SRKGŚ: Polityka województwa śląskiego nastawiona na transport samochodowy

16 stycznia 2013 r. Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego przedstawił do konsultacji społecznych Wstępny Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego (RPO) na lata 2014-2020. Analiza tego dokumentu nie pozostawia złudzeń –polityka Województwa została nastawiona wyłącznie na transport samochodowy, a co za tym idzie jest całkowicie sprzeczna z polityką zrównoważonego rozwoju realizowaną przez Unię Europejską –uważa Stowarzyszenie Rozwoju Kolei Górnego Śląska. Urząd Marszałkowski świadomie doprowadzi do tkowzrocznie, gdyż nie rozumie skutków decyzji wspierających tylko jeden środek transportu. Na nowe drogi samorząd będzie musiał łożyć własne i ogromne środki. Natomiast infrastruktura kolejowa utrzymuje się bez finansowego udziału samorządu. Skrócenie czasów przejazdu przyczyni się do spadku kosztów Kolei Śląskich, co przełoży się na stawkę dotacji Województwa. Przyjmując strategię prosamochodową ponosimy koszty utrzymania bardziej rozbudowanej infrastruktury drogowej, która wkrótce będzie jeszcze bardziej niewydolna niż obecnie. Już teraz pojawiają się problemy z utrzymaniem nowych dróg. Najświeższy jest przypadek Świętochłowic, które nie mają środków na remont nawierzchni Drogowej Trasy Średnicowej. Jednocześnie kolej regionalna stanie się bardziej deficytowa, więc strata będzie podwójna. Spadek prędkości na liniach kolejowych powoduje wzrost kosztów związanych z większym zapotrzebowaniem na tabor i pracę drużyn pociągowych, przy jednoczesnym spadku wpływów ze sprzedaży biletów. W zaistniałej sytuacji samorząd i Koleje Śląskie zapewne stwierdzą, iż należy pociągi zlikwidować, co pogorszy jakość życia mieszkańców.

Kwota przeznaczona w budżecie RPO na infrastrukturę kolejową wynosi 0 zł, podczas gdy 3 446 mln zł przeznaczono na infrastrukturę drogową. W ramach priorytetu VI –Transport zapisano, że wsparcie uzyskają inwestycje z zakresu rozbudowy i przebudowy kluczowej infrastruktury drogowej regionu. Jedyne pieniądze na transport kolejowy, zostały przeznaczone na zakup taboru, tj. 273 mln zł. Stanowią zaledwie 7% ogólnych środków przeznaczonych na transport. Zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej 40% środków na infrastrukturę transportową należy przeznaczać na kolej. Takie rekomendacje poparte są wieloletnim doświadczeniem krajów zachodnich, które popełniły błąd 50 lat temu i teraz ponoszą jego olbrzymie koszty. Nasze województwo zamierza popełnić ten sam błąd co Zachód pół wieku temu i przeznaczyć 93% środków na drogi. Należy podkreślić, że w przeciwieństwie do inwestycji drogowych, wkład własny do inwestycji w linie kolejowe w ramach RPO gwarantują PKP Polskie Linie Kolejowe. Zadanie samorządu polega wyłącznie na wpisaniu projektów na listę celem pozyskania funduszy UE na linie regionalne.

Przewrotne jest uzasadnienie prodrogowego doboru inwestycji. Odpowiadają one celom tematycznym: Promowanie zrównoważonego transportu oraz rozwój przyjaznych dla środowiska i niskoemisyjnych systemów transportu. Co zabawniejsze –w projekcie programu autor podkreśla, że skupienie się na infrastrukturze drogowej jest komplementarne z rozwojem i rehabilitacją kompleksowego, nowoczesnego i interoperacyjnego systemu transportu kolejowego, czyli z działaniem wdrażanym w ramach interwencji funduszy strukturalnych. Projekt nowego RPO Województwa Śląskiego jest całkowicie sprzeczny także z Strategią Rozwoju Województwa „Śląskie 2020”oraz będącą w trakcie opracowywania Strategię Rozwoju Transportu Województwa Śląskiego.

Struktura wydatków we Wstępnym projekt RPO pokazuje też, że „prokolejowa”polityka Urzędu Marszałkowskiego jest niespójna i wybiórcza. Marszałek inwestuje bowiem miliony złotych rozwijając projekt Kolei Śląskich, chcąc podnieść jakość kolejowych przewozów regionalnych. Jednak osiągnięcie tak ambitnego celu tylko za pomocą nowego taboru i mniejszej kwoty dofinansowania do pociągokilometra jest niemożliwe. Warunkiem sukcesu jest skrócenie czasów przejazdu, które zahamuje tendencję spadkową w udziale kolei w ogólnej liczbie podróżnych. Jest to możliwe wyłącznie poprzez modernizację infrastruktury umożliwiającej osiągnięcie krótkich czasów przejazdu i dobrą dostępność przystanków. Wysiłek Marszałka w zakup nowego taboru i stworzenie Kolei Śląskich wymaga konsekwentnych działań w postaci finansowania remontów infrastruktury. Skoro wydaje się miliardy złotych na drogi wojewódzkie czy nawet powiatowe to czemu nie na linie kolejowe, które powinny być podstawą systemu transportowego województwa?

Inne województwa doceniły rolę Regionalnego Programu Operacyjnego jako narzędzia kształtującego zrównoważony transport. Nasi sąsiedzi, czyli Województwo Opolskie z RPO dofinansują remont linii: Nysa –Brzeg, Opole –Nysa i Opole –Kluczbork. Łączna wartość inwestycji to 18,5 mln euro. Poza tym trwają lub zakończyły się rewitalizacje i modernizacje finansowane z tego programu w obecnej perspektywie budżetowej (2007-2013). Prace były prowadzone na liniach: Rzeszów –Jasło (podkarpackie), Lubartów –Lublin, połączenie z Portem Lotniczym w Świdniku (lubelskie), Gołańcz –Poznań, Wolsztyn –Luboń –Poznań (wielkopolskie), Goleniów –Kołobrzeg, Wałcz –Kalisz Pomorski –Ulikowo –Stargard Szczeciński (zachodniopomorskie), Jelenia Góra –Szklarska Poręba Górna (dolnośląskie), Kościerzyna –Gdynia Główna, Reda –Hel (pomorskie), Chełmża –Grudziądz (kujawsko-pomorskie), Olsztyn –Szczytno –Szymany (warmińsko-mazurskie), Łódź Widzew –Zgierz, Zgierz –Ozorków (łódzkie). Ponadto z RPO była finansowana budowa i przebudowa przystanków na trasie Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej. Na Podkarpaciu na modernizacje linii kolejowych z obecnego RPO przeznaczono 227 mln zł. W obliczu faktu, że zaległości w inwestycjach na Śląsku są kilkunastokrotnie większe, nieskorzystanie z szansy jaką daje RPO jest skandaliczne i stawia Województwo Śląskie jako bardzo negatywny przykład w skali całego kraju.

W województwie znajduje się wiele linii kolejowych, które potrzebują natychmiastowej naprawy. Według Stowarzyszenia Rozwoju Kolei Górnego Śląska należy w ramach nowego Regionalnego Programu Operacyjnego w pierwszej kolejności sfinansować rewitalizację linii o ważnym znaczeniu regionalnym, które jednocześnie nie są liniami kluczowymi z punktu widzenia ruchu towarowego
(a więc nie mają szans na dotacje z budżetu centralnego). Lista inwestycji proponowanych do objęcia programem RPO znajduje się w załączniku.