Tramwaje w Żytomierzu

Początki
Historia tramwajów w Żytomierzu rozpoczyna się pod koniec XIX wieku. Prekursorem tramwajów elektrycznych był uruchomiony w 1896 roku towarowy tramwaj konny. Pierwszą linię pasażerską, łączącą centrum z dworcem kolejowym zelektryfikowano już w sierpniu 1899 roku, a lada moment dołączyły do niej trzy kolejne. Tory miały wąski rozstaw –1000 mm. Do obsługi linii sprowadzono 10 wagonów Siemens &Halske. Żytomierz liczył wówczas około 70 tys. mieszkańców, a tramwaje stały się pierwszym szeroko dostępnym środkiem transportu publicznego. Stopniowo tabor wzrósł do 18 wagonów motorowych i 4 doczepnych. Długość torowisk wynosiła 11 km.

Plany zakładały intensywną rozbudowę siatki połączeń, jednak ze względu na wybuch pierwszej wojny światowej nie udało się tego zrealizować. Podczas wojny przewozy pasażerskie odbywały się nieregularnie, a tramwaje były wykorzystywane między innymi do transportu węgla.
Po pierwszej wojnie przewozy powoli wzrastały. Tabor w 1924 r. wynosił wciąż 18 wagonów, z czego funkcjonowało 12. W 1941 r., przed wybuchem wojny pomiędzy Rzeszą a ZSRR, w mieście funkcjonowało 5 linii tramwajowych.

Lata powojenne, likwidacje
W 1947 r. po odbudowie części torowisk w mieście funkcjonowały 3 linie tramwajowe. Zapotrzebowanie na przewozy było wysokie. Ciężką sytuację taborową ratowano zakupami używanych wagonów z Dniepropietrowska i Kijowa. W 1957 roku zakupiono pierwsze wschodnioniemieckie wagony Gotha T57 wraz z doczepami B57.

Pod koniec lat 50. narodziła się idea wprowadzenia do miasta trolejbusów, które miały zastąpić tramwaje na centralnych ulicach miasta. Pierwszą linię trolejbusową uruchomiono w maju 1962 roku na trasie Plac Lenina –Dworzec kolejowy. Od tego momentu następowało odchodzenie od wąskotorowych tramwajów na rzecz trolejbusów. Spowodowało to likwidację trzech linii tramwajowych jeszcze w latach 60. W 1974 roku zlikwidowano linię nr 3, tym samym pozostawiając czynną jedynie linię nr 5 – stanowiącą ważne połączenie miasta z kombinatem położonym na południowym wschodzie.

Era Tatry
Druga połowa lat 70. przyniosła istotne zmiany w całym elektrotransporcie. W 1976 roku miasto otrzymało nowoczesne trolejbusy ZIU-682, a rok później rozpoczęły się dostawy tramwajów Tatra T4SU, które trwały do 1980 roku. Łącznie otrzymano 18 wagonów i nadano im numery od 1-18. W 1978 zamknięto dotychczas funkcjonującą zajezdnię tramwajową przy ulicy Komsomolskiej, a tramwaje przeniesiono do nowo wybudowanej, wspólnej zajezdni trolejbusowo-tramwajowej nr 2. W 1981 roku otrzymano pierwsze dwa tramwaje Tatra KT4SU. Wagony tego typu otrzymywano w krótkich seriach do 1988 roku. Łącznie dostarczono 20 sztuk nadając im numery z zakresu 19-38. Po rozpadzie ZSRR wstrzymano jakiekolwiek dostawy taboru.

Współcześnie
Obecnie w Żytomierzu funkcjonuje jedna linia tramwajowa o długości 8,7 kilometra. Trasa rozpoczyna swój bieg w centrum miasta przy Placu Zwycięstwa, następnie biegnie przez południowo-wschodnie dzielnice miasta i mijając zajezdnię dociera do dużego kombinatu. Duże potrzebny przewozowe pracowników zakładu uchroniły tramwaje przed całkowitą likwidacją.
Obecnie na stanie przedsiębiorstwa w Żytomierzu pozostało około 30 wagonów, jednak część od dłuższego czasu nie jest sprawna. W eksploatacji jest jeszcze 7 z 18 wagonów T4SU. Pierwsze dwa wagony T4 skasowano w latach 2002-2003, a dziewięć kolejnych w latach 2007-2009. Z pozostałych siedmiu wagonów zdolnych do jazdy liniowej pozostały tylko trzy. Liczniejsze są wagony Tatra KT4SU. Z dostarczonych 20 sztuk eksploatowanych do dzisiaj jest 11 wagonów. Pozostałe stoją odstawione w zajezdni. W 2010 roku pozyskano pięć używanych tramwajów KT4SU z Winnicy. Wszystkie wagony pochodzą z 1981 roku i są w nieznacznie lepszym stanie niż żytomierskie. Używanym wagonom nie nadano nowych numerów taborowych –zachowały dotychczasowe z Winnicy –153, 164, 169, 205, 211. Na stanie przedsiębiorstwa pozostały jeszcze trzy wagony gospodarcze, między innymi przebudowana Gotha T57.