Talgo i inne plany szybkiej kolei w Rosji

Wraz z uruchomieniem szybkich pociągów pasażerskich Sapsan koleje rosyjskie RŻD weszły do grona posiadających połączenia kolejami dużych prędkości. Jednak pomimo tego kroku przedsiębiorstwo jest nadal dalekie od bycia w pełni nowoczesnym przewoźnikiem.

Poza korytarzem Moskwa – Petersburg na którym z prędkością maksymalną 250 km/h kursują pociągi Sapsan pozostałą sieć transportową Rosji ciężko uznać za nowoczesną. Owszem w przeciwieństwie do Polski brak jest punktowych ograniczeń prędkości a infrastruktura jest utrzymywana w należytym stanie, jednak maksymalne dopuszczalne prędkości rzadko przekraczają 120 km/h, natomiast w całym 'obszarze 1520 mm’ za linię szybką uznaje się taką o prędkości maksymalnej 160 km/h, która w Rosji obowiązuje dla trasy Moskwa – Niżny Nowogród (obsługiwanej obecnie również przez składy Sapsan) oraz z Moskwy w kierunku Białorusi. Niestety z powodu skąpych źródeł ciężko jest ustalić dokładne zestawienie takich szybkich linii. Jednak Rosja ma w niedalekiej przyszłości być gospodarzem dwóch ważnych wydarzeń. Pierwsze będzie miało miejsce w 2014 roku, kiedy w Soczi będą organizowane Zimowe Igrzyska Olimpijskie, natomiast druga będzie miała miejsce w 2018 roku, kiedy Rosja będzie gospodarzem Światowych mistrzostw w piłce nożnej. Przygotowania do zimowych igrzysk olimpijskich w Soczi trwają na pełnych obrotach a główną kolejową inwestycją jest kolej miejska w Soczi. Schemat transportowy zakłada, że większość gości przyleci na miejsce samolotem, jednak Rosjanie lubią podróżować koleją, więc dla krajowych gości zostaną uruchomione specjalne pociągi kursujące nieco zmodernizowaną trasą. Jednak z racji odległości od Moskwy pociągi będą miały nadal długi czas jazdy, natomiast w celu zwiększenia liczby miejsc przewoźnik postanowił po raz pierwszy zamówić piętrowe wagony sypialne, natomiast niedawno zamówiono piętrowe wagony restauracyjne. Taki skład jest dokładnie tym, czego obecnie przewoźnik oczekuje, ponieważ wagony oferują zwiększoną pojemność (czasami zakup biletu na pociąg może graniczyć z cudem z powodu zbyt małej liczby miejsc i ich wykupywaniu przez 'koników’), natomiast przy prędkości maksymalnej 160 km/h pozwalają na szybszą jazdę po zmodernizowanych liniach. Oprócz tego Rosja poprawiła komunikację z Finlandią, gdzie ruszyły szybkie pociągi Allegro.

