Oficjalne przekazanie PKP PR samorządom wojewódzkim

W dniu 9 grudnia 2008 roku miało miejsce przełomowe wydarzenie dla historii spółki PKP Przewozy Regionalne oraz przyszłości kolejowych przewozów regionalnych w Polsce. W tym dniu Minister Infrastruktury podpisał oficjalne przekazanie spółki PKP PR w ręce 16 samorządów wojewódzkich.

W dniu 09.12.2008 miał miejsce kolejny akt w strawie Usamorządowienia spółki PKP Przewozy Regionalne. Krok ten wieńczy zapoczątkowany na początku roku proces, o którym staraliśmy się na bieżąco informować. W tymże dniu Minister Infrastruktury Cezary Grabarczyk podpisał wspólnie w przedstawicielami 16 województw porozumienie na podstawie którego województwa przejmują na własność spółkę PKP Przewozy Regionalne a w zasadzie to co z niej pozostało po przekazaniu pociągów pospiesznych do spółki PKP Intercity.

– Usamorządowienie PKP Przewozy Regionalne to pierwszy w Europie przypadek, gdy duża spółka kolejowych przewozów pasażerskich przechodzi w ręce samorządów –powiedział podczas uroczystości Minister Infrastruktury Cezary Grabarczyk. – Tym działaniem wskazujemy drogę restrukturyzacji kolei w innych krajach europejskich –dodał Minister.

Podpisane porozumienie to dalszy krok w trwającej od 2001 roku reformie kolei. Wtedy PKP zostało rozdzielone na poszczególne spółki wchodzące w skład holdingu PKP S.A. Powstały wówczas takie spółki jak PKP IC, PKP PR, PKP PLK, PKP SKM w Trójmieście, PKP LHS czy niedawno skomunalizowana WKD. Tegoroczne zmiany to dalszy krok w tych działaniach. Podstawą do podziału miała być racjonalizacja działalności przedsiębiorstwa PKP PR, które swoją wielkością oraz zasięgiem działania sprawiało wiele problemów. Ponieważ PKP PR realizowało przewozy na zlecenie zarówno Państwa (pociągi pospieszne międzywojewódzkie oraz międzynarodowe) jak i poszczególnych województw (przewozy pasażerskie na terenie województwa). Aby rozjaśnić strukturę finansowania zdecydowano się na rozdział działalności spółki PKP PR z podziałem na te dwa sektory.

Nieoficjalnie mówiło się, że oprócz tego celu Ministerstwo oraz PKP S.A. postanowiły pozbyć się problemu. W efekcie tego ze spółki PKP PR zdecydowano się wydzielić spółkę Przewozy Międzyregionalne, która staje się częścią PKP IC. Dzięki temu przewozy te rozpoczęły działalność bez długu i w nowych strukturach organizacyjnych. W efekcie tego PKP PR pozostało ze starymi problemami jak niespłacone długi (pomimo niedawnego oddłużenia spółka ma nadal niespłacone zobowiązania), przestarzały tabor czy przerost zatrudnienia i struktura organizacyjna niedostosowana do obecnych potrzeb. Właśnie z tych powodów samorządy wielokrotnie groziły zerwaniem rozmów, jednak ostatecznie PKP PR zostało oficjalnie przejęte, podczas gdy formalne przekazanie własności nastąpi z dniem 01. stycznia 2009 roku. Przekazanie samorządom województw udziałów jest elementem rządowej „Strategii dla transportu kolejowego do roku 2013”. Jak podkreślił Andrzej Wach –Prezes PKP S.A. wraz z Usamorządowieniem ma być kontynuowany proces przekazywania dworców kolejowych samorządom.

Zmiana własności spowoduje również, że spółki z grupy PKP (PKP IC oraz PKP SKM w Trójmieście) będą od stycznia 2009 roku wykonywać jedynie 35% przewozów pasażerskich. Reszta będzie przypadać na niezależne od dotychczasowego monopolisty podmioty jak: PKP PR (właściciel 16 samorządów wojewódzkich), Koleje Mazowieckie (właściciel samorząd województwa mazowieckiego), Szybka Kolej Miejska Warszawa (właściciel M. St. Warszawa), Arriva PCC (konsorcjum PCC Rail S.A. i Arriva plc.), Warszawska Kolej Dojazdowa (właściciel samorząd województwa mazowieckiego i gminy Pruszków, Podkowa Leśna, Grodzisk Mazowiecki, Milanówek, Brwinów, Michałowice) oraz Koleje Dolnośląskie (właściciel samorząd województwa dolnośląskiego). PKP S.A w swoim komunikacie określiła ten układ jako najbardziej liberalny w Europie środkowo-wschodniej, jednak jest to określenie na wskroś wybiegające wprzód, ponieważ ten szereg podmiotów to w zasadzie zbiór monopoli, za wyjątkiem województwa kujawsko-pomorskiego, gdzie można mówić o liberalizacji. W pozostałych miejscach mamy monopol samorządowy bądź państwowy. W 2007 roku przewoźnicy z obecnej grupy PKP (PKP IC i PKP SKM) przewieźli 95 mln pasażerów (35% ogółu). Udział PKP PR wynosi nieco ponad 44% (120 milionów pasażerów), natomiast przewoźnicy niezależni jak Koleje Mazowieckie, Warszawska Kolej Dojazdowa oraz  Arriva PCC przewieźli w 2007 roku 57 milionów pasażerów co daje niecałe 21%.

