Dostawy nowych pojazdów szynowych do pasażerskich przewozów miejskich w 2007 roku

Rok 2007 to od dawna nie spotykany boom na dostawy nowych tramwajów w Polsce. Na potrzeby naszego rynku dostawy prowadziło sześciu dostawców, którzy dostarczyli osiem typów tramwajów oraz jeden typ wagonów metra. Niniejszy artykuł prezentuje dokładne dostawy w 2007 roku.

 

Badaniem zostały objęte wszystkie fabrycznie nowe pojazdy szynowe przeznaczone do ruchu miejskiego. Na rynek ten składają się tramwaje, kolejki miejskie i dojazdowe (w tym WKD) oraz pociągi metra. W zestawieniu ujęto wszystkie pojazdy, które w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 zostały odebrane przez odbiorcę. Na rynek szynowych pojazdów miejskich składają się trzy segmenty. Pierwszy to najliczniejsze tramwaje, drugi stanowią kolejki miejskie i dojazdowe, gdzie zaliczamy również WKD, natomiast segment trzeci stanowią pojazdy metra. Wielkość tych segmentów jest różna. Pierwszy z nich, czyli tramwajowy, obejmuje około 3300 wagonów tramwajowych. Zakładając 30 letni okres ich eksploatacji rocznie powinno się więc wymieniać 110 tramwajów. Oczywiście większość obecnie kursujących pojazdów to tramwaje 105N i pochodne, natomiast nowe tramwaje mają różną długość. Dlatego czasami jeden tramwaj może zastąpić dwa starsze. W segmencie kolejek miejskich i dojazdowych ocena zapotrzebowania jest nieco bardziej skomplikowana. Sieci wąskotorówek dojazdowych praktycznie przestały istnieć, a pojedyncze jeszcze funkcjonujące nie stwarzają licznego rynku. Jedynym liczącym się tutaj odbiorcą jest warszawska WKD, której potrzeby roczne można szacować na poziomie 1 –2 pojazdy przy założeniu 30 letniej eksploatacji. Tak więc w tym segmencie zamówienia będą miały raczej charakter jednorazowy na kilka lat. Podobnie wygląda sprawa w segmencie metra, gdzie o wyglądzie rynku decydują zamówienia Metra Warszawskiego, które jednak ma stosunkowo nowy tabor, a nowe zamówienia są związane jedynie z rozbudową linii. Jednak jak naprawdę kształtowała się sprzedaż?

 

Tablica 1: Udział producentów w rynku nowego szynowego taboru miejskiego w III kw. 2007r.

 

Wykres 1: Udział w rynku nowych jednostek miejskich pojazdów szynowych.

 

Wykres 2: Udział w rynku nowych miejskich pojazdów szynowych pod względem długości.

 

 

Łącznie w badanym okresie dostarczono 99 szynowych pojazdów miejskich, jednak należy odnotować dwa fakty. Otóż we wcześniejszych statystykach nie uwzględniano dwóch sztuk tramwajów 121N, które faktycznie zostały przyjęte na stan TE w 2007 roku, stąd znalazły się w tym zestawieniu. Drugi fakt, to brak jednoznacznej odpowiedzi ze strony konsorcjum Bombardier/ Kiepe/ Solaris odnośnie ilości odebranych sztuk tramwajów do Krakowa. Dostępne źródła wtórne mówią o liczbie 4 –8. Dlatego konieczne było szacunkowe ustalenie tej liczby na poziomie 6 sztuk pojazdów. Największy udział w rynku zdobyła Fabryka Pojazdów Szynowych osiągając 29,30% udział. Drugie miejsce zajął Metrowagonmash z udziałem na poziomie 26,26%. Trzecie miejsce przypadło Pesie z wynikiem 17,17%. Na czwartą pozycję spadła Škoda która osiągnęła poziom 15,15%. Następnie uplasowało się konsorcjum Bombardier/ Kiepe/ Solaris, które uzyskało udział na poziomie 9,09%. Listę dostawców zamyka Protram, który zajął 3,03% rynku. Oczywiście jest to udział procentowy w dostarczonych jednostkach taboru, który jednak nie odzwierciedla faktycznego wkładu pracy. Przykładowo dwa wagony serii 123N, 105N2K/2000, czy metra serii 81 odpowiadają jednemu tramwajowi 118N,120N, czy NGT6. Dlatego dla celów porównawczych został oceniony również udział w długości taboru. Uwzględniając ten czynnik pozycje ulegają zmianie. Na pierwsze miejsce wysuwa się Pesa, która uzyskuje 23,65% udziału. Drugie miejsce przypada Metrowagonmash –22,82%, trzecie Škodzie –20,70%. Dopiero na czwartej pozycji znajduje się lider ilościowy, czyli FPS z udziałem 19,69%. Stawkę zamykają Bombardier –10,69% i Protram z wynikiem 2,45%.

 

Wykres 3: Udział w segmencie dostarczonych jednostek tramwajowych.