Jednak niedawno świat obiegła wiadomość w której możemy wyczytać, iż RŻD zakupiło składy Talgo ze zmiennym rozstawem kół do obsługi połączeń międzynarodowych. Kontrakt ma dotyczyć 7 składów złożonych z 20 wagonów. Może się to wydawać dużo, jednak należy pamiętać, że wagony Talgo są bardzo krótkie, gdzie wagon czołowy ma długość 12,2 metra, natomiast środkowy 13,14 metra. Oznacza to, że 20 wagonowy skład będzie miał prawie 261 metrów. Przeliczając to na standardową długość wagonów Z1 (26,4 metra) otrzymujemy prawie 10 tradycyjnych wagonów. Komunikaty prasowe w zakresie tego kontraktu są dosyć mylące, ponieważ mówi się o dostawie 'pociągów’, jednak w danych technicznych brak jest jakichkolwiek informacji o środku trakcyjnym, natomiast wartość kontraktu nieco ponad 100 milionów €, czyli 14,3 miliona euro na skład (o 1/3 krótsze Pendolino PKP IC ma kosztować 20 milionów €) raczej możemy mieć pewność, że RŻD zamówiło składy wagonowe, które będą ciągnięte tradycyjnymi lokomotywami. Według komunikatów składy mają być wyposażone zarówno w przedziały sypialne jak i część do podróży dziennych wyposażoną w siedzenia. Pociągi mają mieć prędkość maksymalną 200 km/h, aluminiową konstrukcję pudeł i pasywny system wychyłu. Trzy składy mają zostać wyposażone w system zmiennego rozstawu kół i będą eksploatowane na trasie Moskwa – Berlin, natomiast pozostałe 4 składy mają być wyłącznie w wariancie szerokotorowym i mają być eksploatowane na trasie Moskwa – Kijów. Dzięki nowym wagonom podróż z Moskwy do Berlina ma zostać skrócona z obecnych 27 do docelowych 18 godzin, natomiast z Moskwy do Kijowa z obecnych 13 do docelowych 7 godzin. Skrócenie czasu jazdy ma być możliwe dzięki lepszym parametrom trakcyjnym lekkich wagonów Talgo, systemu wychyłu pudeł oraz przeniesieniu odpraw granicznych na pokład pociągu. W przypadku pociągów na trasie Moskwa – Berlin dodatkowe skrócenie czasu jazdy ma być możliwe dzięki automatycznej zmianie rozstawu kół na granicy polsko – białoruskiej, jednak RŻD najwyraźniej nie zdaje sobie sprawy z komplikacji jakie wywoła wprowadzenie kontroli granicznej na styku UE – Białoruś w pociągach, jak również nieobliczalności PLK, gdzie Prezes tej spółki juz zapowiedział, że przed zezwoleniem na eksploatację taboru Talgo (z pojedynczymi osiami) będzie konieczny szereg 'studiów wykonalności’ jak taki tabor się sprawuje zwłaszcza na rozjazdach angielskich. Nieważne, że wagony tego typu są produkowane od przeszło 60 lat, pokonały już miliony kilometrów, są eksploatowane w pociągach o prędkości maksymalnej do 330 km/h a w bardzo zbliżonym do RŻD wariancie od lat są skutecznie eksploatowane przez koleje niemieckie DB, gdzie rozjazdy angielskie występują dosyć powszechnie. Nieważne na to doświadczenie PLK będzie postępować jakby wcześniejsze 60 lat nigdy się nie zdarzyło. W sumie podobny los spotkał wagony sterownicze i lokomotywy Traxx, które w tysiącach są eksploatowane za granicą, jedna w Polsce pół roku zajmuje zbadanie czy układ ciągniono-pchany jest możliwy. Mówiąc kąśliwie bada się czy kury dalej znoszą jaja, pasażerowie nie mdleją a osoby przy torach nie dostaną obłędu widząc pociąg z lokomotywą z tyłu… .

Jednak w Rosji świat toczy się w nieco innym kierunku, natomiast organizacja Mistrzostw Świata w piłce nożnej w 2018 roku doprowadziła do opracowania programu wdrożenia szybkiej kolei. Program przewiduje wprowadzenie pociągów dużej prędkości (300-400 km/h) na nowych liniach między Moskwą a Petersburgiem, Moskwą i Niżnym Nowogrodem oraz trasie Moskwa – Kazań z możliwym wydłużeniem do Jekaterinburga (dawny Swierdłowsk). Niższe prędkości rzędu 160-200 km/h miałyby obowiązywać na trasach Moskwa – Charków – Rostów nad Donem – Krasnodar – Adler oraz Moskwa – Jarosław. Oprócz tego przyspieszone miałyby zostać połączenia między miastami goszczącymi wydarzenia sportowe, jak również międzynarodowe połączenia. Jak widać w ten plan bardzo dobrze wpisuje się zakup składów Talgo, ponieważ wśród wyszczególnionych korytarzy jest Moskwa – Berlin, Moskwa – Kijów, Moskwa – Ryga oraz Moskwa – Petersburg – Tallin.

Plany RŻD powoli zaczynają nabierać rozmachu i choć względem wielkości kraju nadal można je uznać za skromne, to jednak cieszy fakt, że po latach zastojów ponownie inwestuje się w kolej.