Nowe wagony piętrowe kolei fińskich VR

Dzięki najnowszemu kontraktowi koleje fińskie VR w najbliższej przyszłości będą eksploatowały łącznie 219 wagonów piętrowych.

W wyniku „Potopu Szwedzkiego”Finlandia w 1617 roku stała się częścią Szwecji, natomiast w 1809 roku po przegranej wojnie z Imperium Rosyjskim kraj stał się obszarem Wielkiego Księstwa Fińskiego z Carem Rosji jako zwierzchnikiem. To „zwierzchnictwo”trwało aż do 1917 roku, kiedy Finlandia odzyskała niepodległość. Jednak bytność Imperium Rosyjskiego pozostawiła po sobie stałą pamiątkę w postaci kolei a dokładniej szerokotorowego systemu, który silnie zintegrowany z późniejszym ZSRR i obecną Rosją przetrwał do dnia dzisiejszego. Choć Finlandia pozostała przy pierwotnym rozstawie 1524 mm podczas gdy Rosja zmieniła go na 1520 mm, to jednak ta drobna różnica nie sprawia żadnych problemów z wzajemną kompatybilnością taboru, natomiast zastosowana wysoka skrajnia umożliwia znacznie bardziej dowolne konstruowanie taboru niż ma to miejsce w przypadku kontynentalnych sieci normalnotorowych. Choć akurat możliwości te były wykorzystywane głównie w zakresie szerokości pudła podczas gdy możliwości związane z wysokością rozpoczęto wykorzystywać dopiero w 1998 roku, kiedy Transtech Oy wyprodukował pierwsze wagony piętrowe dla VR. Od tego czasu wagony te „podbijają”fińskie tory, jak również stały się inspiracją do wprowadzenia podobnych konstrukcji w Rosji. Transtech Oy to największy producent taboru szynowego w Finlandii. Firma rozpoczęła działalność w 1985 roku, natomiast w 1991 roku przejęła zakłady produkujące tabor szynowy w ramach koncernu Valmet. W 1999 roku firmę zakupiło Talgo przemianowując ją na Talgo Oy, jednak w 2007 roku Hiszpanie odsprzedali firmę fińskiej grupie kapitałowej Pritech Oy i przywrócono nazwę Transtech Oy.

Jednym z wiodących produktów firmy Transtech stały się wagony piętrowe, które w pełni wykorzystują zalety szerokiej i wysokiej skrajni szerokotorowej. Wagony o długości 26,4 metra mają 3,2 metra szerokości oraz 5,2 metra wysokości. Dla porównania wagony piętrowe w Polsce mogą mieć najwyżej 4,65 metra wysokości. Warto zauważyć, iż wagony w Polsce mają charakterystyczne ścięcie w górnej części podczas gdy wagony szerokotorowe są niemal proste dając znacznie więcej przestrzeni na górnym pokładzie. Dodatkowo należy zaznaczyć, że nawet przy wysokości podłogi na dolnym poziomie wynoszącej 550 mm nad główką szyny możliwe było zastosowanie dwóch poziomów o wysokości 2,2 metra podczas gdy w typowej normalnotorowej europejskiej konstrukcji mamy wysokość w granicach 1,9 metra. Ponieważ konstrukcyjnie wagony są podzielone na dwupoziomowy obszar między wózkami oraz jeden poziom nad wózkami możliwe było zastosowanie tradycyjnych przejść międzywagonowych, które umożliwiają eksploatację wagonów piętrowych w składzie z jednopokładowymi. Dodatkowo wagony zostały wykonane z aluminium i są ciśnieniowo szczelne, jak również posiadają ciśnieniowo szczelne przejścia międzywagonowe (znane również z najnowszych wagonów FPS). Pierwsze wagony piętrowe zostały wyprodukowane w 1998 roku i obejmowały wagony o prędkości maksymalnej 200 km/h z bezprzedziałowym wnętrzem przystosowanym do pociągów dziennych.

