RER w Brukseli

O mobilności współczesnego społeczeństwa decyduje już nie samo posiadanie samochodu osobowego lecz właśnie szybka komunikacja publiczna. Po triumfach jakie święcą koleje dużej prędkości przyszedł czas na rozwój szybkiej komunikacji miejskiej. Bruksela mająca już dogodne połączenia pociągami dużej prędkości stanęła przed kolejnym wyzwaniem, jakim jest stworzenie sieci szybkiej kolei w mieście.

 

Bruksela jako nowoczesne miasto nie może sobie pozwolić na brak szybkiej kolei miejskiej, czyli sieci połączeń kolejowych dedykowanych wyłącznie lokalnemu transportowi, która oferując parametry przewozowe metra jest znacznie tańsza w budowie. Bruksela bardzo szybko przystąpiła do tworzenia sieci metra poprzez wprowadzanie linii tramwajowych pod ziemię. Jednak ten proces nie został zakończony po dziś dzień, a pojawienie się niskopodłogowych tramwajów może go zatrzymać. Jak więc przewieźć większą ilość pasażerów lub też zwiększyć szybkość poruszania się po mieście komunikacją miejską bez budowy metra? Odpowiedź jest prosta i skrywa się pod literami SKM wywodzącymi się od słów Szybka Kolej Miejska. Obecnie dziennie do Brukseli dojeżdża 365 000 mieszkańców przedmieść. Aby usprawnić ich dojazd do pracy czy szkoły i jednocześnie odciągnąć od korzystania z samochodów postanowiono stworzyć sieć połączeń RER, bazującą na tej spotykanej w Paryżu. Sieć RER to nic innego jak szybka kolej miejska, toteż w dalszej części te dwa pojęcia będą stosowane zamiennie. Utworzeniu sieci RER towarzyszą ambitne plany, aby zaabsorbowała ona zakładany wzrost ruchu poprzez przejęcie części przewozów realizowanych obecnie samochodami. Dzięki temu ma ulec znacznej poprawie środowisko miejskie oraz zapewniona równowaga międzygałęziowa przewozów drogowych oraz kolejowych. Ponieważ już obecnie węzeł jest mocno obciążony, gdzie pojawienie się pociągów dużej prędkości spowodowało degradację dworca centralnego do funkcji lokalnych, natomiast wszystkie pociągi dalekobieżne przejął dworzec południowy (Midi). Dlatego wprowadzenie SKM będzie wymagało wielu zmian w obecnej infrastrukturze kolejowej znajdującej się na terenie miasta, co z kolei będzie wymagało połączenia wysiłków budżetowych tak ze środków miejskich jak i unijnych.

Sieć połączeń RER w Brukseli będzie się składać z 8 wspólnie powiązanych linii, do których zostaną dostosowane linie autobusowe. Na większości linii zakłada się dobudowanie (tam gdzie ich jeszcze nie ma) dodatkowej pary torów. Jedna para ma służyć do połączeń dużych prędkości, IC oraz IR, natomiast druga para dla połączeń RER oraz szczytowych pociągów dalekobieżnych. Taki układ ma w najbliższych latach znaleźć się na pięciu trasach wychodzących z linii średnicowej z dworca Midi do dworca Nord, która już obecnie posiada trzy pary torów. Już obecnie cztery pary torów są na trasie Bruksela –Halle w kierunku do Paryża, oraz od niedawna również Bruksela –Leuven w kierunku na Liege. Oprócz tego cztery tory mają się pojawić na odcinku Bruksela Midi –Denderleeuw, Bruksela (od wjazdu z obwodnicy towarowej) –Nivelles oraz Bruksela Nord –Ottignies z nowym trójkątem omijającym Ottignies w kierunku stacji Wavre. Oprócz tego w ramach programu ma powstać połączenie tunelem ze stacji Shuman do Josaphat, oraz nowe podejścia do portu lotniczego tworzące trójkąt, które w dużej mierze mają powstać jako podziemne. Linie te przedstawia rysunek. Jak więc dobrze widać inwestycje obejmą prawie wszystkie linie wylotowe z Brukseli i przyniosą korzyści tak dla pasażerów SKM, jak i pociągów dalekobieżnych.

Na odcinku Bruksela –Halle rozbudowa była prowadzona wspólnie z budową nowej linii dużej prędkości do Francji, która zaczyna się za tą stacją. W efekcie prowadzonych prac powstał nowy dworzec w Halle, oraz zostały zmodernizowane przystanki Forest-Midi, Ruisbroek, Lot, Buizingen oraz Lembeek. Na odcinku Bruksela Leuven prace są prowadzone jako część budowy linii dużej prędkości do Niemiec. Na trasie powstały dwie nowe stacje  Zaventem oraz Kortenberg. Natomiast przystanki Haren-Zuid, Diegem, Nossegem, Erps-Kwerps, Veltem oraz Herent zostały poddane modernizacji. Przebudowana została również stacja Leuven, która zyskała oprócz nowych peronów również nowoczesne zadaszenie.

