Realizacja kolejowych projektów Funduszu Spójności

Rolę Instytucji Pośredniczącej w zarządzaniu (IPZ ) dla transportowej części Funduszu Spójności ( w tym dawnego funduszu ISPA z lat 2000-2003 ) pełni Ministerstwo Transportu . Do jego zadań należy :ocena projektów ,przekazywanie aplikacji do Instytucji Zarządzającej –Ministerstwa Rozwoju Regionalnego , kontrolę zamówień publicznych dla zaakceptowanych projektów (ex-ante ),monitoring i kontrolę a także weryfikacja wniosków płatności : zaliczkowe , pośrednie czy końcowe. Podmiotami odpowiedzialnymi za realizację (POZR) w przypadku FS są PKP PLK i GDDKiA.

Na koniec lipca 2005 roku Ministerstwo transportu obsługuje w omówionym zakresie 34 projekty zatwierdzone w latach 2000-2005 ,w ramach których podpisano do końca lipca 114 kontraktów. W ramach Funduszu Spójności na łączną kwotę 2091 mln EUR na drogi na realizację celu- zwiększenie spójności sieci drog w układzie krajowym i europejskim przeznaczono na budowę i modernizację autostrad i dróg ekspresowych 1195 mln EUR .( 57 %).Na liniach kolejowych w osiągnięciu celu –zwiększenie prędkości kursowania pociągów i dostosowania do systemów przewozów multimodalnych na modernizację międzynarodowych połączeń kolejowych przeznaczono 896 mln EUR (tj.43 % ) .

W roku 2006 do 31 lipca zawarto 24 kontrakty w ramach projektów FS na łączną kwote 309 mln EUR w tym 10 kontraktów kolejowych na kwote 132,4 mln EUR ,11 kontraktów drogowych na kwote 163,7 mln EUR i 3 projekty pomocy technicznej realizowanych przez Ministerstwo Transportu na kwotę 13 507,53 mln EUR.W procedurze zamówień publicznych znajduje się 18 projektów –12 w sektorze drogowym i 6 w kolejowym. Jednocześnie MT przekazało do Ministerstwa Rozwoju Regionalnego wnioski o modyfikacje dla projektów ISPA-FS w tym 10 z propozycja zmiany alokacji FS.

Na podstawie zgłoszonych wnioskow o płatności Komisja Europejska przekazała Polsce środki FS licząc narastająco od początku realizacji projektów ISPA-FS w kwocie 815,078 mln EUR. Na rachunki beneficjentów PKP PLK i GDDKiA przekazano ramach FS 814,941 mln EUR. Dla GDDKIA przekazano 611,137 mln EUR ,dla PLK 203,237 mln EUR.W zakresie pomocy technicznej realizowanej w Ministerstwie Transportu wydano 0,704 mln EUR.W tym roku od 1 stycznia do 31 lipca przekazano na rachunki beneficjentów środki FS w wysokości 314,159 mln EUR w tym dla sektora drogowego –286,722 mln EUR i dla kolejowego 27,437 mln EUR. Na cały rok 2006 zaplanowano przekazanie do Komisji Europejskiej wniosków o płatność na kwotę 370,110 mln EUR w podziale na drogi-253,660 mln EUR i kolej 116,449 mln EUR.
Komisja Europejska z wniosków przekazanych w latach 2004-2005 nie wydała decyzji o dofinansowaniu na dwa projekty w tym jeden kolejowy- Modernizacja linii kolejowej E –59 ,odcinek Wrocław-Poznań, etap II, odcinek Wrocław –Rawicz. Proponowana wartość środków unijnych 213,7 mln EUR, projekt został zablokowany ze względu na nieuregulowane kwestie dotyczące wyznaczenia obszarów sieci Natura 2000.
W tej sprawie Ministerstwo transportu prowadzi negocjacje z Komisją Europejską. W celu wykorzystania dostępnej kwoty alokacji na lata 2004-2006 zgłoszono bądź planuje się zgłoszenie pięciu nowych projektow w tym dwa kolejowe:
•Modernizacja linii kolejowej CE 59 ,odc. Międzylesie –Szczecin ,przygotowanie dokumentacji przedprojektowej ( 3,9 mln EUR ),wniosek przekazany Komisji Europejskiej
Modernizacja linii kolejowej E 65 ,odc. Grodzisk Mazowiecki-granica państwa , przygotowanie dokumentacji przedprojektowej (3,4 mln EUR ),wniosek przekazany Komisji Europejskiej
Projekty dla których nie zostaną wydane decyzje o współfinansowanie w 2006 roku będą mogły się ubiegać o środki w nowej perspektywie finansowej 2007 –2013.

Do najważniejszych problemów związanych z przygotowaniem i realizacją projektów Funduszu Spójności w zakresie transportu zalicza się :
•Procedury dotyczące ocen oddziaływania na środowisko. Komisja Europejska wymaga przedstawienia dowodów na przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko, konsultacji społecznych ,decyzji lokalizacyjnych ,decyzji środowiskowych , pozwoleń na budowę. Problemy te ze szczególna siłą ujawniły się s po wejściu w życie nowej ustawy Prawo Ochrony Środowiska i wdrożeniu programu Natura 2000.Problem ten dotyczy już dwóch projektów kolejowych –modernizacja linii kolejowej E 20 ,odc. Siedlce –Terespol ,etap I i modernizacja linii kolejowej E 30 , odc. Węgliniec –Zgorzelec oraz Węgliniec –Bielawa Dolna.
•Brak możliwości wypłacania zaliczek ze środków budżetowych wykonawcom projektów FS gdzie zwłaszcza przy kontraktach ryczałtowych na usługi wykonawca nie może wystawiać faktur do czasu zakończenia prac .
•Przekroczenia budżetu projektów ofertach składanych w przetargach co jest konsekwencja unieważniania postępowań ,rezygnacji z części zakresu rzeczowego projektu czy też zwiększenia nakładów krajowych. Tego typu problemy występują przy następujących projektach kolejowych : modernizacja linii kolejowej E 20 ,odc. Siedlce Terespol ,etap I;modernizacja linii kolejowej E 30 ,odc. Węgliniec –Legnica;poprawa infrastruktury kolejowej –eliminacja wąskich gardeł operacyjnych.
•Procedury prawa zamówień publicznych tym głownie związane z procesem odwoławczym oraz kontrola ex-ante
•Problemy związane z potencjałem wykonawców , ich płynnością finansowa ,upadłość wykonawców i podwykonawców ,deficyt wykwalifikowanych kadr ,opóźnienia w realizacji kontraktów. Tego typu problemy występują na projektach : modernizacja linii kolejowej E 20 , odc. . Siedlce –Terespol ,pomoc techniczna dla przygotowania projektu;modernizacja linii kolejowej E 20/ CE 20 ( prace pozostałe ).

Opracował Janusz Piechociński ZDG TOR
[email protected]