Tramwaje Transtech dla Helsinek

Od czasu zamówienia przez HKL nowych tramwajów minął już przeszło rok, jednak mimo upływu czasu zamówione pojazdy nadal nie zostały szerzej przedstawione. W związku z tym przybliżamy szerzej te tramwaje.

Liczące przeszło 585 tysięcy mieszkańców Helsinki są jednocześnie centralnym ośrodkiem liczącej przeszło 1,2 miliona mieszkańców aglomeracji. Tak rozbudowany obszar miejski wymaga odpowiedniego transportu, który jest zapewniany kombinacją metra, kolei podmiejskiej oraz rozbudowanego systemu tramwajowego. System o metrowym rozstawie szyn składa się z sieci o długości około 75 km obsługiwanej przez 8 linii. Trasy są prowadzone w głównej mierze w jezdniach, natomiast zastosowane rozwiązania jak zasilanie z sieci napowietrznej o napięciu 600 V DC czy kreskowe sygnalizatory sprawiają, iż jest to bardzo tradycyjny tramwaj. Obecnie spółka eksploatuje 146 tramwajów, z czego 8 jest zaliczane do floty pojazdów zabytkowych, natomiast sześć tramwajów Karia HN V wyprodukowanych przez fińską firmę Karia w 1959 roku i zmodernizowane w latach 2004-07 pełni rolę pojazdów zapasowych. W ruchu liniowym jest wykorzystywane sześć serii pojazdów, z czego najstarsze to 6 tramwajów Duewag GT8 (lata produkcji 1962 i 64), które zostały w latach 2007-08 kupione jako wzmocnienie taborowe z powodu problemów z tramwajami Variobahn. W podobny sposób w Helsinkach znalazły się 4 tramwaje GT6 wyprodukowane w 1970 roku, które zostały zakupione w 2005 roku. Następnie mamy serię 40 tramwajów Valmet Nr I, które zostały wyprodukowane w latach 1973-75 przez ówczesnego fińskiego monopolistę w zakresie przemysłu stalowego. Tramwaje te odpowiadały mniej więcej koncepcji pojazdów typu GT6. Następnie w latach 1983-87 ten sam producent dostarczył serię 42 podobnych tramwajów oznaczonych jako Valmet Nr II. Ponieważ tramwaje te nadawały się do modernizacji, więc w 2006 roku HKL dokonało prototypowej przebudowy pojazdu poprzez wydłużenie go o jeden środkowy człon niskopodłogowy, natomiast od 2008 roku ruszyły seryjne przebudowy. Tak zmodyfikowany tramwaj otrzymał oznaczenie MLNRV i docelowo tak ma zostać przebudowana cała seria Valmet Nr II. Dodatkowo HKL zdecydowało się na podobną modernizację 10 tramwajów starszej serii. Natomiast w latach 1998-2003 do Helsinek trafiło 40 w pełni niskopodłogowych tramwajów Variobahn, które zostały wyprodukowane jeszcze za czasów AD Tranz a ich dostawy dokończył już Bombardier. Pięcioczłonowe pojazdy okazały się bardzo problematyczne w eksploatacji i ostatecznie w 2007 roku zlecono ich obsługę koncernowi Bombardier, natomiast podpisana umowa precyzuje, że nie więcej niż 4 tramwaje w trakcie dnia mogą być wyłączone z ruchu.

Jednak wraz z rozbudową sieci tramwajowej oraz postępującym wieku starszych jednostek nadszedł czas na zamówienie kolejnej partii nowych tramwajów. Po przeprowadzonym postępowaniu przetargowym w dniu 2 grudnia 2010 roku HKL podpisało umowę z fińską firmą Transtech Oy kontrakt na dostawę 40 nowych tramwajów. Umowa przewiduje również opcje na dodatkowe 90 jednostek, które mogą zostać zamówione w przeciągu 15 lat od podpisania umowy. Wartość bazowego kontraktu to około 113 milionów euro. Pierwsze dwa tramwaje mają zostać dostarczone w 2013 roku, następnie zostanie przeprowadzona eksploatacja obserwowana i dopiero po potwierdzeniu właściwych parametrów od 2014 roku ruszy produkcja seryjna z planowanymi dostawami w 2015 roku. Takie podejście do sprawy jest efektem problemów na jakie napotkano podczas zakupu pojazdów Variobahn. Przy zakupie nowych tramwajów postanowiono zrezygnować z pojazdów wieloprzegubowych na rzecz konstrukcji z tradycyjnymi wózkami. Skrajne człony mają po jednym dwuosiowym wózki, natomiast w członie środkowym znajdują się dwa dwuosiowe wózki. Jednak co ciekawe producent twierdzi, iż tramwaj będzie w pełni niskopodłogowy, choć konkurencja w podobnych pojazdach stosuje jedynie część niskiej podłogi. Warto również zauważyć, że Transtech w 1991 roku przejął zakłady produkujące tabor szynowy od firmy Valmet i od 1999 roku był własnością firmy Talgo, jednak w 2007 roku firma została sprzedana fińskiej grupie kapitałowej Pritech Oy. Docelowa stylizacja ma zostać wypracowana wspólnie z projektantem wybranym przez HKL. Dzięki temu przewoźnik będzie miał pojazd wykonany na indywidualne zamówienie co zważywszy na 30 letni okres eksploatacji oraz opcję na 90 tramwajów może na długie lata zadecydować o wyglądzie miasta w przyszłości.

Pojazdy zaproponowane dla Helsinek mają mieć 27,3 metra długości, 2,4 m szerokości oraz 3,46 m wysokości. We wnętrzu mają się znaleźć 73 stałe miejsca siedzące, 14 rozkładanych oraz przestrzeń dla 75 pasażerów stojących. Jak można zauważyć tramwaje będą jednokierunkowe, jednostronne. Prędkość maksymalna ma wynosić 80 km/h. Tramwaje mają zostać specjalnie dostosowane do lokalnych warunków klimatycznych co oznacza nie tylko poprawienie izolacji cieplnej ale również odpowiednie zaprojektowanie pojazdu aby śnieg i lód nie osadzały się na podwoziu utrudniając eksploatację, natomiast we wnętrzu chodzi o umożliwienie odpływu wody i uniknięcie kondensacji pary. Dodatkowo w celu zapewnienia odpowiedniej jakości jazdy zwłaszcza na starszych torach zastosowane zostanie podwójne usprężynowanie. Decyzja o rezygnacji z tramwajów wieloprzegubowych wynikała z faktu ich problematycznej współpracy ze skomplikowaną siecią tramwajową w mieście (liczne ciasne łuki), jak również z faktu dużych nacisków na oś co powoduje przyspieszone zużycie szyn. Dzięki rozłożeniu masy na większą liczbę osi w nowym tramwaje te problemy mają zostać zminimalizowane.

Każda sieć tramwajowa jest inna a już tym bardziej gdy mówimy o ciężkich warunkach klimatycznych. Różnie można oceniać decyzję o zakupie prototypowych tramwajów z Transtech, jednak jak wcześniejsze doświadczenia wykazały zakup sprawdzonej technologii dużego koncernu okazał się bardzo problematyczny, więc zakup prototypu, który zostanie zoptymalizowany pod konkretną sieć może się okazać właściwym krokiem dla Helsinek.