Na trasie Bruksela –Ottignies linia zostanie rozbudowana do czterech torów na odcinku długości 22 km Watermael –Ottignies.  Dwa nowe tory zostaną dodane do już istniejących, a prędkość maksymalna wzrośnie do 160 km/h. Zmodernizowane zostaną następujące stacje i przystanki: Watermael, Boisfort, Groenendael, Hoeilaart, La Hulpe, Genval, Rixensart, Profondsart oraz Ottignies. Prace na tym odcinku rozpoczęły się w 2005 roku, a planowe zakończenie przewidywane jest na 2011 rok. Na linii Bruksela –Nivelles linia zostanie rozbudowana do czterotorowej na odcinku długości 22 km pomiędzy Uccle a Nivelles. Tutaj zostaną zmodernizowane następujące stacje i przystanki:  Linkebeek, Holleken, Sint-Genesius-Rode, De Hoek, Waterloo, Braine-l’Alleud, Lillois oraz Nivelles. Oprócz tego powstaną dwa dodatkowe przystanki: Moensberg oraz Braine-Alliance. Również na tej linii prędkość maksymalna zostanie zwiększona do 160 km/h. Prace rozpoczęto w 2005 roku, a ich zakończenie przewiduje się na 2012 rok. Natomiast na trasie Bruksela Denderleew przebudowany na czterotorowy zostanie odcinek długości 14 kilometrów pomiędzy Boulevard de l’Humanitéat Forest w Brukseli, a Sint- Katharina Lombeek. Tutaj kluczowym będzie wiadukt przez dolinę Pede. Na linii tej prędkość maksymalna ma zostać zwiększona do 200 km/h, natomiast w Anderlecht ma powstać stacja przesiadkowa na metro. Także i ten odcinek ma zostać ukończony do 2012 roku.

Integralną częścią programu budowy RER jest stworzenie nowego podziemnego połączenia pomiędzy Schuman a Josaphat (Meiser). To nowe połączenie ma wprowadzić szybkie pociągi regionalne do obsługi dzielnicy europejskiej, która jest stałym miejscem pracy znacznej części dojeżdżających do Stolicy. Oprócz tego dzielnica ta zyska szybkie połączenie z portem lotniczym, które jest także celem wielu pracujących w tej dzielnicy urzędników. Tunel będzie miał długość 1250 metrów i połączy linię Bruksela –Ottignies z linią Halle –Vilovoorde. Prace nad budową tego tunelu rozpoczęto w 2005 roku. Zmiany czekają również samo lotnisko, które ma zyskać nowe połączenie od strony północnej. Obecnie bowiem port jest obsługiwany jedynie przez dworzec czołowy od strony południowej, natomiast po dobudowie torów z drugiej strony stanie się przelotowym, a dzięki układowi torów będzie możliwa jego obsługa wszystkimi typami pociągów dowolnych relacji. Nowe połączenie składa się z dobudowy wjazdu od strony Luevain, które stworzy trójkąt z już istniejącym wjazdem od strony Brukseli. Z drugiej strony trasa będzie się kierować w stronę autostrady wzdłuż której powstanie nowa linia kolejowa Bruksela (Schaerbeek) –Malines. Wjazd na tą linię będzie również w formie trójkąta, dzięki czemu pociągi z Lotniska będą się mogły udać zarówno do Brukseli, jak i w kierunku Antwerpii.

