Tramwaje w Kijowie – historia cz. 1

W Kijowie na system transportu miejskiego składają się: metro, tramwaje, trolejbusy, kolej podmiejska, autobusy i marszrutki. Spośród tych form transportu, tramwaje pełnią obecnie najniższą funkcję ze względu na postępującą od wielu lat degradację. Posiadają one jednak bardzo bogatą historię.

Tramwaje w Kijowie kursują po szerokim torze. Już w 1869 r. planowano uruchomienie miejskiej kolei ulicznej. Pierwsze 2 linie tramwaju konnego uruchomiono w 1891 r. i przebiegały one między innymi przez centralny Chreszczatyk. Już rok później ruszył pierwszy tramwaj elektryczny. Co ważne, były to pierwsze elektryczne tramwaje w Rosji. Linia prowadziła z placu Carskiego na plac Dolny (obecnie pl. Europejski i pl. Pocztowy). W kolejnych latach tramwaje dotarły  na ulice Saksagańskiego, plac Zwycięstwa i plac Lwowski. W 1903 r. w mieście było już 81 km torowisk, a w 1914 –172 km, zaś przewozy osiągnęły wielkość blisko 100 mln pasażerów. Rozwój tramwajów przerwała pierwsza wojna światowa, a później wojna polsko-bolszewicka. Torowiska zostały zrujnowane i wymagały odbudowy. Znaczenie tramwajów ponownie rosło aż do lat 30. Liczba torowisk zwiększyła się już tylko nieznacznie –do blisko 200 km, a przewozy mozolnie powracały do przedwojennego poziomu.

Na początku lat 30. jedną z bardziej znaczących osób w Związku Radzieckim był Łazar Kaganowicz, należący do najbliższych współpracowników Stalina. Był on inicjatorem budowy metra w Moskwie, jak i wielkim, forsownym propagatorem trolejbusów. Wedle jego idei kształtowano transport miejski radzieckich miast. Tramwaje w centrach miały odejść do lamusa, a ich miejsce miały zająć trolejbusy, zaś szybki transport zapewnić miało metro.

Wedle tej ideologii ukształtowano transport w Moskwie, a także rozpoczęto przebudowę transportu miejskiego w Kijowie. Z głównych ulic masowo usuwano szyny, a na miejsce tramwajów pojawiały się trolejbusy. Związek Radziecki nie był w tym trendzie odosobniony, a raczej wzorował się na innych. W Wielkiej Brytanii w latach 20. i 30. dziesiątki systemów tramwajowych przebudowano na trolejbusowe. W samym tylko Londynie na początku lat 30. masowo przebudowano większość linii tramwajowych na trolejbusowe. Poglądy te znajdowały również uzasadnienie techniczne: w okresie międzywojennym wszystkie prace przy utrzymaniu szyn wykonywano ręcznie, torowiska nie były zbyt równe, a wagony z początku XX wieku miały niską pojemność, były słabo odresorowane i posiadały silniki o niskiej mocy. Dużo korzystniej wypadały przy nich dość nowoczesne trolejbusy, z poprawionym odresorowanie z racji na koła ogumione, mocnymi silnikami i wyraźnie lepszym przyspieszeniem. A co najważniejsze –trolejbusy nie wymagały budowy torowiska.

Na początku drugiej wojny światowej kijowskie tramwaje kursowały po 211 km tras i przewoziły rocznie 293 mln pasażerów. Numeracja linii sięgała od 1 do 30. W taborze pod koniec 1939 r. były 423 wagony. Część taboru stanowiły wagony różnych serii z lat 1900-1914, a do eksploatowanych typów należały też typ CH (międzywojenny), typ 2M (również międzywojenny), wagony 4-osiowe (również sprzed pierwszej wojny) oraz przyczepy M i 2P. Najliczniejszy był model 2M –125 sztuk oraz przyczepy –167 sztuk. 

Cdn.