 

Wykres 4: Udział w segmencie tramwajów pod względem długości

 

W segmencie tramwajów dostawy realizowało pięciu producentów. Przy czym kontrakty zakończyła Škoda oraz FPS i ci dostawcy w przyszłym roku nie dostarczą nowych produktów. Kontrakty zakończyła również Pesa, jednak firma ta w 2008 roku będzie realizowała dostawy dla innych odbiorców. Jedynie konsorcjum Bombardier/ Kiepe/ Solaris jest w trakcie realizacji dużego kontraktu z Krakowa. W przyszłym roku również Protram będzie dobrze prosperował. Jednak w 2007 roku udziały wyglądały następująco. Wiodącą pozycję w ilości dostarczonych jednostek zajęła Fabryka Pojazdów Szynowych, osiągając poziom 36,72%. Drugie miejsce zajęła Pesa z wynikiem 23,29%, trzecie przypadło Škodzie –20,55%, czwarte konsorcju Bombardier/ Kiepe/ Solaris –12,33%, natomiast piąte zajął Protram z wynikiem 4,11%. Jednak w przypadku nowoczesnych tramwajów dysproporcje długościowe są znaczne i diametralnie zmieniają one udział w rynku. Tak więc korygując ilość dostarczonych jednostek o ich długości uzyskujemy zmieniony obraz rynku. Pierwsze miejsce przypada Pesie –30,64%, drugie zajmuje Škoda –26,82%, natomiast trzecie przypada FPS –25,51%. Miejsce czwarte zajmuje konsorcjum Bombardier/ Kiepe /Solaris uzyskując udział na poziomie 13,86%. Miejsce piąte utrzymuje Protram z wynikiem 3,17%. W segmencie kolejek miejskich oraz dojazdowych nie dostarczono żadnego pojazdu, natomiast w segmencie metra 100% udziału posiada Metrowagonmash.

 

 

Tablica 2: Wykaz dostarczonych typów i ilości taboru miejskiego do III kw. 2007 roku.

 

 

 

W zasadzie najbardziej liczącym się segmentem jest segment tramwajowy. Dostarczono łącznie 73 tramwaje. Z czego 32 odpowiada jednemu tramwajowi 105N, natomiast pozostałe 41 zastępuje dwa tramwaje tego typu. Tak więc dostawy te można szacować na poziomie 114 tramwajów zastępujących konstrukcje starsze. Co przy wymaganiach na poziomie 110 jednostek 105N pochodnych oznacza, że dostawy pokryły roczne zapotrzebowanie na nowe tramwaje. Można nawet mówić o drobnej nadwyżce w postaci czterech jednostek 105N pochodnych. Jest to najlepszy wynik od lat i pierwszy kiedy udało się pokryć roczne zapotrzebowanie. Można to stwierdzić pomimo braku wyników z lat poprzednich, ponieważ tak licznych dostaw w Polsce nie było. Jest to niewątpliwie dobry wynik, jednak również w tym przypadku nad dalszym pozytywnym trendem wszą czarne chmury. Wszystko to z braku nowych zamówień. Wszyscy czekają na kontrakty z Warszawy, gdzie nowe zamówienie determinują znaczną część rynku, ponieważ stolica posiada 1/3 taboru tramwajowego w Polsce. Na przyszły rok przewidziane są dostawy do Łodzi, Bydgoszczy, Krakowa, Wrocławia oraz Szczecina (doczepy czynne z Protramu), więc jest szansa powtórzenia dobrego roku 2007, jednak rok 2009 wobec braku zamówień może oznaczać ponowną stagnację. Dlatego tak ważne są dalsze zamówienia.

 

Drugim z segmentów jest obszar kolejek miejskich i dojazdowych. Nie dziwi brak zamówień na pasażerskie wagony motorowe dla kolejek dojazdowych. Rozczarowuje jednak brak zamówień z WKD, której tabor jest już na granicy swojej żywotności. Aby zapobiec dalszej degradacji należałoby kupować rocznie jeden zespół trakcyjny zbliżony do EN95. Dotąd jednak brak zamówień wynikał z przeciągających się rokowań w sprawie przejęcia spółki przez samorządy lokalne, które dokonało się w tym roku. Nowi właściciele zapowiadają zakup pięciu (choć niektóre źródła mówią o 13) nowych zespołów zbliżonych pojemnością do EN95, jednak nadal nie ogłoszono przetargu. Jeżeli zapewnienia zostaną zrealizowane wówczas kondycja taborowa spółki znacznie się poprawi.

 

Całe zestawienie zamyka segment wagonów metra. W tym segmencie dostawy prowadził jedynie Metrowagonmash, który dostarczył 26 wagonów. W roku 2008 spodziewane są dostawy jeszcze ośmiu wagonów środkowych serii 81-714, oraz 20 wagonów dla przedłużonej linii pierwszej. Te 20 wagonów dostarczy tym razem Wagonmash z St. Petersburga, który jest drugim rosyjskim producentem taboru metra. Jednak to nie koniec zakupów w tym segmencie. Coraz poważniej słychać o rozpoczęciu budowy II linii metra, która ma zacząć kursować przed mistrzostwami Euro 2012.

 

 

Rynek szynowych pojazdów miejskich w Polsce w 2007 roku mocno nabrał tempa. Po powolnych dostawach na początku roku nabrały one prędkości i na koniec roku mamy po raz pierwszy do czynienia z sytuacją, gdzie dostarczono właściwą ilość taboru tramwajowego, jaka wynika z konieczności zastąpienia wagonów generacji 105N i starszych. Również rok 2008 pozwala rokować pozytywnie, ponieważ ilość zamówień powinna pokryć większość rocznego zapotrzebowanie. Niestety bardzo negatywnym zjawiskiem jest brak nowych kontraktów, co może doprowadzić do drastycznego zahamowania rynku w 2009 roku. Dlatego chcąc tego uniknąć konieczne są kolejne duże zamówienia. Również małe przedsiębiorstwa muszą zacząć zamawiać nowy tabor, ponieważ możliwość odbudowy parku pojazdami używanymi nie zapewni spokojnej przyszłości. Największe zaniedbania mają tutaj Tramwaje Śląskie oraz Gorzów Wielkopolski. Również Grudziądz powinien pomyśleć o renowacji sieci tramwajowej, która należy do jednej z najpiękniejszych w kraju. Ucichły również projekty przywrócenia tramwajów w Olsztynie, Kielcach i Bielsku –Białej, co również jest negatywnym zjawiskiem. Oby rok 2008 przyniósł przełom i w tych obszarach.