Więcej unijnych pieniędzy na kolej

Prawie 1 mld euro na poprawę jakości kolei przeznaczą wspólnie UE i firmy z branży. Raporty wskazują, że wiele jeszcze pozostaje do zrobienia, by Europejczycy byli bardziej zadowoleni z jakości przewozów kolejowych.

Komisja Europejska (KE) ogłosiła dziś potrojenie funduszy dla programu „Shift2Rail”. Jest to nowy projekt partnerstwa publiczno-prywatnego pomiędzy UE z jednej strony, a firmami kolejowymi z drugiej.

„Shift2Rail”(S2R) jest programem badawczo-innowacyjnym, którego efekty mają przekonać Europejczyków, by przesiedli się z samochodów i samolotów do pociągów. Wedle danych KE koleje, jedna z najbardziej środowiskowo-neutralnych form transportu, przewożą co roku w Europie tylko 10 proc. wszystkich towarów i 6 proc. pasażerów.

Pieniądze na S2R pochodzą z budżetu ogólnego unijnego programu wspierania badań i innowacyjności Horyzont 2020. UE przeznaczy 450 mln euro, ale by z nich skorzystać, partnerzy prywatni będą musieli sami wyłożyć co najmniej 470 mln euro. Wśród 8 firm, które wraz z Unią są założycielami projektu są m.in. Alstom, Siemens i Bombardier –wszystkie one zobowiązały się na piśmie do wyłożenia przynajmniej 30 mln euro na badania w ramach S2R. Inne firmy mają do nich dołączyć w nadchodzących latach, już na łagodniejszych warunkach.

Obszary kluczowe i cele programu

Projekty mają się skupić na pięciu „obszarach kluczowych”: 1. Pojazdy szynowe (dążenie do ułatwień w utrzymywaniu ich w dobrym stanie technicznym i, w konsekwencji, zmniejszanie kosztów eksploatacji), 2. Zarządzanie ruchem kolejowym, 3. Lepsza infrastruktura (w tym również zmniejszania kosztów utrzymania), 4. Sektor IT (mający uczynić branżę kolejową atrakcyjniejszą dla użytkowników) oraz 5. Fracht (by uczynić kolej poważnym graczem na rynku logistycznym, rozsądną alternatywą dla innych metod przewozu towarów).

Te ogólne cele mają doprowadzić do bardzo konkretnych wyników. Wedle założeń programu, ma on w ciągu 7 lat (czyli w trakcie obowiązywania budżetu UE w którym jest ujęty) doprowadzić do m.in. obniżenia kosztów transportu kolejowego o 50 proc., do 100-proc. wzrostu możliwości przewozowych oraz zwiększenia punktualności i niezawodności pociągów o 50 proc.

Pytana o sposób kontroli i nadzoru nad tymi celami, nad tym, czy S2R dąży we właściwym transportu, Rachel Smit z Dyrekcji Generalnej ds. Mobilności i Transportu (DG MOVE) powiedziała EurActiv.pl, że Komisja będzie oczekiwała dorocznych raportów z postępów od zaangażowanych podmiotów oraz że sama dokona ewaluacji programu na półmetku jego trwania i na zakończenie.

Smit przyznała też, że doroczne raporty będą publicznie dostępne, co również poprawi transparentność całego S2R.

Europejczycy umiarkowanie zadowoleni z kolei

W ogłoszenie programu KE wpisuje się raport Eurobarometru, który również skupił się na percepcjach kolei przez Europejczyków. Co prawda 58 proc. Europejczyków zadowolona jest z usług kolejowych w swoich państwach, jednak dokładniejsze przyjrzenie się wynikom cząstkowym ujawnia kilka poważnych problemów.

Najpoważniejszym z nich, co zauważyła KE, jest mała częstotliwość korzystania z pociągów przez obywateli UE: tylko 6 proc. z nich robi to przynajmniej raz na tydzień, 35 proc. przynajmniej kilka razy w roku, 31 proc. najwyżej raz w roku, a 32 proc. – nigdy. Polska jest w tej kategorii blisko unijnej średniej: 64 proc. Polaków jeździ pociągiem przynajmniej raz w roku (średnia UE to 67 proc.).

Największym w Polsce problem dla pasażerów kolei jest czystość, zarówno samych pociągów, jak i stacji. W obu tych kategoriach Polacy są najbardziej niezadowolonymi w całej Europie. Poważnym problem jest też dostęp dla osób niepełnosprawnych.

Eurobarometr przeprowadził podobne badanie zadowolenia z kolei również dwa lata temu. Porównując te dwa dokumenty, można zauważyć, że polskie koleje, mimo narzekań, które się często słyszy dokonały, przynajmniej w percepcji Polaków, dużego postępu. Podczas gdy w 2011 r. Polska byłą na samym dole zadowolenia z praktycznie każdego aspektu pociągów, to teraz jest nam dużo bliżej do unijnej średniej.