Przewozy emerytalne

W 2010 roku ze spółki Przewozy regionalne odeszło prawie półtora tysiąca pracowników, niestety w wyniku tych zmian drastycznie wzrasta średnia wieku pracowników spółki, zwłaszcza tych tuż przed emeryturą.

O problemie luki pokoleniowej na kolei słychać z różnych źródeł już od wielu lat. Mniej niż minimalne zatrudnianie nowych pracowników w przeciągu ostatnich 20 lat sprawiło, iż większość obecnych pracowników spółek kolejowych w przeciągu najbliższych 10 lat przejdzie na emeryturę. Wobec tego najbardziej rozsądnym działaniem jakie spółki mogą podjąć to stawianie na tych nielicznych młodych ludzi, którzy jeszcze są zainteresowani pracą na kolei przy jednoczesnym wprowadzaniu programów osłonowych i pomostowych dla pracowników bliskich emerytury. Niestety raport roczny spółki PR za 2010 rok zdaje się mówić coś zupełnie innego. W ogólnym ujęciu zatrudnienie w spółce w stosunku do roku 2009 zmalało o 1461 pracowników przy jednoczesnym (procentowym) spadku pracowników wszystkich grup za wyjątkiem zakresu 51-55 oraz powyżej 55 lat. Ta sytuacja jest na tyle niepokojąca, że warto prześledzić zatrudnienie w spółce w roku 2008, 2009 i 2010, które zostało zestawione w poniższej tabeli. Dane zawarte poniżej pochodzą z raportów rocznych spółki.

 

Porównanie wieku pracowników spółki PR

 

Jak można zauważyć zatrudnienie w Przewozach Regionalnych cały czas spada, co było zjawiskiem oczekiwanym, ponieważ duże 'naddatki’ zatrudnienia w tej spółce nie były żadną tajemnicą. Jak można zauważyć w 2009 roku ze spółką pożegnało się 1267 pracowników, natomiast w 2010 roku było to 1461. Proces zmniejszania zatrudnienia jest zawsze bolesnym zwłaszcza dla zwalnianych pracowników, dlatego w trakcie jego trwania konieczne jest wprowadzenie odpowiednich programów osłonowych. Problem ten tyczy się zwłaszcza osób znajdujących się tuż przed emeryturą, które mają nikłe szanse na znalezienie pracy w innym miejscu a jeżeli już ją podejmą, to efektem tych działań będzie niższa emerytura. Jednak z drugiej strony pracodawca nie może całkowicie poświęcić się starszym pracownikom, ponieważ dla sprawnie działającego przedsiębiorstwa potrzebni są pracownicy w pełnym zakresie wiekowym, natomiast nadmierne osłony najstarszych pracowników mogą doprowadzić spółkę do 'kryzysu zatrudnienia’, gdzie widmo emerytury większości z nich może prowadzić do paraliżu działań.

Niestety w przypadku PR sytuacja zdaje się potwierdzać tą nadmierną opiekuńczość w zakresie osób tuż przed emeryturą. Właściwie od trzech lat nie tylko procentowo ale również liczebnie drastycznie spada liczba pracowników w wieku do 45 lat, co raczej jest złym sygnałem na przyszłość. Dodatkowo dynamika zmian raczej sugeruje fakt, iż zmiany te nie są efektem naturalnego procesu starzenia się pracowników a raczej wskazują na dosyć duże zwolnienia w tych grupach wiekowych, co wobec nikłych zatrudnień nowych pracowników dodatkowo spotęguje w niedalekiej przyszłości problem przedemerytalnego wieku pracowników. W pewnym sensie (jedynie procentowo) pracowników w wieku 46-50 przybyło w roku 2009, jednak gdy spojrzymy na liczbę zatrudnionych również tutaj można zauważyć bardzo dynamiczny spadek.

W przeciwieństwie do grup pracowników do 50 lat kolejne, czyli zakres 51-55 oraz powyżej 55 lat zdają się opierać trendom do zmniejszania. Zarówno procentowo jak i liczebnie grupy te jedynie zwyżkują, a przecież są to osoby w wieku przedemerytalnym, których część mogłaby odejść na wcześniejszą emeryturę, natomiast inna część mogłaby zostać objęta przedemerytalnym programem pomostowym. Przy czym skala postępującego wieku jest bardzo dynamiczna, od 2008 roku liczba pracowników w wieku 51-55 lat wzrosła o 64, natomiast grupa powyżej 55 lat aż o 205 osób. W tym samym czasie pracowników w wieku do 25 lat zwolniono 112, w wieku 26-30 zwolniono 101, w grupie 31-35 było to 280, w zakresie 36-40 pożegnano aż 918 pracowników, wiek 41-45 to strata 847, natomiast od 45 do 50 lat wynosiły 739 osób. Oczywiście częściowo dane te są 'fałszowane’ przez naturalny wzrost wieku pracowników, jednak jest to stosunkowo mała skala zjawiska w porównaniu do zaledwie dwóch analizowanych lat i skali redukcji zatrudnienia.

Co więc można wywnioskować ze zmian w zakresie wieku pracowników PR? Cóż najbardziej sugestywne wydaje się nazwanie tej spółki 'Przewozami Emerytalnymi’, ponieważ spółka najwyraźniej stawia na jak najdłuższe zatrudnianie potencjalnych emerytów, podczas gdy zwalnia pracowników w sile wieku produkcyjnego. Oczywiście takie działanie chroni pewną grupę pracowników, która znajduje się tuż przed emeryturą, jednak dla samego przedsiębiorstwa może się to odbić niekorzystnie. Duża luka pokoleniowa jeszcze się zwiększy, natomiast brak wyszkolonych młodych pracowników będzie prowadził do wielu problemów w bardzo niedalekiej przyszłości. Oczywiście wszystko pod warunkiem, że PR przewiduje swoje istnienie w niedalekiej przyszłości, ponieważ równie realną jest wizja działalności tej spółki do ostatniego emeryta, natomiast faktyczne przewozy przejmą spółki samorządowe, które przynajmniej na starcie stawiają na młodszą kadrę.