Nowe pojazdy szynowe do pasażerskich przewozów miejskich w 2008 roku

Niedawno zakończył się rok 2008, co oznacza, że możemy dokonać podsumowania dostaw nowego taboru szynowego do przewozów miejskich. Niestety już na wstępie można zaznaczyć, że w III i IV kwartale rozpoczął się ponowny kryzys w dostawach.

 

Badaniem zostały objęte wszystkie fabrycznie nowe pojazdy szynowe przeznaczone do ruchu miejskiego. Na rynek ten składają się tramwaje, kolejki miejskie i dojazdowe (w tym WKD) oraz pociągi metra. W zestawieniu ujęto wszystkie pojazdy, które w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia zostały odebrane przez odbiorcę. Na rynek szynowych pojazdów miejskich składają się trzy segmenty. Pierwszy to najliczniejsze tramwaje, drugi stanowią kolejki miejskie i dojazdowe, gdzie zaliczamy również WKD, natomiast segment trzeci stanowią pojazdy metra. Wielkość tych segmentów jest różna. Pierwszy z nich, czyli tramwajowy, obejmuje około 3300 wagonów. Zakładając 30 letni okres ich eksploatacji rocznie powinno się wymieniać 110 tramwajów. Oczywiście większość obecnie kursujących pojazdów to generacja 105N i pochodne, natomiast nowe tramwaje mają różną długość. Dlatego czasami jeden tramwaj może zastąpić dwa starsze. W segmencie kolejek miejskich i dojazdowych ocena zapotrzebowania jest nieco bardziej skomplikowana. Sieci wąskotorówek dojazdowych praktycznie przestały istnieć, a pojedyncze jeszcze funkcjonujące nie stwarzają licznego rynku. Jedynym liczącym się tutaj odbiorcą jest warszawska WKD, której potrzeby roczne, przy założeniu 30 letniej eksploatacji, można szacować na poziomie 1 –2 pojazdy. Tak więc w tym segmencie zamówienia będą miały raczej charakter jednorazowy na kilka lat. Podobnie wygląda sprawa w segmencie metra, gdzie o wyglądzie rynku decydują zamówienia Metra Warszawskiego, które jednak ma stosunkowo nowy tabor, a nowe zamówienia są związane jedynie z rozbudową linii. Jednak jak naprawdę kształtowała się sprzedaż?

 

Tablica 1: Udział producentów w rynku nowego szynowego taboru miejskiego w 2008 r.

 

Wykres 1: Udział w rynku nowych jednostek miejskich pojazdów szynowych.

Wykres 2: Udział w rynku nowych miejskich pojazdów szynowych pod względem długości.

 

Łącznie w badanym okresie dostarczono 62 szynowe pojazdy miejskie, o 37,37% mniej niż w roku 2007. Nieoczekiwanie największy udział w rynku zajęło równorzędnie (udział 29,03%) Bombardier/ Kiepe/ Solaris oraz Wagonmash. Bombardier dostarczył 18 tramwajów, co przekłada się na wzrost dostaw o 29,91% w stosunku do zeszłego roku. Równorzędną pozycję Wagonmash osiągnął dostarczając 3 sześciowagonowe składy metra. Ponieważ Wagonmash nie prowadził dostaw w zeszłym roku, więc jego udział odzwierciedla jednocześnie jego wzrost. Na trzecim miejscu uplasował się Protram, który dostarczając łącznie 14 nowych tramwajów uzyskał udział w rynku na poziomie 22,58%. Również tutaj producent zanotował znaczny wzrost sprzedaży o 22,55%. Na czwartym miejscu uplasowała się Pesa z udziałem 19,35%, co odzwierciedla dostawę 11 tramwajów. W porównaniu do zeszłego roku udział dostawcy w rynku wzrósł o 2,18%. W przeciwieństwie do tych wzrostów pozostali dostawcy jak FPS, Škoda i Metrowagonmash całkowicie wypadli z rynku z powodu braku dostaw nowego taboru w tym okresie.

Jednak oczywistym jest, że dostarczony tabor różni się długością, która jednoznacznie przekłada się na wartość zamówienia oraz konieczny wkład pracy. Dlatego bardziej adekwatny obraz rynku przedstawia obliczanie udziału w długościach. Pod tym względem dostarczono łącznie 1464,2 metrów taboru. Oznacza to spadek dostaw aż o 33,09% (z łącznej długości 2188,44 m). Pierwsze miejsce utrzymuje nadal koncern Bombardier/ Kiepe/ Solaris z udziałem 31,96% (wzrost o 21,27%), na drugie miejsce wysuwa się Pesa z udziałem 26,06% (wzrost o 2,41%), na trzecie z udziałem 23,6% spada Wagonmash, natomiast listę zamyka Protram z udziałem 18,37% (wzrost o 15,92%) co jest efektem dostawy dużej ilości krótszych tramwajów.

Wykres 3: Udział w segmencie dostarczonych jednostek tramwajowych.

