Singapur żegna się z koleją

Czasami niefortunnie usytuowana infrastruktura kolejowa może blokować rozwój miasta a gdy miasto jest jednocześnie państwem, to taki problem może oznaczać pożegnanie z koleją. Właśnie taki przypadek ma obecnie miejsce w Singapurze.

Położone na południowym krańcu półwyspu malajskiego a dokładniej na centralnej wyspie i archipelagu mniejszych wysp miasto-państwo Singapur jest przeciwieństwem swoich sąsiadów i od lat jest dynamicznie rozwijającym się ośrodkiem. Niegdysiejsza baza wojsk brytyjskich od 1965 roku jest niezależną republiką wchodzącą w skład korony brytyjskiej. Dzięki swojemu położeniu miasto ma bardzo dobre położenie i odgrywa ważną rolę w międzynarodowym  handlu. Czyste i nowoczesne jest domem dla 4,5 miliona obywateli, natomiast gęstość zaludnienia na km2 jest dwukrotnie większa niż ma to miejsce w Warszawie. Z racji swojego położenia oraz niezależności Singapur od zawsze był pretendentem do budowy metra, co też jest skutecznie prowadzone od 1987 roku, natomiast obecnie system składa się z czterech linii (z czego część jest automatyczna bez maszynisty) o łącznej długości 130 km z 89 przystankami. System ten jest wspomagany przez trzy automatyczne 'people mover’, czyli lekkie automatyczne pojazdy, jak również przez sieć linii autobusowych.

Choć Singapur leży w głównej mierze na wyspach, to jednak dzięki bliskiej odległości wyspy od półwyspu malajskiego a dokładniej Malezji zaowocowało w doprowadzeniu do miasta kolei. Po pokonaniu mostu linia przecinała całą wyspę Singapur, by zakończyć swój bieg na stacji Tanjong Pagar zlokalizowanej niedaleko centrum i portu. Takie rozwiązanie znacznie ułatwiało przeładunek towarów i przyczyniło się do ugruntowania pozycji Singapuru w handlu zagranicznym. Pierwotnie linia kolejowa kursowała wyłącznie na terenie wyspy, co wymagało pokonania odcinka z Malezji do Singapuru promem. Dopiero w 1919 roku rozpoczęto budowę stałego połączenia mostowego, które ukończono w 1923 roku. Wraz z rozwijającymi się przewozami konieczna stała się rozbudowa stacji Tanjong Pagar, która odbyła się w latach 1929-32. Zarówno linia jak i stacja końcowa stały się własnością a co za tym idzie suwerennym obszarem Malezji i znalazły się w posiadaniu kolei malezyjskich Keretapi Tanah Melayu Berhad (KTMB). W praktyce oznaczało to, iż pasażerowie korzystający z kolei w ramach Singapuru musieli za każdym razem przechodzić odprawę celno-paszportową, natomiast tory stanowiły pas obcej ziemi przecinający wyspę.

Jak problematyczne było to rozwiązanie chyba nie trzeba wyjaśniać, dlatego analizowano różne opcje i w 1990 roku uzgodniono, iż teren stacji kolejowej jak również infrastruktura liniowa zostaną przekazane Singapurowi w zamian za pewną część obszaru wyspy. Niestety implementacja tych postanowień szła bardzo opornie, natomiast sytuacja skomplikowała się wraz z otwarciem w 1998 roku przebudowanej stacji granicznej (a w zasadzie całego kompleksu granicznego włącznie z przejściem drogowym) Woodlands Train Checkpoint. Wówczas władze Singapuru przeniosły kontrolę graniczną na tą właśnie stację, podczas gdy Malezja utrzymała swoją kontrolę na stacji końcowej. Oznaczało to, iż pasażerowie udający się do Malezji przechodzili najpierw odprawę wjazdową do tego kraju a dopiero później odprawę wyjazdową z Singapuru, choć odbywając podróż w odwrotnym kierunku odprawa wyjazdowa odbywała się tuż przed opuszczeniem Malezji, natomiast wjazdowa do Singapuru na Woodlands Train Checkpoint. Dopiero w 2010 roku udało się pokonać impas i obie strony zgodziły się na zrealizowanie porozumienia z 1990 roku. W jego ramach KTMB zostało zobligowane do opuszczenia stacji Tanjong Pagar (część pasażerska miała jeden peron jednokrawędziowy i jeden dwukrawędziowy) oraz całego układu torowego (nie licząc torów stacyjnych linia do granicy miała około 18 km), co miało miejsce w dniu 30 czerwca 2011, natomiast od 1 lipca 2011 roku funkcję stacji końcowej a zarazem granicznej przejęło położone tuż za mostem granicznym Woodlands Train Checkpoint (jeden peron wyspowy z dwoma torami). W taki oto sposób Singapur zakończył swoją historię z koleją, natomiast aktualnie trwają rozbiórki układu torowego. Jednak na tym nie koniec, ponieważ już w dniu 8 kwietnia 2011 roku budynek starej stacji końcowej Tanjong Pagar został uznany za zabytek architektury i choć już żaden pociąg nie wyruszy z dworca, to przynajmniej pamięć o historii pozostanie.

Wobec tak smutnego końca można by zapytać co dalej i jakie korzyści wynikają z tego układu dla miasta i podróżnego. Dla samego Singapuru odzyskanie kontroli nad znaczną częścią centrum miasta oraz pasem rozdzielającym wyspę jest ważnym krokiem, natomiast na dawnej równi stacyjnej (głównie części towarowej) mogą powstać nowe inwestycje budowlane. Z drugiej strony podróżny nie musi przechodzić dosyć 'wysublimowanego’ sposobu odprawy, jaki funkcjonował od 1998 roku, choć równocześnie traci bezpowrotnie możliwość odbycia podróży do Malezji bezpośrednim pociągiem. Dodatkowo aktualna stacja końcowa jest położona 1,5 km od stacji czerwonej linii metra, co oznacza konieczność korzystania z autobusów wahadłowych. Jednak być może w niedalekiej przyszłości ten problem zostanie rozwiązany i stacja końcowa Woodlands Train Checkpoint zyska bezpośrednie połączenie z siecią metra, wówczas niedogodności dla pasażerów zostałyby znacznie zredukowane. Przykład pożegnania Singapuru z koleją pokazuje jak bardzo błędne decyzje podjęte w przeszłości mogą się zemścić w przyszłości, bowiem gdyby infrastruktura należała do Singapuru, wówczas obraz kolei byłby zupełnie inny a SKM stanowiłaby część transportu zbiorowego na wyspie, jednak stało się inaczej i w wyniku rozbudowy metra połączonej z problemami formalnymi kolej zniknęła z wyspy.