Historia elektrycznego transportu miejskiego w Stachanowie (cz. 1)

Stachanow (80 tys. miszkańców), miasto rejonowe (powiatowe) we wschodniej Ukrainie w województwie ługańskim. Powstało w 1932 roku poprzez połączenie kilku mniejszych miejscowości górniczych. Podobnie jak wiele innych miast wschodniej Ukrainy, również Stachanow, wielokrotnie zmieniał swoją nazwę. Początkowo nazywał się Kadijewka (dwukrotnie otrzymywał tę nazwę) w międzyczasie nosił nazwę Sergo, a obecną nazwę otrzymał w 1978 roku. Miasto zostało nazwane nazwiskiem Aleksjeja Stachanowa (od jego nazwiska wzięło również początek stwierdzenie „stachanowiec”–wykonujący kilkaset % normy pracy). Sam Stachanow pracował swego czasu w jednej z miejscowych kopalni. W szczycie swego rozkwitu (koniec lat sześćdziesiątych) miasto liczyło 180 tysięcy mieszkańców.

Początki tramwaju w Stachanowie związane są bezpośrednio z powstaniem samego miasta, które w ciągu pięciu lat od oficjalnego powstania osiągnęło 100 tysięcy mieszkańców. Tak szybki wzrost liczby ludności spowodował konieczność wprowadzenia publicznej komunikacji, tym bardziej, że dalszy rozwój zakładał potrojenie liczby mieszkańców do 1970 roku. Stachanow należał również do tych miast, które rozpoczęły budowę tramwaju już za pierwszym podejściem. Decyzja o budowie zapadła w 1935 roku, rok później rozpoczęto prace na pierwszym odcinku linii, a w 1937 nastąpiło jej uruchomienie.

Pierwsza linia w mieście łączyła centrum z kopalnią im. Stalina w północnej części miasta (Irmino). Linia miała 6,6km długości. Na obu końcach znajdowały się pętle, natomiast podobnie jak w innych miastach Donbasu, w początkowej fazie była to linia jednotorowa z jedną mijanką. Dla obsługi linii miasto otrzymało z Moskwy 7 używanych wozów, z których 5 obsługiwało linię (2 składy oraz 1 solówka). Uroczyste otwarcie linii miało miejsce 15 lutego 1937 roku. Największym problemem stachanowskiego tramwaju była infrastruktura techniczna. Zbudowano co prawda tymczasową zajezdnię w pobliżu rynku, jednak jej tymczasowość była aż nadto widoczna (drewniana szopa), po której do dnia dzisiejszego pozostało jedynie wspomnienie.

Nie patrząc jednak na te problemy, już w marcu 1937 roku rozpoczęto budowę kolejnego odcinka linii, tym razem do południowej części miasta Almazna. Budowę tę podzielono na dwa etapy: pierwszy zakończył się już w sierpniu, kiedy to oddano do użytku trasę do zakładu Donenergo.  Na linię otwartą 15 sierpnia 1937 roku skierowano jeden pozostający w rezerwie skład, który zapewniał 20 minutową częstotliwość na 2 kilometrowym odcinku.

W październiku otrzymano kolejne dwa pociągi dla obsługi drugiej części linii południowej. Linia otwarta została 1 grudnia (ze względu na przedłużające się prace przy budowie wiaduktu nad trasą kolejową). Cala linia miała dwie pętle (Almazna –trasa główna 6,9km, oraz Donenergo –trasa uzupełniająca, odgałęziająca się od głównej na 700 metrów w kierunku bramy zakładu).

W 1939 roku planowano rozpoczęcie budowy kolejnych linii, problemem było jednak uzyskanie kolejnych wozów. W związku z tym budowę nowych linii odłożono na kolejne lata, podobnie zresztą jak i rozbudowę nowej zajezdni.

Niestety ze względu na wojnę, która w Stachanowie była stosunkowo krótka (07.1942-09.1943), budowa linii tramwajowych do innych części miasta (Brianka, Golębiówka, Borysówka) nie została już zrealizowana.

W czasie wojny większość torowisk została zdemontowana i wywieziona do Doniecka, podobny los spotkał również podstację. Natomiast wozy tramwajowe ze względu na stan techniczny pozostawiono w mieście.

Powojenna odbudowa linii rozpoczęła się tym razem od południowego odcinka Centrum –Almazna. Linia została oddana do użytku 6 listopada 1945 roku. Do istniejącej przed wojną mijanki dołożono kolejne dwie, co pozwoliło uzyskać na linii 15 minutową częstotliwość. Linię obsługiwało wówczas 6 wozów (2 składy + 2 solówki). Linie na Irmino odnawiano etapami. Pierwszy 3 kilometrowy odcinek oddano do użytku 6 listopada 1946roku, natomiast całość przekazano 1 maja 1947 roku. Linia do Donenergo uruchomiona została dopiero w lipcu 1949 roku, i tym samym doprowadzono stan sieci do poziomu przedwojennego. Stan posiadania był następujący: 3 linie tramwajowe, 15 km toru pojedynczego oraz 13 wagonów.

W kolejnych latach powiało optymizmem. Powrócono do planów budowy nowych linii tramwajowych oraz nowej zajezdni z prawdziwego zdarzenia. Niestety na planach się zakończyło. Udało się jednak dobudować kolejne mijanki oraz rozbudować nowe odcinki linii w Irmino o kolejne 1,2km – 1956, a także w kierunku Maszzawodu –przedłużenie linii do Donenergo o 300 metrów – 1957. W mieście pojawiły się również pierwsze nowoczesne wagony KTM-1.