Wykres 4: Udział w segmencie tramwajów pod względem długości

W segmencie tramwajów zaczęła się stagnacja po tym jak zrealizowano główne dostawy na ten rok. W zasadzie ilość dostarczonych tramwajów w IV kwartale wynosi 2. Stąd udziały poszczególnych dostawców niewiele zmieniają się od III kwartału. Porównując dostawy w 2007 roku do 2008 zanotowano spadek o 44,44% (z 99 jednostek do 44). Największy udział w rynku (40,91%) zdobył Bombardier w ramach konsorcjum Bombardier Kiepe Solaris, który dostarczył 18 tramwajów. W porównaniu z rokiem 2007 jest to wzrost o 28,58%. Na drugim miejscu uplasował się Protram z udziałem 31,82%.  Oznacza to wzrost dostaw od tego producenta o 27,71%. Na trzecim miejscu uplasowała się Pesa osiągając udział w rynku na poziomie 27,27%. Również tutaj producent zakończył zakontraktowane dostawy. W efekcie udział Pesy w rynku w porównaniu z rokiem 2007 wzrósł o 3,98%.

Oczywiście te dane należy także przeliczyć w stosunku do długości taboru, ponieważ wówczas zmienia się układ sił na rynku. Na pierwszym miejscu nadal pozostaje Bombardier z wynikiem 41,84% (wzrost o 27,98%). Na drugie miejsce wskakuje Pesa z wynikiem 34,11% (wzrost o 3,47%), a na trzecim znajduje się Protram z udziałem 24,05% (wzrost o 20,88%). Biorąc pod uwagę konieczność zastąpienia wysłużonego taboru szacowanego na 110 tramwajów odpowiadających generacji 105N można stwierdzić, że z 44 dostarczonych pojazdów 8 reprezentuje tą rodzinę, natomiast pozostałe 36 przedstawia pojazdy nowej generacji zastępujące po dwa starsze tramwaje. W efekcie łączne dostawy tym okresie możemy odnieść do 80 jednostek, co oznacza ponowny rok z niepełną wymianą taboru nie mówiąc już o konieczności uzupełnienia braków dostaw z poprzednich lat.

W segmencie kolejek dojazdowych nadal występuje brak zamówień. Natomiast w segmencie metra na nasz rynek powrócił Wagonmash z St. Petersburga, dzięki dostawie trzech z zakontraktowanych pięciu nowych składów metra, czym ten dostawca w tym segmencie zapewnił sobie 100% udziału i zastąpił całkowity udział jaki w zeszłym roku miał Metrowagonmash, który dostarczył 26 wagonów. Przekłada się to na spadek dostaw o przeszło 30%, jednak w żadnym przypadku nie świadczy to o załamaniu w tym segmencie, a jedynie o jego specyfice.

Lp	Dostawca	Typ	Trakcja (przekładnia lub napięcie)	Rozstaw szyn	Odbiorca (użytkownik)	Ilość dostarczonych jednostek	Ilość członów	Długość	Niska podłoga
1	Pesa	122N	Elektryczna (600V=)	1000mm	MPK Łódź	10	5	31,8	tak
2	Pesa	122N	Elektryczna (600V=)	1000mm	MZK Bydgoszcz	2	5	31,8	tak
3	Bombardier/ Kiepe/ Solaris	NGT6	Elektryczna (600V=)	1435mm	MPK Kraków	18	3	26	tak
4	Protram	205WrAs	Elektryczna (600V=)	1435mm	MPK Wrocław	6	3	26,5	tak
5	Protram	204WrAs	Elektryczna (600V=)	1435mm	MPK Wrocław	4	1	13,75	nie
6	Protram	105N2K/2000	Elektryczna (600V=)	1435mm	MZK Szczecin	4	1	13,75	nie
7	Wagonmash St. Petersburg	81-572.2 / 81-573.2	Elektryczna (750V=)	1435mm	Metro Warszawskie	18	1	19,2	nie
					w sumie	62		1464,2

Niestety czwarty kwartał oznacza przyjście zapowiadanej stagnacji. Dostawy rzędu 2 tramwajów są nader skromne i w rocznym rozrachunku niewiele poprawiła dobra dynamika dostaw w pierwszym półroczu. Niestety na 2009 rok jedynie Protram i Wagonmash posiadają kontrakty na dostawę nowego taboru. Pewne nadzieje rokuje również przetarg w Szczecinie oraz trwające postępowanie we Wrocławiu. Jeżeli te przetargi zostaną zakończone wówczas możemy liczyć na jakieś skromne dostawy w 2009 roku. Jednak przy szacowanej wielkości około 20 tramwajów będzie to sporo poniżej potrzeb określanych na 110 sztuk. Niewiele pomoże nawet przeliczanie jednostek na długości. Dostawy realizuje również Modertrans, jednak pomimo faktu, iż są to pojazdy prawie całkowicie nowe (nowe pudło), są one oficjalnie dostarczane jako modernizacje stąd nie znajdują się w zestawieniu. Jedyne nadzieje można wiązać z postępującymi przetargami w Warszawie na 186 tramwajów, Wrocławiu na 28, czy zapowiedziami z Poznania na 40, Gdańska 35, Krakowa 25 oraz GOP 20+20. Jeżeli te zapowiedzi zostaną zrealizowane, wówczas lata 2010-2012 będą oznaczały prawdziwą odnowę parku taborowego polskich przewoźników tramwajowych. Jednak zanim to nastanie czeka nas kryzysowy rok 2009.