Historia elektrycznego transportu miejskiego w Ługańsku (cz. 6): Tramwaje nie wytrzymują transformacji

Początek lat 80-tych nie zapowiadał katastrofy. Kolejne dostawy KTM-5 doprowadziły w 1982 roku do całkowitego wycofania pozostałych wysłużonych pojazdów. Tabor stal się całkowicie jednorodny. Jego wymiana przeprowadzana była z równoczesnym spadkiem ilości pojazdów, z 200 wagonów w 1975 roku do 128 w roku 1982, co tłumaczono zdecydowanie większą pojemnością nowych pojazdów (zapewne częściowo można się z tym zgodzić). Jakby na potwierdzenie informacji, iż w ługańskim transporcie tramwajowym wszystko toczy się zgodnie z planem, w 1986 roku rozpoczęto budowę nowej zajezdni w południowej części miasta przy ul. 26 Bakińskich Komisarzy. Nowy obiekt (na 100 wozów) budowany był z nastawieniem na obsługę nowoczesnego taboru. Jednak w związku z tym, iż w roku 1988 na stanie Ługańskiego Tramwaju pozostało zaledwie 105 pojazdów, budowę zajezdni wstrzymano, i do dnia dzisiejszego już nie wznowiono.

W 1986 przeprowadzono kolejną reorganizację linii tramwajowych:

6 –przedłużono z ZOR do Malej Wiergunki

16 –(największy numer tramwaju w historii Ługańskiego Tramwaju) wprowadzono jako linię uzupełniającą na trasie ZOR –Dworzec Autobusowy.

W 1990 roku wybudowano ostatnią linię tramwajową w dotychczasowej historii Ługańska, co wiązało się z osiągnięciem maksymalnej długości sieci 92,4km. Nowa linia (3A) była odnogą od linii biegnącej do Malej Wiergunki (3). Z ulicy Leningradzkiej skręcała w lewo w ulicę Białoruską i docierała do 7 portierni ZOR.

W tym samym roku zapadła decyzja o budowie kolejnej linii tramwajowej, do której jednak nigdy nie doszło. Miała ona być przedłużeniem trasy do Miasteczka Lekarskiego do miejscowości Widnoje. Rozpoczęto prace, wykonano nasypy i na tym prace zakończono. Jadąc na lotnisko do dnia dzisiejszego można podziwiać piękne, zarośnięte nasypy….

Okresem przełomowym dla Ługańskiego Tramwaju był rok uzyskania przez Ukrainę niepodległości. Na ulice miasta wyjeżdżało codziennie 80 wozów, które obsługiwały 14 linii tramwajowych:

2  3 Km –Cyrk –Kwartał Dzierżyńskiego

3  ZOR –Mała Wiergunka

3A ZOR –Białoruska

4   Plac Lenina –Technikum

5   ZOR –Kwartał Dzierżyńskiego

6   ZOR –Miasteczko Lekarskie

7   ZOR –Park Gorkiego

8   Dworzec Autobusowy –Kwartał Dzierżyńskiego

9   3 Km –ZOR –Kwartał Dzierżyńskiego

10 Dworzec Autobusowy –Wołgogradzka –ZOR

12 Dworzec Autobusowy –Miasteczko Lekarskie

13 Dworzec Autobusowy –Technikum

14 Plac Lenina –3 Km

15 Dworzec Autobusowy –Plac Lenina

Rok 1991 (sierpień). Ługańsk staje się miastem ukraińskim. Efektem niepodległości było jednak całkowite ucięcie finansowania wszelkiej działalności publicznej w tym również komunikacji publicznej. Z dnia na dzień zarządzający przedsiębiorstwem komunikacji miejskiej przeszli transformację z komunistów na kapitalistów. Wstrzymano dostawy (planowe) nowego taboru, zlikwidowano dotacje jednocześnie pozostawiają istniejące ulgi. Efekty były łatwe do przewidzenia. W tym miejscu można by praktycznie zakończyć opis historii tramwaju w Ługańsku. A jednak postaramy się przedstawić w sposób delikatny agonię tramwaju.

12.07.1994 doszło w Ługańsku do największej (najtragiczniejszej) katastrofy tramwajowej. Na zjeździe z ulicy Sowieckiej 16 linią, w rozpędzonym tramwaju linii 6 nie zadziałały hamulce. Efektem było wypadnięcie tramwaju z szyn oraz uderzenie w słup trakcyjny a następnie w dom mieszkalny. W wypadku śmierć poniosło 16 osób. Kolejnym efektem wypadku było przeprowadzenie przeglądu wszystkich wozów, z których 16 skasowano natychmiast, a 15 następnych skasowano w przeciągu 3 kolejnych lat.

