Sapsan na linii Moskwa – Niżny Nowogród

Pociągi Sapsan na trasie Moskwa –Petersburg stały się przełomowym momentem w pojmowaniu kolei w Rosji, teraz te same składy ruszyły również na linii Moskwa –Niżny Nowogród.

O pociągach Sapsan pisaliśmy na łamach InfoRail wielokrotnie czy to podczas premiery składów na targach InnoTrans 2008, czy też w momencie inauguracji przewozów na linii Moskwa –Petersburg. Już wówczas prowadzono prace nad wprowadzeniem tych zespołów na kolejną trasę, tym razem łączącą Moskwę z położonym na wschód Niżnym Nowogrodem. Miasto liczące ponad milion mieszkańców dzięki niedużej odległości od stolicy jest atrakcyjnym celem dla rozwoju szybkich połączeń. Oba ośrodki są oddalone o 467 km i łączy je dwutorowa zelektryfikowana linia kolejowa. Od strony Moskwy aż po stację Bлaдиmиp/Wladimir (251 km) linia jest zelektryfikowana napięciem 3 kV DC, natomiast dalej występuje już zasilanie 25 kV 50 Hz AC. Zmiana napięcia typowo dla Rosji odbywa się na stacji, gdzie istnieje możliwość przełączania napięć na poszczególnych torach. W czasach ZSRR uważano, iż z racji dużych odległości bardziej rozsądnym jest zastosowanie maszyn jednosystemowych i zmiana lokomotyw na stacjach stycznych. Jednak trasa Moskwa –Niżny Nowogród stanowiła wyjątek od tej zasady i sprzyjała prowadzeniu pociągów z użyciem maszyn dwunapięciowych, gdzie też trafiały wszystkie prototypy i w późniejszym czasie nieliczne maszyny seryjne.

W ramach modernizacji szlaku zapoczątkowanego w 2006 roku dokonano rekonstrukcji 54 peronów, zmodernizowano 139 km sieci trakcyjnej oraz wybudowano płoty wzdłuż 331 km trasy. Po zakończeniu przebudowy linia ma dopuszczalną prędkość maksymalną 160 km/h. Dzięki temu czas jazdy między tymi miastami został skrócony z 5 godzin i 17 minut do 4 i pół godziny w przypadku najszybszego pociągu ciągniętego lokomotywą oraz 4 godzin i 5 minut w przypadku składów Sapsan. Od 30 czerwca 2010 roku do Niżnego Nowogrodu dociera jedna para pociągów Sapsan. Mowa o połączeniu z Petersburga przez Moskwę do Niżnego Nowogrodu. Pociąg wyjeżdża z Petersburga o 15:00, do Moskwy dociera o 19:20, natomiast w Niżnym Nowogrodzie melduje się o 23:25. W drogę powrotną skład wyrusza o 15:05 dnia następnego i osiąga Petersburg o godzinie 23:24. Wbrew wcześniejszym zapowiedziom jedynie 4 z ośmiu zamówionych składów zostały wyposażone w dwa napięcia zasilania, pozwalające na eksploatację do Niżnego Nowogrodu. Pozostałe cztery mają zabudowane jedynie wyposażenie 3 kV DC pozwalające na eksploatację na trasie Moskwa –Petersburg. Nowe bezpośrednie połączenie daje znaczne skrócenie czasu jazdy, bowiem wcześniej pomiędzy Niżnym Nowogrodem a Petersburgiem kursował pociąg nocny, natomiast Sapsan umożliwił podróż pociągiem dziennym. Jednak dla mieszkańców Niżnego Nowogrodu bardziej liczą się pociągi pozwalające na jednodniowe wyjazdy do Moskwy czy to w celach turystycznych czy też biznesowych. Tutaj oferta nie ulega znacznym zmianom, ponieważ potrzeby te będzie nadal zaspokajał БуревестникЭкспресс/Burewestnik Ekspress. Pociąg ten pokonuje trasę w 4 i pół godziny. Istnieje również możliwość skorzystania z szeregu innych pociągów, które mają dłuższy czas jazdy. Warto pamiętać, iż w nomenklaturze kolejowej Niżny Nowogród występuje nadal pod nazwą Gorki. Jadąc do Niżnego Nowogrodu ważne jest również zapamiętanie dworca początkowego, z którego odjeżdża pociąg. Bowiem w zależności od pociągu może on wyruszać z dworca Leningradzkiego, Jarosławskiego, Kazańskiego lub nawet Kurskiego. Jednak niezależnie z jakiej stacji w Moskwie wyjedziemy, to w Niżnym Nowogrodzie wszystkie pociągi stają na dworcu Moskiewskim. Ponieważ RŻD nie planuje aktualnie zakupu kolejnych szybkich pociągów, linia do Niżnego Nowogrodu jest dostosowana do prędkości zaledwie 160 km/h, natomiast przewoźnik posiada pewne naddatki szybkich klasycznych wagonów, więc w obsłudze raczej nie zajdą większe zmiany. Choć dosyć prawdopodobnym jest wprowadzenie jeszcze jednego pociągu Sapsan na trasie Niżny Nowogród –Moskwa –Petersburg, który stworzyłby dwie pary pociągów na tym ramieniu.

Wobec zakończenia aktualnego programu wdrażania szybkich pociągów rodzi się wiele pytań odnośnie dalszego rozwoju KDP w Rosji. Bardzo dobre wyniki przewozowe pociągów Sapsan (86% zajętość miejsc) skłaniają RŻD do bardziej ambitnego podejścia do budowy nowej linii KDP Moskwa –Petersburg, gdzie prędkość maksymalna wynosiłaby 350 km/h, pozwalając na pokonanie trasy w niecałe 3 godziny. Jednak plany te są bardzo dalekosiężne i raczej wybiegają poza dekadę. Obecnie RŻD skupia się raczej na unowocześnieniu swojej floty pojazdów oraz powolnym zwiększeniu prędkości maksymalnej na większości szlaków, gdzie prowadzone są prace zmierzające do jej zwiększenia z typowych 120 km/h do 160 km/h. W podmoskiewskim ośrodku badawczym taboru kolejowego trwają również próby składów wagonowych Talgo. Próby te są prowadzone z inicjatywy Talgo i mają pokazać możliwość ich zastosowania w połączeniach z siecią normalnotorową. Dzięki tym wagonom miałaby istnieć możliwość nieznacznego skrócenia czasu jazdy dzięki nieco większej prędkości maksymalnej, jak również znaczne skrócenie czasu jazdy wynikające z eliminacji czasochłonnej wymiany wózków. Jak ten projekt dalej się potoczy aktualnie brak jest szczegółowych informacji. Jednak niezależnie od tego koleje w Rosji zaczęły proces unowocześniania, którego najbardziej wizualnym efektem są pociągi Sapsan, choć tak faktycznie będą to tysiące nowych lokomotyw i wagonów.