Warszawa: Raport z konsultacji społecznych budowy KDP i jej oddziaływania na środowisko
Konsultacje społeczne poświecone strategicznym dokumentom wskazującym: potrzebę, kierunki rozwoju oraz główne uwarunkowania budowy linii kolei dużych prędkości stały sie przyczynkiem szerokiej dyskusji społecznej na ten temat. Opracowanie i upublicznienie dokumentów koncepcyjnych w zakresie: lokalizacji, warunków techniczno-ekonomicznych oraz przewidywanego wpływu inwestycji na środowisko, stanowiło pierwszy wyraźny sygnał, i rząd, eksperci i cały sektor transportowy, przygotowują sie do faktycznej realizacji pierwszej linii KDP w Polsce.
Dotychczasowe deklaracje przerodziły sie w materiał merytoryczny poddany pod ocenę społeczeństwa. Dokumenty konsultowano jednocześnie z władzami samorządowymi, administracją państwową, organizacjami społecznymi i pozarządowymi, związkami zawodowymi jak i mieszkańcami regionów, w których przewiduje sie zlokalizowanie pierwszej linii dużych prędkości. Istotna cechą przedmiotowych konsultacji była dwukierunkowa ścieżka ich przeprowadzenia.
Konsultacje indywidualne prowadzono na drodze elektronicznej i tradycyjnej korespondencji z Ministerstwem Infrastruktury, które uruchamiając specjalną podstronę, na swojej witrynie internetowej, zachęcało do skorzystania z tej formy przekazywania opinii, uwag i zadawania pytań. Komunikacje elektroniczna wspomagało utworzenie specjalnego adresu e-mailowego oraz umożliwienie przekazania informacji poprzez interaktywny formularz. Ta droga była szczególnie preferowana w przypadku pytań skomplikowanych, technicznych i prawnych, na które trudno było odpowiedzieć podczas debat publicznych ze względu na czas przeznaczony na nie.
Jednak największą rolę odegrały spotkania konsultacyjne, które przygotowano z dużym rozmachem, gdyż odbyły sie one w czterech najważniejszych dla projektu miastach wojewódzkich, a liczba ekspertów i reprezentowane branże pozwoliły na udzielenie odpowiedzi na miejscu na wszystkie pytania, (które dotyczyły przedmiotu debaty). Na każdym spotkaniu organizatorzy uruchomili recepcje gdzie można było otrzymać materiały informacyjne oraz zapewniony został catering.
Niestety konieczność pogodzenia możliwości dysponowania czasem przez ekspertów i urzędników nie szła w parze z dyspozycyjnością części mieszkańców i organizacji pozarządowych, których przedstawiciele często są nieosiągalni w godzinach pracy, co mogło obniżyć frekwencje jak na tak ważny temat. Należy zauważyć, że mimo to, praktycznie wszystkie środowiska były reprezentowane, a zebrane opinie i uwagi pozwolą udoskonalić proces przygotowania tej inwestycji.
Pomimo, iż zwykło sie obserwować na tego typu debatach przede wszystkim pesymistów i przedstawicieli grup interesów przeciwnych konsultowanej inwestycji, to w przypadku KDP poza pojedynczymi głosami trudno zidentyfikować przeciwników tego projektu, co dobrze wróży na przyszłość.
Podstawowym celem konsultacji było rzetelne zapoznanie społeczeństwa z ideą budowy kolei dużych prędkości w Polsce i omówienie dokumentów strategicznych stanowiących zaczątek prac planistycznych i projektowych. Opinie, uwagi i pytania pozwoliły zidentyfikować główne obszary zainteresowania społeczeństwa tym projektem, zarówno pod względem zaspokojenia ciekawości, jak i zidentyfikowania obszarów potencjalnie konfliktogennych.
