Monografia Krakowskie Tramwaje

Właśnie ukazała się nowa monografia o komunikacji miejskiej „Krakowskie Tramwaje”, autorstwa Jacka Kołodzieja, pierwsza na temat miejskiej komunikacji szynowej w Krakowie.

Początki komunikacji miejskiej w Krakowie sięgają lat 60-tych XIX wieku. Pierwszymi pojazdami przewożącymi pasażerów na ustalonych trasach i według obowiązującego rozkładu jazdy były omnibusy konne. Należące do prywatnych właścicieli obsługiwały stałą jedną linię prowadzącą od Mostu Podgórskiego, przez Rynek Główny do dworca kolejowego. Pod koniec XIX wieku, wraz z rozwojem przemysłu wprowadzono tramwaj konny uruchomiony przez belgijską firmę na identycznej trasie jak omnibusy. Pierwsza linia tramwajowa oddana została do eksploatacji 25.10.1882 roku. Poprowadzenie linii tramwajowej przez Bramę Floriańską będącą pamiątką średniowiecznych murów otaczających Kraków spowodowało, że zastosowano nietypową w Europie szerokość toru wynoszącą 900 mm. Tramwaje elektryczne oddano do użytku 16.03.1901 roku. Rok później uruchomiono trzy kolejne linie. Szybki rozwój terytorialny Krakowa spowodował wykupienie przez gminę dotychczasowej firmy komunikacyjnej i podjęcie decyzji o budowie nowej sieci tramwajów, tak zwanych normalnotorowych, o szerokości toru wynoszącej 1435 mm. Pierwszą linię o nowym rozstawie toru oddano do użytku 20.01.1913 roku.

Pod koniec trzeciej dekady XX wieku podjęto prace w zakresie budowy zarówno torowisk jak i nowej zajezdni tramwajowej, które ukończono już podczas trwającej wojennej okupacji. Mimo iż zniszczenia wojenne ominęły Kraków to zburzone zostały mosty na Wiśle. Do końca 1947 odbudowano i uruchomiono wszystkie trasy tramwajowe sprzed 1940 roku oraz rozpoczęto zaplanowane przed wojną inwestycje torowe.

W 1949 roku rozpoczęto budowę pod Krakowem kombinatu metalurgicznego i socjalistycznego miasta, któremu nadano nazwę Nowa Huta. Od początku lat 50. wszelkie inwestycje tramwajowe były prowadzone w celu stworzenia dogodnego połączenia komunikacyjnego dla tysięcy robotników budujących Nową Hutę, dowożonych z Krakowa i jego przedmieść. Pierwsze połączenie tramwajowe Nowej Huty z Krakowem nastąpiło 7.11.1952 roku. Przez najbliższe lata nowe linie czy układy torowe powstawały wyłącznie na terenie Nowej Huty, która stała się kolejną dzielnicą Krakowa. Po czterdziestu latach eksploatacji dwóch sieci tramwajowych o szerokości 900 i 1435 mm w 1953 roku tramwaje wąskotorowe zniknęły z ulic Krakowa.

W latach siedemdziesiątych powstało wiele linii łączących duże osiedla mieszkaniowe z centrum miasta i Nową Hutą. Rozwiązaniem, stworzonym dzięki zachodzącym pod koniec lat 80. przemianom gospodarczym Polski, był zakup używanych tramwajów w Norymberdze. W ślady Krakowa poszły później także inne polskie miasta sprowadzając tramwaje z miast zachodniej Europy. Razem z gminą Kraków, po wielu latach przerwy, doprowadzono do budowy nowych linii tramwajowych w tym tunelu tramwajowego pod dworcem kolejowym oraz zakupiono 50 nowoczesnych tramwajów nie rezygnując z eksploatacji wagonów używanych. Mimo ogromnego wzrostu liczby samochodów osobowych spadek ilości pasażerów okazał się jednym z najmniejszych w Polsce.

W opracowaniu udało się zebrać ilustracje dotyczące wszystkich wagonów, jakie kiedykolwiek eksploatowane były w Krakowie. Krótki opis każdego typu przybliża jego historię eksploatacji. Opis dawnych zajezdni tramwajowych uzupełnia historię krakowskich wagonów. Opracowanie zawiera także pierwszy dotychczas nigdzie niepublikowany i niezwykle dokładny spis stałych linii tramwajowych, uwzględniający zmiany poszczególnych tras, a także nazw ulic. W miarę możliwości spis został uzupełniony danymi dotyczącymi długości poszczególnych linii oraz ilością użytego taboru. Trzeba przyznać, że ten bogato ilustrowany album znacząco uzupełni wiedzę o krakowskich tramwajach i będzie stanowił atrakcyjną publikację dla pasjonatów komunikacji miejskiej.

Mająca 296 stron i ok. 500 ilustracji książka została wydana przez Wydawnictwo Eurosprinter.