Zarządzanie koleją to kierowanie procesami

W dniu 20 grudnia 2010 r. w siedzibie Fundacji Republikańskiej odbyła się konferencja prasowa na temat bieżącej sytuacji na polskiej kolei. Na konferencji ekspert Fundacji –Czesław Warsewicz –odniósł się do wydarzeń z ostatnich miesięcy, w szczególności do zaniedbań przy układaniu rozkładu jazdy 2010/2011. „Problemem są antagonizmy zarówno między przewoźnikami, jak i z zarządcą infrastruktury”–stwierdził podczas swojej prezentacji. W jego opinii również rola Urzędu Transportu Kolejowego, jako regulatora rynku pozostawia wiele do życzenia: „Jednym z problemów systemu jest fakt, iż UTK nie jest regulatorem, a aktywnym uczestnikiem rynku”.

Były Prezes PKP Intercity zwrócił uwagę, iż rozwiązaniem obecnych problemów może być powoływanie komitetów sterujących i zarządzanie przez misję: „Zarządzanie przez misję w przypadku złożonych procesów, które wymagają interdyscyplinarności, co zwiększa efektywność nawet do 30%. Ważnym jest, żeby pracownicy identyfikowali się ze swoją spółką i jej działaniami.”Takie rozwiązania zostały już dawno wprowadzone chociażby w kolejach niemieckich.

Czesław Warsewicz przypomniał, iż latach 2006-2009 w PKP Intercity komitety sterujące były powoływane m.in. przy przejmowaniu drużyn konduktorskich z PKP Cargo czy w opracowaniu i wdrożeniu strategii Fast second. „Taki sam mechanizm można zastosować przy pracach nad nowym rozkładem jazdy.”

Nawiązując do dzisiejszego posiedzenia Sztabu Kryzysowego ekspert uznał, iż „sytuacji nie poprawi się przez arbitralne decyzje personalne (…) Pytaniem nie jest, co wydarzy się w najbliższych dniach, ale jak będzie wyglądała polska kolej za 3-5 lat.”Nie należy popełniać błędów z 2008 r., kiedy „przy usamorządowieniu nie wzięto pod uwagę głosów uczestników procesu”.

System kolejowy w Polsce, ale nie tylko w naszym kraju jest złożonym organizmem lub jak kto woli systemem naczyń połączonych. W Polsce system przewozów pasażerskich to około 3000 wagonów pasażerskich, 500 lokomotyw, 1200 EZT-ów, 280 mln pasażerów rocznie oraz prawie 5000 pociągów dziennie. System kolejowy to zestawienie ze sobą wielu procesów. Rozkład jazdy jest jednym z ważniejszych procesów całości tego procesu. Zmiana rozkładu jazdy jest działaniem rutynowym, ponieważ we wszystkich krajach Unii Europejskiej tak jak i w Polsce następuje zawsze w drugą niedzielę grudnia a następnie jest aktualizowany trzy razy w ciągu roku.

Wszyscy przewoźnicy pasażerscy rozpoczynają wzajemnie uzgodnienia z PKP PLK jak i również między sobą dotyczące nowego rozkładu jazdy już na początku roku około lutego-marca. Na te uzgodnienia spółki mają czas do połowy września, gdyż później potrzeba około 2-3 tygodnie na wprowadzenie jego do systemu rezerwacji KURS 2000 i przekazanie do TK Telekom celem wprowadzenia jego do internetowego rozkładu jazdy, który jest przez nią administrowany. Nowy rozkład jazdy zawsze musi być przygotowany dwa miesiące przed jego wprowadzeniem, aby zagwarantować 60 dniową przedsprzedaż biletów. Tak jest we wszystkich krajach Unii Europejskiej, ale nie w Polsce gdyż w tym roku po raz pierwszy w swojej historii spółka skróciła ten czas do 30 dni.

Jeżeli w miesiącu październiku nie było gotowego rozkładu jazdy to sytuacja stawała się alarmowa i wymagała natychmiastowego działania. Nikt niestety tego działania nie podjął i sytuacja zakończyła się tak jak się zakończyła.

Widać, że obecnie system zarządzania Grupą PKP jak i koleją jest nieefektywny i niewydolny. W podmiotach o skomplikowanych procesach i złożonych strukturach takimi, jakimi jest kolej należy wprowadzić zarządzanie projektowe. Każdy ważny proces w systemie kolejowym powinien być koordynowany poprzez Komitet Sterujący. Członkami tego komitetu są wszyscy uczestnicy tego procesu a kierującymi jego pracami powinien być przedstawiciel Zarządu PKP S.A. lub Ministerstwa Infrastruktury. Wtedy na bieżąco wszyscy uczestnicy a szczególnie odpowiedzialni za ten proces byliby na bieżąco informowani i w razie konieczności można skutecznie przeciwdziałać i interweniować. Tak są zarządzane nowoczesne organizacje oraz duże podmioty gospodarcze przynoszące pożądane efekty dla właścicieli i ich klientów.

Brak odpowiedniej jakości menedżerów odpowiedzialnych za kolej umiejących zarządzać podmiotami na konkurencyjnym rynku oraz nieefektywna struktura zarządzania koleją są główną przyczyną chaosu w ostatnim czasie na polskiej kolei.