Łódź: Wystawa „Czerwiec 1943” – łódzkie tramwaje w czasach okupacji
Walter Genewein urodził się 4 maja 1901 r. w Saalfeden (okolica Salzburga) w Austrii. Po zakończeniu edukacji pracował jako handlowiec. W 1938 r. wstąpił do NSDAP. Do Litzmannstadt (okupacyjna nazwa Łodzi) przyjechał w czerwcu 1940 r. gdzie podjął pracę w niemieckim zarządzie łódzkiego getta (Gettoverwaltung), z zadaniem organizacji pionu finansowego. Jako kierownik wydziału finansowego tego zarządu (Leiter der Finanzabteilung) był między innymi odpowiedzialny za gromadzenie i przekazywanie dalej wszelkiego rodzaju walorów pieniężnych i kosztowności zrabowanych więźniom getta. Amatorsko zajmował się fotografią, od końca lat 30. XX w. również kolorową. W tym zakresie eksperymentował z techniką pozytywową (przeźrocza, slajdy), które niedługo przed wojną niemiecki koncern fotograficzny „Agfa”wprowadził na rynek. Podczas pobytu w Łodzi wykonał około 2.000 zdjęć w tej technice, głównie na terenie getta.
Jest to dziś unikalny materiał fotograficzny, odnaleziony dopiero w 1983 r. w Wiedniu, gdzie został wystawione na sprzedaż w antykwariacie. Zostały one zaprezentowane we wstrząsającym filmie dokumentalnym Dariusza Jabłońskiego z roku 1998 p.t. „Fotoamator”. Dzięki temu odkryciu zidentyfikowany został znany od dawna w Łodzi zestaw 200 jego przeźroczy wykonanych na ulicach tego miasta, prawdopodobnie na prośbę lub zlecenie ówczesnego dyrektora tramwajów miejskich (Litzmannstädter Elektrische Strassenbahn) –dr Bodo Scheidt’a (zm. w czerwcu 1943 r.).
W zestawie znajdują się zdjęcia o różnej tematyce. Na tej wystawie prezentujemy wybór z najciekawszej serii. Jest to dokumentacja ruchu tramwajowego, pieszego i kołowego w rejonie placu W. Reymonta (Friesen platz) przed otwarciem krańcówki na pl. Niepodległości (Süd Ring). Zapewne celem tej dokumentacji było wykazanie słuszności decyzji niemieckich władz okupacyjnych i dyrekcji LES o budowie węzła komunikacyjnego na pl. Niepodległości. Obiektywnie rzecz biorąc cel ten został osiągnięty, a koncepcja węzła sprawdza się do dziś, chociaż należy zaznaczyć, że była to realizacja przedwojennych polskich planów, ale w nieco innym miejscu (wzdłuż ul. Piotrkowskiej).
Zdjęcia na zatłoczonym pl. Reymonta (Friesen platz) wykonano w dniu 1 czerwca 1943 roku, natomiast na pl. Niepodległości (Süd Ring) powstały w dniu otwarcia tamtejszego węzła –19 czerwca 1943 r. Był on wspólny dla tramwajów miejskich i podmiejskich z kierunku pabianickiego i rzgowsko-tuszyńskiego. Unikalność tej dokumentacji wynika z jednej strony z zastosowania fotografii barwnej –są to pierwsze kolorowe zdjęcia łódzkich tramwajów –z drugiej zaś strony jest to na swój sposób „reporterski”zapis życia codziennego na pl. Reymonta w tym jednym dniu. Slajdy przetrwały dzięki opiece nad nimi pracowników i pasjonatów komunikacji skupionych wokół Izby Tradycji MPK-Łódź, obecnie Muzeum Komunikacji Miejskiej.
Wystawę można oglądać w Muzeum Komunikacji Miejskiej MPK-Łódź przy ul. Wierzbowej 51 w dniach 16 IX 2013 –31 III 2014. W dniach 16-21 września wstęp do Muzeum jest bezpłatny.
