Sprzedaż nowych pojazdów szynowych do pasażerskich przewozów miejskich w pierwszej połowie roku 2007

Portal Infobus już od kilku lat śledzi rynek nowych autobusów w Polsce. Jednak dotąd rynek szynowych pojazdów miejskich pozostawał niewiadomą. Chcąc wypełnić tę lukę prezentujemy czytelnikom wyniki sprzedaży z pierwszego półrocza 2007 roku.

Badaniem zostały objęte wszystkie fabrycznie nowe pojazdy szynowe przeznaczone do ruchu miejskiego. Na rynek ten składają się tramwaje, kolejki miejskie i dojazdowe (w tym WKD) oraz pociągi metra. W zestawieniu ujęto wszystkie pojazdy, które w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca zostały odebrane przez odbiorcę. Z tych przyczyn w zestawieniu znajduje się tramwaj 205WrAs, który został odebrany na początku roku 2007. Na rynek szynowych pojazdów miejskich składają się trzy segmenty. Pierwszy to najliczniejsze tramwaje, drugi stanowią kolejki miejskie i dojazdowe, gdzie zaliczamy również WKD, natomiast segment trzeci stanowią pojazdy metra. Wielkość tych segmentów jest różna. Pierwszy z nich, czyli tramwajowy, obejmuje około 3300 wagonów tramwajowych. Zakładając 30 letni okres ich eksploatacji rocznie powinno się więc wymieniać 110 tramwajów, czyli na pół roku powinno zostać zakupionych 55 tramwajów. Oczywiście większość obecnie kursujących pojazdów to tramwaje 105N i pochodne, natomiast nowe tramwaje mają różną długość. Dlatego czasami jeden tramwaj może zastąpić dwa starsze. W segmencie kolejek miejskich i dojazdowych ocena zapotrzebowania jest nieco bardziej skomplikowana. Sieci wąskotorówek dojazdowych praktycznie przestały istnieć, a pojedyncze funkcjonujące jeszcze nie stwarzają licznego rynku. Jedynym liczącym się tutaj odbiorcą jest warszawska WKD, której potrzeby roczne można szacować na poziomie 1 –2 pojazdy, przy założenie 30 letniej eksploatacji. Tak więc w tym segmencie zamówienia będą miały raczej charakter jednorazowy na kilka lat. Podobnie wygląda sprawa w segmencie metra, gdzie o wyglądzie rynku decydują zamówienia Metra Warszawskiego, które jednak ma stosunkowo nowy tabor, a nowe zamówienia są związane jedynie z rozbudową linii. Jednak jak naprawdę kształtowała się sprzedaż?

 

Tablica 1: Udział producentów w rynku nowego szynowego taboru miejskiego.

 

 

Wykres 1: Udział w rynku nowych jednostek miejskich pojazdów szynowych.

 

Wykres 2: Udział w rynku nowych miejskich pojazdów szynowych pod względem długości.

 

Łącznie w badanym okresie dostarczono 37 szynowych pojazdów miejskich. Największy udział w rynku zdobyła Fabryka Pojazdów Szynowych osiągając 43,25% udział. Drugie miejsce zajął nieoczekiwanie Metrowagonmash, który osiągnął poziom 37,84%. Trzecie miejsce zajęła Škoda, która osiągnęła wynik 16,21%. Całą stawkę zamyka Protram, którego jeden tramwaj pozwolił na zajęcie 2,7% udziału w rynku. Jednak są to udziały w ilości dostarczonych jednostek, a jak wiadomo długości pojazdów są różne. Dlatego dla celów porównawczych został oceniony również udział w długości taboru. Wiadomym jest, że budowa dłuższego pojazdu wymaga większego zaangażowania środków, materiałów i przestrzeni. Oznacza również większe zyski. Dlatego udział w długościach taboru ma dosyć istotne znaczenie i może być porównywalny. Uwzględniając ten czynnik znacznie zmienia się układ sił. Nieoczekiwanie na pierwsze miejsce wysuwa się Metrowagonmash uzyskując wynik 37,26%. Fabryka Pojazdów Szynowych spada na drugą pozycję osiągając 33,95% udział w rynku, natomiast udział Škody wzrasta do 25,12%, a Protramu do poziomu 3,67%.

 

Wykres 3: Udział w segmencie dostarczonych jednostek tramwajowych.