Należy uznać, że większość wypowiedzi popierała budowę KDP i prezentowane w dokumentach założenia programowe. Entuzjazm ten jest o tyle istotny, że podzielają go zarówno mieszkańcy jak i przedstawiciele władz publicznych, a nawet przedsiębiorcy. Niektórzy uczestnicy debat byli zaniepokojeni odległym czasem realizacji inwestycji i postulowali maksymalne skrócenie procedur poprzez dostosowanie prawa oraz powołanie odrębnego od dotychczasowych podmiotu odpowiedzialnego za przygotowanie i realizacje KDP na wzór choćby spółki celowej, „PL.2012”która odpowiada za przygotowanie naszego kraju do Euro 2012.
Wiele pytań natury technicznej dotyczyło szczegółowych rozwiązań, które zostaną wybrane po analizie przygotowanej w ramach studium wykonalności projektu. Również dokładna lokalizacja linii i jej powiązania komunikacyjne z pozostałymi systemami transportowymi regionów i całego kraju wzbudzała duże zainteresowanie. Na te pytania odpowiedzi zostaną udzielone w dokumentach studialnych, jednak nakreślone przybliżone korytarze dla linii „Y”spotkały sie z aprobata społeczna.
Wiele pytań dotyczyło strony ekonomicznej przedsięwzięcia. Koszty budowy, choć wysokie spotykały sie ze zrozumieniem uczestników konsultacji, jednak główny nacisk w pytaniach kładziono na koszty przejazdu pociągiem KDP. Obawy o „elitarność”tego środka transportu zostały zdecydowanie zdementowane kalkulacjami wstępnymi oraz przykładami zagranicznymi. Eksperci wyjaśniając, że KDP to po prostu sposób na przewiezienie dużej liczby pasażerów na duże dystanse w akceptowalnej społecznie cenie, obalili jeden z mitów towarzyszący temu projektowi.
Również wpływ KDP na środowisko wzbudził duże zainteresowanie. Przedstawiona analiza przy zastrzeżeniu konieczności jej aktualizacji w dalszej fazie projektowania spotkała sie ze zrozumieniem i akceptacją. Przedstawione przez ekspertów nowoczesne metody ograniczenia hałasu, wibracji i emisji zanieczyszczeń dla środowiska dzięki zastosowaniu ultranowoczesnych technologii pozwolą wyeliminować większość uciążliwości dla życia ludzi. Omówiono również metody ochrony flory i fauny zarówno podczas budowy jak i eksploatacji KDP.
Nieliczne opinie sceptyczne dotyczyły obawy ograniczenia nakładów inwestycyjnych na linie kolei konwencjonalnych jako potencjalny skutek budowy KDP. O braku negatywnego wpływu realizacji KDP na pozostała część sektora kolejowego zapewniali ministrowie oraz przedstawiciele zarządcy obecnej infrastruktury kolejowej –PKP PLK S.A.
Generalnie należy uznać, że istnieje ogromne przyzwolenie społeczne dla realizacji kolei dużych prędkości w Polsce, dlatego wskazanym jest przyspieszenie prac studialnych i projektowych przy ciągłym informowaniu społeczeństwa i wieloetapowym konsultowaniu najważniejszych zagadnień mogących mieć wpływ na życie ludzi i środowisko naturalne.
Konsultacje zostały pozytywnie ocenione przez ich uczestników przede wszystkim ze względu na otwartość dyskusji oraz rozpoczęcie jej już na etapie wstępnym. Jako zalecenie pokonsultacyjne należy uznać konieczność prowadzenia debat także w godzinach popołudniowych, wieczornych lub w dni wolne od pracy, w taki sposób, żeby wszyscy zainteresowani mogli w nich brać czynny udział. Warto również określić szczegółowe grupy docelowe i zagadnienia, które należy z nimi skonsultować np. przedsiębiorcy i wpływ KDP na gospodarkę. Warto również monitorować wszelkie pesymistyczne sygnały o inwestycji tak, aby w przypadku zidentyfikowania konfliktu natychmiast go rozwiązywać i unikać nabrzmienia i tworzenia mitów. Konsultacje przebiegające w dobrej atmosferze, należy uznać za rzeczowe i niezwykle potrzebne jako czytelny sygnał dla społeczeństwa o determinacji rządu dla realizacji kolei dużych prędkości w naszym kraju.
