Dobre praktyki z 60. kongresu UITP w Genewie

Kongresy organizacji takich jak UITP wiążą się zawsze z możliwością wymiany doświadczeń pomiędzy przedsiębiorstwami komunikacyjnymi, zarządcami i organizatorami transportu. Wiele z nich zaliczyć można do dobrych praktyk, dotyczących również komunikacji tramwajowej.

Miasta zmagają się z kongestią, zanieczyszczeniem powietrza, niewydolnością transportu i rozlewaniem się zabudowy na rozległe przestrzenie podmiejskie. Zintegrowane planowanie miast, dotyczące zarówno urbanistyki, planowania przestrzennego jak i infrastruktury transportowej (w tym szynowej), powiązane z bieżącym monitorowaniem zachowań komunikacyjnych mieszkańców, ułatwia tworzenie wydajnych systemów transportowych, opartych na transporcie zbiorowym. Planowanie powinno być wspólne dla motoryzacji indywidualnej i komunikacji miejskiej, tak aby dziedziny te nie funkcjonowały na wzajemną szkodę, lecz by współpracowały.

Znaczne inwestycje w infrastrukturę muszą być dostosowane do istniejącej tkanki miejskiej, ale i posiadać możliwości adaptacji do przyszłych potrzeb. Potencjalne kierunki rozbudowy trasy powinny być uwzględnione w planowaniu przestrzennym (rezerwa terenu), a infrastruktura torowa powinna umożliwiać dostosowanie podaży do zmieniającego się popytu (przykładowo pętle pośrednie, lub w wypadku szybkiej kolei miejskiej –głowice stacji umożliwiające zmianę kierunku jazdy).

W wypadku inwestycji transportowych po zrealizowaniu projektów wartych wiele milionów złotych należy dokonać oceny, czy zamierzone rezultaty zostały osiągnięte. Stąd w Europie Zachodniej stosuje się system wskaźników służących do oceny funkcjonowania kluczowych inwestycji. W wypadku nieodpowiedniego funkcjonowania i braku planowanych pierwotnie efektów, powinny być wdrażane mechanizmy naprawcze. Przykładowo, jeśli zbudowana linia tramwajowa nie osiąga zakładanej liczby przewożonych pasażerów, należy przeanalizować możliwości rozbudowy trasy, tak by obsługiwała rejony pożądane przez mieszkańców (przykład krajowy: postulowane przez mieszkańców przedłużenie nowej trasy tramwajowej w Poznaniu na Franowie).

Charakter funkcjonowania transportu publicznego wymusza przesiadki. Poszczególne gałęzie transportu zapewniają bowiem połączenia pomiędzy kluczowymi węzłami w skali lokalnej lub regionalnej. Oczywistym jest, że pociąg dalekobieżny lub regionalny dociera tylko do kilku punktów (dworców) w miastach, a dalsza podróż jest kontynuowana tramwajem lub autobusem. Stąd też niezbędnym jest, by droga dojścia z pociągu do tramwaju była jak najkrótsza, niewymagająca pokonywania trudnych warunków atmosferycznych (zadaszenia chroniące przed deszczem i śniegiem), przeszkód infrastrukturalnych (niepotrzebne kładki, liczne przejścia dla pieszych, niefortunnie poprowadzone chodniki) z możliwością komfortowego oczekiwania na przesiadkę (przy czym czas oczekiwania powinien być jak najkrótszy). Wzajemna koordynacja kursów oraz korzystna przestrzenna lokalizacja przystanków, brak barier jak schody lub liczne sygnalizacje świetlne na przejściach dla pieszych –to rozwiązania ułatwiające przesiadkę z jednego środka transportowego na drugi. Niestety, systemy transportu tramwajowego bywają rozwijane w oderwaniu od transportu kolejowego lub od autobusów regionalnych. Uciążliwa przesiadka wydłuża całkowity czas podróży i zachęca do korzystania z prywatnych samochodów. Ułatwianie przesiadek z kolei ułatwia współpracę transportu regionalnego i miejskiego.

W wielu miastach w Polsce zastosowano już tablice informujące o odjazdach środków transportu zbiorowego (np. odjazdy tramwajów w Warszawie na Al. Jerozolimskich). Tablice dają jednak dużo więcej możliwości –powinny też informować o zakłóceniach w funkcjonowaniu transportu miejskiego (wypadki, krótkotrwałe wstrzymania ruchu, objazdy).

W Europie Zachodniej, w wyniku rozwoju społeczeństwa, nabiera na znaczeniu możliwość poruszania się bez wykorzystania prywatnego samochodu. To szansa dla tramwajów, zwłaszcza w zestawieniu z systemami roweru miejskiego, umożliwiającymi elastyczne planowanie podróży, bez przywiązania do samochodu oraz bez problemów parkingowych. Stopniowo coraz popularniejsze jest rozwiązanie telebusu –autobusu na telefon, rozwiązania znanego w Polsce jak dotychczas jedynie w Krakowie.