PaFaWag ? wizytówka Wrocławia w PRL

Blisko 8 tys.pracowników. Własna przychodnia, żłobek, przedszkole, szkoła, dom kultury iośrodki wczasowe. „Pafawag”, jeden z największych wrocławskich zakładów,odwiedzali najważniejsi w PRL-u: Edward Gierek i Wojciech Jaruzelski.

Państwowa Fabryka Wagonów „Pafawag” w latach 70. nazdjęciach Stanisława Kokurewicza i Zbigniewa Nowaka to część fotograficznejkolekcji Ośrodka „Pamięć i Przyszłość”.

Dr Piotr Sroka, wrocławski historyk z Ośrodka „Pamięć iPrzyszłość” podkreśla, że rola zakładów przemysłowych w PRL nieograniczała się tylko do wytwarzania konkretnych dóbr. Zgodnie z obowiązującąideologią miały one także zadbać o potrzeby swoich pracowników (i ich rodzin)nie związane bezpośrednio z wykonywaną pracą. Dlatego też powstawały zakładoweprzychodnie, żłobki, przedszkola (a w niektórych przypadkach nawet szkoły),ośrodki wczasowe, kluby sportowe czy zakładowe domy kultury.

W powojennym Wrocławiu jednym z największych pracodawcówbyła Państwowa Fabryka Wagonów „Pafawag”, zatrudniająca w 1975 r. 7800 osób.Zlokalizowana przy ówczesnej ul. Wincentego Pstrowskiego (oczywiście postaćsłynnego przodownika pracy patronowała najbardziej uprzemysłowionej częściówczesnego Wrocławia nieprzypadkowo) wraz z innymi zakładami dzielnicyFabryczna odciskała piętno na życiu całego miasta.

Gierek, Jaruzelski,Jaroszewicz?peerelowscy notable w Pafawagu

? Powstały na gruzach słynnych Linke-Hofmann Werke „Pafawag”produkujący niezwykle wówczas ważny dla gospodarki tabor szynowy byłprzemysłową wizytówką Wrocławia, dlatego też bywał często ważnym punktem podczaswizyt we Wrocławiu przedstawicieli polskich i zagranicznych władz ? mówi PiotrSroka i dodaje, że w latach 70. gościli tam najważniejsi przedstawicielewładzy, nie wyłączając Edwarda Gierka czy Wojciecha Jaruzelskiego. W grudniu1973 r. w Polsce z kilkudniową wizytą gościła delegacja rządowa z Jugosławii naczele z ówczesnym premierem Dżemalem Bijediciem. Zagranicznego gościapodejmował prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz. Trzynastego grudnia obajzwiedzili „Pafawag” oglądając hale produkcyjne, a także pomieszczenia socjalnedla załogi. Wizyta dwóch premierów była dużym wydarzeniem dla pracowników. Obajgoście otrzymali odznaki „Zasłużonego Pracownika Pafawagu”. Warto dodać, żeJugosławia była jednym z głównych zagranicznych odbiorców produkowanych w Pafawagulokomotyw i wagonów.

Luksusowy ekspres zPafawagu

? Wrocławska prasa informowała swoich czytelników o tym, codzieje się w „Pafawagu” nie tylko przy okazji wizyt ważnych gości. Często najej łamach pojawiały się zdjęcia i opisy nowych produktów zakładu. Z okazji VIIZjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, który odbył się w Warszawie wdniach 8-12 grudnia 1975 r., „Pafawag” przygotował specjalny pociąg nazwany”Odra II”. Nad tym projektem liczący 350 osób zespół pracował od wiosny 1975 r.W efekcie powstał luksusowy jak na ówczesne realia ekspres złożony z sześciuwagonów drugiej klasy, jednego wagonu pierwszej klasy oraz wagonów bagażowego irestauracyjnego. Całość ciągnięta była przez wyprodukowany w „Pafawagu”elektrowóz EP-08. Pociąg był wyposażony w system automatycznego otwierania izamykania drzwi, centralnie sterowane oświetlenie i nowoczesny system ogrzewania.Cały skład pomalowany został jednolicie w kremowo-wiśniowe barwy. Tym pociągiem8 grudnia 1975 r. o godz. 7:30 z dworca głównego odjechali do stolicywrocławscy delegaci na zjazd partii. Później przez wiele lat kursował on natrasie Wrocław ? Warszawa ? opowiada wrocławski historyk.

100 procent normy ? czyli warty zjazdowe

Piotr Sroka, dodaje, że pracownicy „Pafawagu” uczcili VIIZjazd PZPR nie tylko budując specjalny pociąg. Z tej okazji ponad dwa tysiące znich podjęło tzw. „warty zjazdowe” zobowiązując się do wykonania przed planemswoich zadań. „Chcemy do zakończenia Zjazdu podnieść wydajność pracy o 10procent i wykonać wszystkie potrzebne podzespoły dla lokomotyw produkowanych naeksport do Maroka” ? mówił jeden z brygadzistów „Pafawagu”. Tego rodzaju”rytuały” były nieodłącznym elementem funkcjonowania socjalistycznego zakładupracy. Miały na celu zaangażowanie obywateli w sprawy polityki, a jednocześniestanowiły próbę podniesienia wydajności pracy, bardzo niskiej w realiachgospodarki centralnie sterowanej.

Pafawag ? miastu ipobyt na koloniach

Historyk zaznacza, że ponieważ „Pafawag” był jednym znajwiększych i najważniejszych zakładów przemysłowych Wrocławia, podczasrozmaitych świąt państwowych czy miejskich uroczystości bardzo często pojawiałysię związane z tym zakładem akcenty.

? W 1975 r. podczas dorocznego „Święta Kwiatów”organizowanego w ramach obchodów rocznicy manifestu PKWN jednym z głównychpunktów programu była impreza „Pafawag ? miastu” zorganizowana 22 lipca na pl.Wolności. Przez cały dzień na zbudowanej tam estradzie występowały zespołymuzyczne, w tym także grupa Zakładowego Domu Kultury „Pafawag”. Dlanajmłodszych uczestników festynu zorganizowany został konkurs rysunkowy podtytułem „Jak widzę Pafawag”, w którym główną nagrodę stanowił pobyt na koloniiw należących do zakładu ośrodkach wczasowych w Radkowie i Ustroniu Morskim. Dlastarszych dzieci przewidziano konkurs wiedzy o historii „Pafawagu”, z którąmożna było się zapoznać oglądają ustawione na pl. Wolności plansze. Wrocławianieprzybyli tego dnia na pl. Wolności mogli obserwować mecz szachowy „Pafawag”kontra reszta miasta czy pokazy walk zapaśniczych w wykonaniu zawodników KlubuSportowego „Pafawag” ? mówi Piotr Sroka i zaznacza, że potężne „imperium”Państwowej Fabryki Wagonów podupadło wraz z końcem PRL-u, ale i spadkiemznaczenia transportu kolejowego, by na początku naszego wieku trafić w prywatneręce. ? Z pewnością wielu wrocławian, nie tylko tych zawodowo związanych z tympotężnym niegdyś zakładem, doskonale pamięta jak ważną rolę odgrywał on niegdyśw życiu miasta ? podkreśla historyk.

Więcej zdjęć znajdziecie w poniższym linku.

„