Historia elektrycznego transportu miejskiego w Ługańsku (cz.1)

Niniejszym artykułem rozpoczynamy prezentację, na łamach InfoTram, elektrycznego transportu miejskiego na Ukrainie. Na początek historia powstania sieci tramwajowej w Ługańsku.  

Ługańsk (440 tyś.), miasto obwodowe (wojewódzkie) we wschodniej Ukrainie wraz z obwodem donieckim tworzą najsilniej uprzemysłowioną i najludniejszą (7,5 mln mieszkańców) część Ukrainy. Jest stosunkowo młodym miastem i jak większość miast Donbasu powstał w drugiej Polowie XIX wieku (1882 rok). W swojej krótkiej historii kilka razy zmieniał swą nazwę. Co ciekawe przepychanki w nazewnictwie dotyczyły tylko dwóch propozycji: Ługańsk –od rzeki Ługań, nad którą powstało miasto oraz Woloszylowgrad od nazwiska jednego z przywódców rewolucji Woroszyłowa. Podobnie jak większość ukraińskich miast również i Ługańsk dotknięty został kryzysem komunikacyjnym, zapoczątkowanym w okresie upadku ZSRR i trwającym do dzisiaj. Najlepszym tego dowodem niech będzie fakt, iż w pierwszym roku funkcjonowania tramwaju po mieście jeździło więcej wozów niż w chwili obecnej.

Wróćmy jednak do początków tramwaju. Pierwsza oficjalna wzmianka dotycząca propozycji powstania w mieście komunikacji tramwajowej datowana jest na 1 lipca 1899 roku. Tego dnia na sesji Rady Miasta inżynier Siergiej Kulżyński złożył oficjalny wniosek o zezwolenie mu na budowę i eksploatację jednotorowych linii tramwaju elektrycznego. Podanie zostało przyjęte do rozpatrzenia, a następnie przekazano je do zatwierdzenia do obecnej stolicy obwodu Dniepropietrowska. Niestety decyzja podjęta przez Gubernatora w dniu 28 marca 1901 roku była negatywna. Podstawową przyczyną jak twierdzono była źle przygotowana dokumentacja. Kolejne próby (1904, 1911, 1929) również kończyły się niepowodzeniami. Przełomowym okazał się rok 1932. Wtedy właśnie zapadła decyzja o rozpoczęciu, wiosną 1933 roku, budowy pierwszej linii tramwaju elektrycznego. Podobnie jak w wielu innych wypadkach, datę uruchomienia pierwszej linii wyznaczono na 1 maja (1934).

Pierwsza linia prowadziła od stacji (3 kilometr) znajdującej się na południowozachodnich krańcach miasta do głównej bramy największego w ówczesnej Europie i drugiego na Świecie zakładu produkującego parowozy i lokomotywy spalinowe (Zawod Oktjabrskoj Rewolucji – ZOR). Linia o długości 7,2 km od początku funkcjonowania była dwutorowa i zakończona pętlami. Dla obsługi linii, jeszcze w 1933 roku, zakupiono 12 dwuosiowych wagonów typu X i M, wyprodukowanych przez Mitiszczynskij Wagonostroitielnyj Zawod (do dnia dzisiejszego produkującego wagony kolejowe oraz pociągi metra). Na koniec 1934 roku po mieście jeździły już 23 wagony tramwajowe.

Już w czerwcu 1934 roku rozpoczęto budowę kolejnych dwóch linii tramwajowych. Obie linie swój bieg rozpoczynały na pętli (ZOR). Pierwsza z nich (nr 2) prowadziła do nowego osiedla wybudowanego dla pracowników zakładu, druga (nr 3) prowadziła do miejscowości Mała Wergunka (obecnie dzielnica Ługańska). Obie linie wybudowano w rekordowym tempie i oddano do eksploatacji ni mniej ni więcej jak tylko w rocznicę Rewolucji Październikowej. W związku z tym, iż na linii nr 1 narzekano na zbyt małą częstotliwość, jeszcze w końcu pierwszego roku funkcjonowania tramwaju, pozostałe linie wydłużone zostały do stacji (3 kilometr). Przebieg linii na 31.12.1934 przedstawiał się następująco (zgodnie z obecnym nazewnictwem ulic):

1.      3 kilometr –Lenina –Szewczenko –Frunze –ZOR (7,2 km)

2.      3 kilometr –Lenina –Szewczenko –Frunze –ZOR –Gudowancewa –Languzowa –Dalekowschodnia –Plechanowa (9,5 km)

3.      3 kilometr –Lenina –Szewczenko –Frunze –ZOR –Leningradzka –Mała Wergunka (10,1 km)

Na każdej z nich jeździły 3-4 dwuwagonowe pociągi.

Jednocześnie z budową linii tramwajowych rozpoczęto budowę dojazdu do planowanej zajezdni przy ul. Frunze. Jednak ze względu na nieporozumienia w Radzie Miasta, prace zostały wstrzymane. Budowa zajezdni zakończyła się 6 września 1938 roku. Cztery i pół roku tramwaje nocowały na pętlach i na niedokończonych torach do planowanej, budującej się właśnie zajezdni.