Po zakończeniu procesu Usamorządowienia oraz związanej z tym realokacji taboru PKP Intercity znacznie się rozrosło. Wraz z przejęciem odpowiedzialności za organizację dodatkowych 381 połączeń ilość pracowników wzrosła o 3500. Są to zarówno drużyny konduktorskie i obsługa wagonowni PKP PR jak również maszyniści i obsługa lokomotywowni PKP Cargo, które przeszły na własność PKP IC. Wraz z tym PKP IC otrzymało od PKP PR 1908 wagonów pasażerskich oraz 51 lokomotyw elektrycznych EP07. Dodatkowe 321 lokomotyw zostało przekazane z PKP Cargo, gdzie na stan IC trafiły wszystkie lokomotywy EP09, jedna EP05, wszystkie EP08 oraz znaczna część lokomotyw serii EU/EP07. Oprócz tego przewoźnik otrzymał spalinowe lokomotywy serii SU45 jak również manewrowe SU/SM42. Ciekawostką może być fakt, że składy ED74 pozostały we własności PKP PR pomimo faktu, że połączenia są operowane przez PKP IC. Formalna zmiana operatora pociągów pospiesznych z PKP PR na PKP IC nastąpiła w dniu 01.12.2008 roku.

Jak już zostało wcześniej wspomniane PKP PR okrojono o połączenia pospieszne oraz tabor i zaplecze do ich wykonywania. Jednak mimo tego spółka nadal pozostaje największym przewoźnikiem w kraju przewożąc dziennie ponad ponad 230 tysięcy pasażerów. Przy czym największą grupę stanowią uczniowie i studenci oraz osoby dojeżdżające do pracy, gdzie znaczna część przewozów wykonywana jest na podstawie biletów okresowych, głównie miesięcznych. W efekcie podziału spółka zatrudnia około 16000 pracowników oraz jest operatorem około 3000 pociągów dziennie. Ostatecznie w PKP PR poszczególne województwa uzyskały udziały zgodnie z tabelą poniżej. Niestety nic nie uczyniono z fikcyjnym udziałem mazowieckiego, które uzyskało swoje udziały tylko i wyłącznie dzięki wliczeniu przewozów realizowanych przez Koleje Mazowieckie, WKD oraz SKM w Warszawie, czym pojawił się znaczący fikcyjny udziałowiec w spółce. Problemy jakie może zrodzić stworzenie spółki w której jest 16 właścicieli opisywaliśmy już szerzej na łamach InfoRail i pozostaje jedynie czekać czy taki twór wytrzyma próbę czasu, czy też zostaną spełnione pogróżki o poszczególnych odłączeniach województw od PKP PR. Z obecnej perspektywy jedynie dalszy podział może przynieść faktyczne uzyskanie kontroli nad spółką.

Udział poszczególnych samorządów w PKP PR 

 

Do realizacji przewozów spółka posiada prawie 900 EZT na które składają się w głównej mierze pojazdy EN57 oraz pochodne serie EN71, ED72 i ED73. Spółka stała się również właścicielem 14 zespołów ED74. Niestety 51 lokomotyw elektrycznych EP07, które przeszły modernizacje za pieniądze PKP PR zostało przekazanych do PKP IC. Według danych spółka posiada jeszcze około 1000 wagonów pasażerskich, gdzie część z nich to wagony piętrowe. Niestety nie posiada do nich lokomotyw elektrycznych, które musi wynajmować od spółki PKP Cargo. Krok ten był desperackim aktem ratowania PKP Cargo przed rozwojem konkurencji. Bowiem spółka ta panicznie obawiała się przekazania lokomotyw elektrycznych samorządom, które to ponoć miałyby je sprzedać przy pierwszej okazji prywatnym przewoźnikom towarowym… . W przeciwieństwie do tego PKP PR otrzymało aż 136 lokomotyw spalinowych do realizacji przewozów na szlakach niezelektryfikowanych. Są to lokomotywy serii SU45, SP32 oraz manewrowe SM/SU42. Krok ten wobec nagminnego zastępowania tych pojazdów poprzez spalinowe wagony i zespoły trakcyjne wydaje się mało zasadnym i podkreśla jedynie teorię o ochronie PKP Cargo, ponieważ przewoźnicy towarowi nie są zainteresowaniu zakupem lokomotyw spalinowych, których mają dostatek.

Według oficjalnego komunikatu pod banderą PKP PR jest również eksploatowanych przeszło 100 autobusów szynowych, głównie dzierżawionych od samorządów wojewódzkich. Ponieważ tabor przewoźnika jest w bardzo złym stanie technicznym, oraz w zaawansowanym wieku, więc samorządy wojewódzkie walczyły o zabezpieczenie dodatkowych środków potrzebnych na finansowanie działalności spółki. W efekcie tego udało się uzyskać pakiet środków w łącznej wysokości 7,5 miliarda złotych, które mają być zainwestowane w latach 2009-2020. Środki te pochodzą z: