Tramwaje i metro w Tuluzie

Francuskie miasto Tuluza należy do licznego grona ośrodków, które po okresie posiadania systemu tramwajowego doprowadziły do jego likwidacji, by po okresie budowy metra ponownie powrócić do tramwajów. Miasto Tuluza leży na południu Francji i jest zamieszkiwane przez około 850 tysięcy mieszkańców, oraz tworzy przeszło milionową aglomerację. Miasto zawdzięcza swoją witalność obecności głównej centrali europejskiego potentata w produkcji samolotów komercyjnych jakim jest Airbus. To właśnie w tym zakładzie produkowane są największe samoloty Airbus A380, jak również pozostałe modele koncernu. Drugi zakład finalnego montażu znajduje się w Hamburgu, jednak odgrywa on drugorzędną rolę. Czy istnienie przemysłu lotniczego uważanego za konkurencję dla transportu szynowego miało wpływ na historię transportu zbiorowego w mieście?

Tuluza jak większość dużych miast we Francji posiadała sieć tramwajową. Pierwsze tramwaje konne ruszyły w 1887 roku i były sukcesywnie rozwijane do 1906 roku, kiery ruszyły pierwsze tramwaje elektryczne. Tramwaje rozwijały się do lat 1940 – tych, jednak tuż po II Wojnie Światowej w 1948 roku planowano zastąpienie tramwajów trolejbusami, jednak pomysły te nie zostały zrealizowane. Dopiero w 1957 roku tramwaje zostały zastąpione autobusami. Paradoksalnie w tym samym roku w wyniku fuzji szeregu mniejszych zakładów produkujących samoloty stworzono koncern Sud-Aviation, który ma swoją siedzibę w Tuluzie. Koncern wyprodukował sławny francuski samolot Caravelle. W efekcie późniejszych fuzji na europejskim rynku lotniczym zakład w Tuluzie stał się siedzibą koncernu Airbus, który działa od roku 1970. W tym samym roku rozpoczęto budowanie specjalnych pasów dla autobusów aby rozładować mocno narastające problemy komunikacyjne. Jednak miasto uzależnione od produkcji samolotów bardzo długo wykazywało dążenie do wypełniania wizji współczesnego społeczeństwa nastawionego na transport indywidualny.

Dopiero w roku 1985 zdecydowano się na budowę systemu metra według najnowocześniejszych wówczas standardów, czyli automatycznie sterowanych pojazdów na gumowych kołach typu VAL. Jednak od pomysłu do realizacji upłynęło wiele czasu i dopiero w 1993 roku otwarto pierwszą linię metra A o długości 10 km. Linia ta została przedłużona 10 lat później o kolejne 2,3 km, natomiast w 2007 roku ruszyła druga linia metra B o długości 15 km. Sieć metra ma łączną długość 27,5 km długości oraz 38 stacji. Cały system jest obsługiwany przez dwuwagonowe składy o długości 26 metrów, pozwalające na tworzenie pociągów w trakcji podwójnej o długości 52 metrów. Linia B ma już wszystkie stacje przystosowane do długich pociągów, natomiast linia A jest w trakcie ich wydłużania, natomiast proces ten ma zostać zakończony w roku 2013.

Jednak nowe millenium przyniosło znaczną zmianę w postrzeganiu tramwajów we Francji, która po latach zastojów na powrót „odkryła”ten środek transportu. Na fali udanych powrotów również w bastionie transportu indywidualnego zdecydowano się na powtórne wprowadzenie tramwajów. Budowa pierwszej nowoczesnej linii została rozpoczęta w roku 2007. Trasa oznaczona literą E będzie miała 10,9 km długości i 18 przystanków, z czego siedem na terenie miasta Tuluza. Linia połączy przystanek Arenes (styczny z linią metra A oraz linią kolei podmiejskiej C) z miejscowością Garossos. Otwarcie tego odcinka ma nastąpić w roku 2010. W drugiej fazie do roku 2013 linia ta zostanie przedłużona o 4 km od stacji stycznej Arenes do Grand Rond. Odcinek ten jest również znany jako linia G. Rozważana jest również możliwość wydłużenia linii E do portu lotniczego, co będzie wymagało zaledwie 1,5 km nowych torów. Odcinek ten mógłby zostać zrealizowany w roku 2013 po przebudowie prowadzącej do portu drogi.

Mówiąc o Tuluzie nie sposób oderwać się od przemysłu lotniczego i choć nowe tramwaje dla potrzeb systemu dostarczy Alstom, to jednak ich stylistyka została opracowana wspólnie z działem projektowym Airbusa. System w Tuluzie ma być obsługiwany za pomocą 18 tramwajów Citadis serii 302, jednak wraz z podjęciem decyzji o budowie linii G (przedłużenie linii E) zamówienie zwiększono do 24 tramwajów. Jak wszystkie pojazdy tej serii również tutaj mamy do czynienia z tramwajami pięcioczłonowymi, całkowicie niskopodłogowymi. Również typowo dla Francji będą to pojazdy dwukierunkowe, dwustronne.

Budowa linii tramwajowych okazała się znacznie tańsza, a przez to szybsza od realizacji systemu metra, dlatego już obecnie rozważana jest możliwość budowy nowej linii tramwajowej F, która mogłaby zostać otwarta w roku 2015. W fazie koncepcji znajduje się również południowe przedłużenie linii metra B z Ramonville do Labège, które będzie miało trzy stacje pośrednie.

Na przykładzie Tuluzy można się nauczyć jak ważna jest symbioza pomiędzy poszczególnymi środkami transportu. Lotnictwo pierwotnie kojarzone wyłącznie z transportem indywidualnym, a następnie autobusowym osiągnęło tak duże przewozy, że nie może istnieć bez wydajnych środków transportu jak tramwaj, metro czy kolej. Historia zatoczyła krąg i obecnie bez rozwoju transportu szynowego transport lotniczy nie osiągnie większego stadium rozwoju.