RER w Brukseli ma się składać z ośmiu linii komunikacyjnych, gdzie niektóre z nich w centrum prowadzone są dwoma odrębnymi trasami powodując, że połowa pociągów pojedzie jedną trasą, a druga połowa inną. Na przedstawionym planie są oznaczone przebiegi poszczególnych linii. Kolor ciągły oznacza cztery pociągi na godzinę (co 15 minut), natomiast przerywany dwa pociągi na godzinę (co 30 minut). Linia pierwsza ma dwa początki w Zottegem oraz Grammont. Obie odnogi po dotarciu do Denderleeuw podążają do dworca midi aby za pomocą linii średnicowej udać się do Louvain, gdzie połowa kursów będzie kończyć, natomiast druga połowa będzie dojeżdżać do Arenberg. Oprócz tego odcinka cała linia będzie kursowała co 15 minut, włącznie z odcinkiem podzielonym, co sugeruje zastosowanie EZT w dwuskładzie z łączeniem i dzieleniem pociągów w Denderleeuw. Linia druga będzie się zaczynała w Nivelles i prowadziła główną linią do dworca Midi i dalej średnicą do dworca Nord. Stamtąd trasa będzie wiodła do Ottignies i Louvain La Neuve Universite. Trasa ta będzie kursowała co 15 minut. Linia numer 3 będzie sie zaczynała w Braine Alliance na trasie do Nivelles i jechała wspólnie z linią 2 aż do Moensberg, przed którą to stacją będzie sie odłączać i kierować na linię obwodową, którą dotrze do Etterbeek, następnie do stacji Schuman, skąd wjedzie w tunel prowadzący do stacji Meiser. Tam powraca na linię omijającą centrum i jedzie nią aż do skrzyżowania z linią do Louvain, na którą wjedzie. Następnie po dwóch przystankach odbije od niej i wjedzie na przystanek w porcie lotniczym. Tam nastąpi zmiana kierunku jazdy, by dzięki nowemu trójkątowi pociąg udał się do Louvain. Na trasie tej pociągi będą kursować co 30 minut. Linia czwarta stanowi nie lada ciekawe rozwiązanie. Otóż będzie ona łączyć Grammont przez Hal i Vilvorde z Malines. Na całej trasie będzie kursować co 15 minut, jednak na odcinku Hal –Vilvorde przewidziano dwie trasy przejazdu obsługiwane co 30 minut (co drugim pociągiem). Tak więc jeden wariant linii prowadzi linią średnicową przez Midi i Nord, natomiast drugi linią omijającą węzeł centralny z wykorzystaniem odcinka Etterbek –Schuman –Meiser. Linia piąta będzie kursowała na trasie Alost –Bockstael co 15 minut, natomiast co drugi pociąg ma zostać skierowany dalej na linię średnicową, a od dworca midi trasą objazdową prowadzącą do dworca Jette tworząc pętlę w centrum miasta. Trasa linii sześć będzie się zaczynać w Braine Le Comte i kierować się przez Hal, Midi, Nord, Jette do Termonde. Ma ona kursować co 15 minut. Linia siódma ma uzupełniać na odcinku Hal –Vilvorde (trasa boczna) linię czwartą. Jedyną różnicą jest tutaj fakt, że jako jedyna pokonuje ona odcinek Etterbeek –Meiser obecnym śladem linii czyli bez obsługi przystanku Etterbeek. Będzie ona kursować co 30 minut. Listę zamyka trasa numer 8, która ma zaczynać bieg w Louvain La Neuve Universite i prowadzić przez Ottignies, Etterbeek, Schuman, Jette i Denderleeuw do Alost. Będzie ona kursowała co 30 minut.

Jasnym jest, że koleje belgijskie nie posiadają odpowiedniej ilości taboru aby obsługiwać tak rozbudowane przewozy. Dlatego z myślą o RER zdecydowano się zakupić do 300 nowoczesnych EZT. 12 marca oficjalnie potwierdzono, że jako preferowany dostawca został wybrany koncern Siemens z oferowanym pociągiem Desiro ML. Pierwsze zamówienie ramowe ma obejmować dostawę 95 czterowagonowych elektrycznych zespołów trakcyjnych o wartości 1,5 miliarda €. Jest to drugie zamówienie na pojazdy tej serii po tym jak w zeszłym roku Angel Trains zamówiło 16 zespołów dla prywatnego przewoźnika regionalnego w Niemczech. Siemens w przetargu dla RER zaoferował cenę o 10% niższą, niż konkurencyjne firmy, którymi były: Alstom z Coradia Continental oraz Bombardier z pociągiem AGC. Nowe pociągi miałyby zostać dostarczone do 2011 roku. Wybór Siemensa spowodował niepokoje wśród pracowników fabryki Bombardiera w mieście Bruggia w Belgii, którzy obawiają się zwolnień. Obecnie zakład produkuje nowe tramwaje do Brukseli oraz modernizuje wagony piętrowe SNCB, co daje zatrudnienie dla pełnej załogi (850 osób) do 2009 roku, natomiast do 2013 roku zatrudnienie znajdzie 100 osób związanych z produkcją tramwajów. W związku z tym Siemens prowadzi rozmowy z Bombardierm w sprawie dokonywania finalnego montażu nowych składów Desiro ML właśnie w Bruggi.

W Polsce ostatnimi czasy rosną uzasadnione apetyty na budowę szeregu sieci SKM. Pozostaje jedynie mieć nadzieję, że w końcu pójdziemy w ślady Brukseli i rozpoczniemy budowę zamiast opracowywać ciągłe koncepcje. RER w Brukseli, gdy zostanie wykonane, będzie systemem transportowym na miarę XXI wieku, o czym będzie się mógł przekonać każdy, kto będzie odwiedzał to miasto tak z przyczyn turystycznych jak i w interesach. I co najważniejsze, być może Polscy Eurodeputowani w końcu zobaczą jak ma wyglądać i co daje SKM dla nowoczesnego miasta, co miejmy nadzieję przyczyni się do rozwoju SKM w Polsce.