Luas – tramwajowy Dublin

Sieci tramwajowe w Zachodniej Europie nie tylko powstają jak grzyby po deszczu, to jeszcze ich rozwój jest bardzo dynamiczny. Jeden s takich systemów można znaleźć w Dublinie, gdzie tramwaje Luas odgrywają coraz większe znaczenie w systemie transportowym.

Liczące nieco ponad 500 tysięcy miasto Dublin stanowi stolicę Republiki Irlandzkiej, natomiast w obszarze aglomeracyjnym zamieszkuje przeszło 1,6 miliona osób. Mimo tego przez lata kwestia transportu zbiorowego była przez odkładana na boczny tor. Dopiero w 1984 roku rozpoczęto tworzenie systemu kolei podmiejskiej DART, która jednak nie jest w stanie zaspokoić wszystkich potrzeb transportowych mieszkańców. W związku z tym w 1994 roku zrodził się pomysł budowy systemu tramwajowego w mieście, który w ostatecznym wariancie miał osiągnąć 60 km długości docierając do większości zakątków miasta. Po zaaprobowaniu budowy jej realizacja została scedowana w 2001 roku na niezależną agendę rządową Railway Procurement Agency (RPA). Na podstawie kontraktu za budowę torów było odpowiedzialne włosko-australijskie konsorcjum Ansaldo oraz MVM, które rozpoczęło prace w 2001 roku. Natomiast kontrakt na usługi operatorskie został przyznany Veolia Transport. Próbne jazdy szkoleniowe rozpoczęto w lutym 2004 roku, a przewozy pasażerskie ruszyły na zielonej linii 30 czerwca 2004 roku, natomiast na linii czerwonej 26 września 2004 roku, a po uruchomieniu przewozów sześć pierwszych dni było darmowych dla zaznajomienia pasażerów z nowym systemem.

System tramwajowy w Dublinie, znany jako Luas, składa się z dwóch niepołączonych ze sobą linii –czerwonej i zielonej. Nowy system transportu został bardzo dobrze przyjęty przez pasażerów, gdzie w 2005 roku przewieziono 22 miliony pasażerów, w 2006 roku liczba ta wzrosła do 26 milionów, natomiast w 2007 roku osiągnięto najwyższy wynik 28,4 miliona pasażerów. Niestety rok później przewieziono mniej, bo 27,8 miliona pasażerów. Są to bardzo dobre wyniki jak na system składający się z tras o łącznej długości 25 km (9 km linia zielona i 16 km linia czerwona) i 36 przystankach. Linia zielona za wyjątkiem odcinka ulicznego Harcourt Street do St. Stephen’s Green na pozostałej części prowadzi zamkniętą w 1958 roku linią kolejową. Jej przebieg został zachowany dla możliwości późniejszego ponownego wykorzystania, choć pierwotnie myślano raczej o metrze zamiast tramwaju. Natomiast linia czerwona powstała od podstaw jako tramwajowa. Obie linie dzieli mniej więcej 15 minut idąc pieszo. Linie tramwajowe zostały wybudowane według współczesnych standardów, czyli rozstaw szyn 1435 mm (w przeciwieństwie do systemu kolejowego mającego rozstaw 1600 mm) oraz zasilanie za pomocą sieci napowietrznej o napięciu 750V prądu stałego.

Dla potrzeb nowego systemu zamówiono w koncernie Alstom łącznie 40 tramwajów Citadis, z czego 26 przeznaczonych dla linii czerwonej było w wariancie tróczłonowym (Citadis 301) o długości 30 metrów, natomiast pozostałe 14 dla linii zielonej zostało zamówionych w wersji wydłużonej (Citadis 401) mającej pięć członów i długość 40 metrów. Tramwaj w wersji krótszej mógł przewieźć 256 pasażerów, natomiast w dłuższej 358 pasażerów. Zostały one wyprodukowane we francuskim La Rochelle. Jednak z racji znacznie większych niż zakładane przewozów postanowiono w 2007 roku dokonać wydłużenia wszystkich 26 krótkich tramwajów, które po dostarczeniu dodatkowych dwóch członów były unifikowane do standardów tramwajów serii 401. Proces wydłużania został zakończony w czerwcu 2008 roku. Tramwaje Luas są bardzo często pokazywane, jako wzór pragmatycznej prostoty oraz wysokiego stopnia estetyczności.

Ponieważ tramwaje zostały bardzo dobrze przyjęte przez mieszkańców, więc RPA zdecydowało się wdrożyć program rozbudowy systemu, składający się z trzech przedłużeń. Najbardziej zaawansowane prace są na odcinku C1, który stanowi przedłużenie linii czerwonej z centrum do Docklands. Odcinek o długości zaledwie 1,5 km ma mieć aż 4 przystanki pośrednie, a jego budowa ma zostać zakończona w grudniu bieżącego roku. Odcinek ten stanowi część programu rewitalizacji obszaru portów z myślą o przekształceniu ich w dzielnicę mieszkalną. Drugim najbardziej zaawansowanym w realizacji jest nowy odcinek linii zielonej oznaczany jako B1, który ma doprowadzić trasę tramwajową z obecnej końcówki w Sandyford do Cherrywood. Odcinek o długości 7,6 km ma mieć 11 przystanków, a jego budowa ma zostać zakończona w sierpniu 2010 roku. Trzecim z zaaprobowanych nowych odcinków jest przedłużenie linii czerwonej z przystanku Cookstown (niedaleko zachodniego końca linii) do Citywest. Odcinek ten ma mieć 4,2 km długości oraz pięć przystanków, a jego oddanie do eksploatacji zaplanowano na 2011 rok.

Z myślą o budowanych właśnie przedłużeniach sieci tramwajowej Luas zamówił kolejne 26 tramwajów Citadis, jednak tym razem kontrakt dotyczy dostawy tramwajów wieloczłonowych serii 402, które mają długość 43 metry i są produkowane przez zakład w Barcelonie. Pierwszy z zamówionych pojazdów został dostarczony w lutym, natomiast pozostałe mają zostać dostarczone do końca bieżącego roku. Dzięki modułowości pojazdów Citadis nowe tramwaje, choć reprezentujące inną odmianę posiadają taką samą kabinę oraz tożsame malowanie, dzięki czemu zachowana zostanie unifikacja malowania.

Jednym z większych problemów w codziennej eksploatacji jest odmienność biletów tramwajowych, autobusowych i DART, jednak to ma być rozwiązane w niedalekiej przyszłości dzięki wprowadzeniu opłat za pomocą kart elektronicznych. Dodatkowo pod znakiem zapytania znajduje się dalsza rozbudowa systemu transportu publicznego w Dublinie. Według obecnych planów sieć tramwajowa może zostać ponownie rozbudowana, jednak nie nastąpi to wcześniej niż w latach 2018-2020. Jest to podyktowane przyjęciem do realizacji budowy metra, które miałoby zostać otwarte w 2017 roku i ma się składać z dwóch tras o łącznej długości około 35-40 km oraz 31 stacji. Dodatkowo w przyszłości linia zielona może zostać przebudowana na metro, ponieważ taka opcja istniała od samego początku jej budowy i zastosowano odpowiednio szeroko rozstawione tory, co pozwoli na eksploatację na niej składów metra. Jednak plany te wykraczają poza zakres niniejszego artykułu.