 

Wykres 4: Udział w segmencie tramwajów pod względem długości

 

W segmencie tramwajów dostawy realizowało trzech producentów. Wiodącą pozycję uzyskała Fabryka Pojazdów Szynowych, osiągając poziom 69,56 dostarczonych jednostek. Drugie miejsce zajęła Škoda z wynikiem 26,10. Natomiast jeden tramwaj dostarczony przez Protram daje temu producentowi 4,34% udziału w rynku. Podobnie przedstawia się sytuacja pod względem dostarczonej długości taboru. Prowadzi FPS, który ma 54,11% udziału, następnie jest Škoda mająca 40,04% udziału, a stawkę zamyka Protram, gdzie jeden tramwaj dał 5,85% udziału w rynku. W segmencie kolejek miejskich oraz dojazdowych nie dostarczono żadnego pojazdu, natomiast w segmencie metra 100% udziału posiada Metrowagonmash.

 

Tablica 2: Wykaz dostarczonych typów i ilości taboru

 

W zasadzie najbardziej liczącym się segmentem jest segment tramwajowy. Dostarczono łącznie 23 tramwaje. Z czego 15 odpowiada jednemu tramwajowi 105N, natomiast pozostałe 8 zastępuje dwa tramwaje tego typu. Tak więc dostawy te można szacować na poziomie 31 tramwajów zastępujących konstrukcje starsze. Co stanowi bardzo dobry wynik w porównaniu z poprzednimi latami, jednak do wymaganej ilości 55 tramwajów brakuje jeszcze 24 jednostek. Oznacza to, że odnowa taboru odbywa się na trzy sposoby. Pierwszym jest likwidacja sieci (obecnie grozi ona w Gorzowie Wielkopolskim), drugą jest zakup używanego taboru (Kraków i Szczecin) i ostatnim jest zakup nowych wagonów. Jednak szczęśliwie pierwsze rozwiązanie jest obecnie coraz mniej popularne wśród mieszkańców, poprawia się również sytuacja w zakupach taboru używanego, gdzie pojawiają się tramwaje w znacznie lepszym stanie i nowocześniejsze (np. zmodernizowane Tatry z Berlina). Natomiast bardzo dobrym sygnałem jest wzrost zamówień na nowe tramwaje. Ten rok będzie jednym z najlepszych. Oprócz już dostarczonych tramwajów w drugiej połowie roku nastąpią dostawy kolejnych 15 tramwajów przez FPS dla Warszawy, będą dalej postępowały dostawy Škód i Protramów do Wrocławia. Do tego rozpoczną się dostawy tramwajów z Pesy do Warszawy oraz Łodzi. Wyjechać mają również nowe tramwaje pod konsorcjum Bombardier/Kiepe/Solaris dla Gdańska. Tak więc druga połowa roku upłynie pod znakiem dostaw, co znacznie poprawi statystyki.

Drugim z segmentów jest obszar kolejek miejskich i dojazdowych. Nie dziwi brak zamówień na pasażerskie wagony motorowe dla kolejek dojazdowych. Rozczarowuje jednak brak zamówień z WKD, której tabor jest już na granicy swojej żywotności. Aby zapobiec dalszej degradacji należałoby kupować rocznie jeden zespół trakcyjny zbliżony do EN95, co zresztą obecni właściciele zapowiadali przejmując spółkę od PKP. Dlatego należy mieć nadzieję na duże jednorazowe zamówienie w przyszłości. Całe zestawienie zamyka segment wagonów metra. W pierwszej połowie tego roku Metrowagonmash dostarczył wszystkie zakontraktowane 14 wagonów, co oznacza, że do końca roku metru nie przybędzie żaden nowy wagon. Jednak na lata przyszłe są zakontraktowane dalsze dostawy, tak więc rynek ten przez najbliższe lata będzie się delikatnie rozwijał.

Reasumując rynek szynowych pojazdów miejskich w Polsce nabiera rozpędu. Jednak nadal ilość produkowanych nowych tramwajów jest na zbyt niskim poziomie aby pokryć bieżące zapotrzebowanie, nie wspominając już o zaniedbaniach z przeszłości. Jednak mimo tego należy pozytywnie ocenić zwiększone dostawy, które będą chyba na rekordowym poziomie w porównaniu z latami ubiegłymi. W drugiej połowie roku tendencja ta wzrośnie wraz z kolejnymi dostawami z FPS, Škody i Protramu. Dołączą do nich tramwaje z Pesy, oraz konsorcjum Bombardier/Kiepe/Solaris. Tak więc druga połowa roku upłynie pod znakiem dostaw. Niestety nie będzie ich więcej w segmencie metra, oraz kolejek miejskich. O ile w przypadku metra brak dostaw nie sygnalizuje niekorzystnego trendu o tyle brak zamówień od WKD można uznać za niekorzystny sygnał.