Wagony były produkowane w trzech wariantach –podstawowy miał 113 miejsc siedzących w komfortowym układzie, natomiast pozostałe dwie odmiany były wykonane jako bardziej wielofunkcyjne i wyposażone w przestrzeń dla wózków inwalidzkich, kącik zabaw dla dzieci oraz przedział rodzinny. W takim wariancie wagony mają 70 miejsc siedzących + 2 miejsca dla osób niepełnosprawnych. Trzeci wariant posiada dodatkowo zabudowany przedział dla drużyny pociągowej oraz przedział dla cateringu pozwalający na przechowywanie produktów w chłodzie oraz zabezpieczenie wózka. W związku z tym wagon posiada jedynie 58 miejsc siedzących oraz miejsca dla osób niepełnosprawnych. Jednak niezależnie od wariantu wagony posiadają klimatyzację, wizualny system informacji pasażerskiej, system audio, gniazdka do zasilania urządzeń przenośnych, zamykane schowki, udogodnienia poprawiające korzystanie z telefonów komórkowych czy opisy wykonane w języku Breila. Firma dostarczyła już 112 takich wagonów i jest w trakcie realizacji zamówienia na 40 dodatkowych.

 

Drugim typem wagonów piętrowych stały się pojazdy do pociągów nocnych, gdzie pierwszy został wprowadzony do ruchu w 2006 roku. Wagony te różnią się od pierwowzoru zmniejszoną do 160 km/h prędkością maksymalną oraz zmienionym układem wnętrza, gdzie centralne przejście zostało zastąpione przejściami bocznymi, pojawiły się również przedziały z miejscami sypialnymi. Właśnie w wariancie nocnym udało się w pełni wykorzystać zalety skrajni szerokotorowej, ponieważ duża wysokość i brak skosów pozwoliły na zabudowanie dwóch pełnowymiarowych poziomów, natomiast pasażer w żadnym przypadku nie będzie narzekał na brak przestrzeni. Wagon posiada 19 komfortowych przedziałów wyłącznie dwumiejscowych co oznacza, iż ogólnie może przewieźć 38 pasażerów. Dodatkowo na dolnym pokładzie istnieje możliwość połączenia przedziałów w jeden duży rodzinny. Oczywiście wagon jest klimatyzowany a temperatura jest regulowana indywidualnie dla każdego przedziału. Oprócz udogodnień znanych z wagonów dziennych wariant nocny posiada również system alarmu pożarowego czy też przedziały klasy A (z własnym przedziałem sanitarnym). Po torach w Finlandii kursuje obecnie 20 wagonów tego typu a kolejne 20 jest w trakcie budowy.

Ponieważ nowa generacja wagonów okazała się bardzo udana, więc koleje fińskie VR w marcu 2011 roku zawarły kolejny kontrakt w ramach którego Transtech dostarczy 12 piętrowych wagonów sterowniczych i 15 wagonów restauracyjnych za 90 milionów euro. Wagony mają zostać dostarczone w latach 2013-14, natomiast kontrakt obejmuje również opcje na kolejne 13 wagonów sterowniczych oraz 11 restauracyjnych. Wagon sterowniczy będzie posiadał 100 miejsc siedzących i pozwoli na wprowadzenie pociągów ciągniono –pchanych, dzięki czemu zmniejszy się liczba koniecznych manewrów. Natomiast wagony restauracyjne będą posiadały dużą kuchnię i przestrzeń restauracyjną dla 50 pasażerów zarówno na górnym jak i na dolnym poziomie. Dzięki wagonom restauracyjnym podniesiony zostanie poziom oferowanych usług gastronomicznych. W ten sposób również koleje fińskie rezygnują z eksperymentów z wyłącznie sprzedażą obwoźną, ponieważ okazuje się, iż pasażerowie darzą bardzo dużym sentymentem usługi restauracyjne w pociągach i nie są zadowoleni ze sprzedaży obwoźnej.

W taki oto sposób VR będzie w posiadaniu 219 nowoczesnych wagonów piętrowych, oczywiście nie licząc jeszcze nie zakontraktowanych opcji. Paradoksalnie można by zapytać jak pod tym względem przedstawia się kolej w Polsce, gdzie szereg pociągów dalekobieżnych jest pozbawiony usług gastronomicznych a skład złożony z kilku jednopokładowych wagonów „pęka w szwach”. Może zanim zaczęło się skracać składy wypadało pomyśleć o takim kroku jak w Finlandii i zamówieniu dalekobieżnych wagonów piętrowych?