Aby nie przedstawiać samego czarnowidztwa należy zwrócić uwagę na jeden z najjaśniejszych punktów przedsiębiorstwa. W 1994 roku dostarczono 5 wozów LT-10 wyprodukowanych w miejscowym zakładzie ZOR. Na koniec 1995 roku tabor tramwajowy składał się z 76 wozów KTM-5 oraz 5 wozów LT-10.

W 1996 rozpoczęto remont najstarszego torowiska w Ługańsku, na odcinku pomiędzy 4 Lenińskim Przesmykiem a 7 linią (ul. Szewczenko), co wiązało się z zamknięciem linii 9.

W 1997 roku zakończyła się eksploatacja linii na ulicy Białoruskiej. Całkowita likwidacja wraz z demontażem szyn i trakcji przeprowadzona została w 2002 roku.

W 1998 roku zakończono remont trasy na ulicy Szewczenko. Na wyremontowanej trasie pojawiły się tramwaje linii 1. Trasa otrzymała identyczny przebieg jak pierwsza linia Ługańskiego Tramwaju.

W tym samym roku planowano również zbudowanie nowej, bardzo perspektywicznej trasy tramwajowej do nowobudowanego dworca kolejowego. Miała to być odnoga od ul. Szewczenko. Niestety brak środków nie pozwolił na zbudowanie kilkuset metrów trasy. Udało się jednak zakupić kolejne 3 nowe wozy LT-10.

A teraz słów kilka na temat nowego tysiąclecia, dnia dzisiejszego oraz przyszłości.

Można powiedzieć, iż nastąpiły zmiany taborowe. Jednak pozytywów w tych zmianach jest niewiele. Począwszy od 2004 roku dostarczono 5 nowych wozów typu K-1. W tak zwanym międzyczasie wykruszyły się KTM-y (na dzień dzisiejszy pozostało 31) oraz stosunkowo nowe LT-10 (z 8 pozostał 1).

Dziś tabor liniowy stanowi 37 wagonów (większość z nich znajduje się w stanie krytycznym), z których na linie wyjeżdża codziennie 21-23.

Zasięg sieci pozostaje niezmieniony od 2002 roku i wynosi 92km. 16 lutego 2008 roku rozpoczęto remont wiaduktu (tramwajowego) łączącego dwie części sieci. W związku z remontem całkowicie wstrzymano ruch tramwajowy w KomBrodzie. Istniało duże zagrożenie likwidacji tej części sieci. Dość wspomnieć, iż wiadukt przywrócono do ruchu już na początku 2009 roku, natomiast ruch tramwajowy wznowiono w czerwcu po licznych protestach mieszkańców. Wcześniej jednak (w maju) nastąpiło zerwanie asfaltu z torów tramwajowych (asfaltem pokryty był cały zjazd z wiaduktu oraz skręt do Technikum). Stan torowisk poza nielicznymi wyjątkami pozwala na rozwijanie prędkości 30-40 km/h.

Na koniec września 2011 roku obowiązywał następujący układ linii:

1   3 Km –ZOR

2   3 Km –Kwartał Dzierżyńskiego

3   ZOR –Mała Wiergunka

6   ZOR –Miasteczko Lekarskie

7   Park Gorkiego –ZOR

8   Kwartał Dzierżyńskiego –Dworzec Autobusowy

10 ZOR –Dworzec Autobusowy

11 Technikum –Kwartał Dzierżyńskiego

13 Technikum –Dworzec Autobusowy

15  Plac Lenina –Dworzec Autobusowy

Z przedstawionych linii tylko 6 spełnia warunki normalnej linii tramwajowej, ponieważ obsługiwana jest przez 8-10 wozów. Na 2 wyjeżdżają 3 wozy a na 13 –2 wozy. Pozostałe linie obsługiwane są najczęściej przez 1 wóz.

Perspektywy tramwajowe są raczej nienajlepsze. Co prawda pojawiają się komunikaty władz miejskich, wojewódzkich i centralnych o planowanych inwestycjach tramwajowych, jednak kończy się zawsze na deklaracjach (realnych działań nie widać). Patrząc na aktualne kasacje pojazdów (średnioroczne) ostatnie wozy znikną z ulic miasta w 2015-2020 roku. Zakup używanych wozów z zachodu jest oczywiście rozwiązaniem czasowym (najbliższe 10-15 lat), ale jak się wydaje jedynym. Nowych pojazdów miasta wielkości Ługańska nie kupią wcześniej niż w 2015 roku. Jednak patrząc na potencjał rozwoju Ukrainy (w tym Ługańska) można zaryzykować stwierdzenie, że polscy producenci tramwajów już dzisiaj powinni rozpocząć działania lobbystyczne w celu zajęcia strategicznych pozycji, ponieważ pewnym jest, iż komunikacja tramwajowa na Ukrainie nie zniknie.