Nowe prawo kolejowe

Ustawa o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego z dnia 16 grudnia 2005 r. reguluje wydatkowanie środków publicznych na rzecz dróg publicznych i infrastruktury kolejowej – zasady finansowania budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony (art.1).  W niniejszym artykule zwracamy szczególną uwagę na infrastrukturę kolejową – a zgodnie z art. 2 omawianej ustawy pod pojęciem tym kryje się „infrastruktura kolejowa w rozumieniu art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym. Aby dostatecznie jasno przedstawić tę tematykę, nie wszyscy bowiem znają treść wspomnianego wyżej przepisu prawnego, zacytujemy w tym miejscu jego fragment –  otóż „infrastruktura kolejowa to linie kolejowe oraz inne budowle, budynki i urządzenia wraz z zajętymi pod nie gruntami, usytuowane na obszarze kolejowym, przeznaczone do zarządzania, obsługi przewozu osób i rzeczy, a także utrzymania niezbędnego w tym celu majątku zarządcy infrastruktury. Najważniejszym postanowieniem nowej ustawy o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego jest zapis mówiący o przekazaniu na projekty kolejowe części pieniędzy pochodzących z akcyzy paliwowej (art.5, art.11). W 2006 na ten cel, jak również na drogi,  przeznaczone ma być 12% tychże wpływów, od 2007 roku będzie to już 18%. Ponadto, zgodnie z art.7 „źródłem finansowania infrastruktury kolejowej są również środki określone przepisami o transporcie kolejowym i przepisami o Funduszu Kolejowym”. Zastrzyk gotówki przeznaczonej na utrzymanie polskiej sieci kolejowej jest niezbędny. Wszyscy doskonale zdają sobie sprawę z tego w jakim stanie znajduje się obecnie infrastruktura kolejowa. Można mieć zatem nadzieję, że nowa ustawa, a może przede wszystkim realizacja jej postanowień pomoże, chociaż w minimalnym stopniu, poprawić stan techniczny i wygląd linii kolejowych, urządzeń czy budynków dworcowych. Nowe przepisy podobają się, co oczywiste, również przedstawicielom spółek kolejowych, odpowiedzialnych za utrzymanie infrastruktury. Już teraz zapowiadają oni przyśpieszenie modernizacji i budowy „żelaznych dróg”. 

Dnia 9 lutego 2006 roku wejdzie w życie druga z „kolejowych” ustaw z 16 grudnia 2005 roku – Ustawa o Funduszu Kolejowym. Najkrócej charakteryzując ten akt prawny powiedzieć trzeba, iż przewiduje on powołanie do życia, jak sam tytuł wskazuje, Funduszu Kolejowego. Środki dla niego pochodzić mają m.in. z 20% opłaty paliwowej, sprzedaży akcji w niektórych spółkach i wpływów z obligacji emitowanych ma rzecz Funduszu, ale również z kredytów i pożyczek (art. 5). Zadania Funduszu to przede wszystkim finansowanie i realizowanie budowy i przebudowy linii kolejowych, ich remontów, utrzymania i likwidacji zbędnych odcinków. Ponadto z jego środków pokryte mają zostać straty przewoźników kolejowych, wynikające z faktu, że w latach 2002-2003 nie otrzymali oni dotacji na pokrycie ustawowych ulg w cenach biletów (art. 3). Ustawa nakazuje utworzenie Funduszu w Banku Gospodarstwa Krajowego. Nad całością gospodarowania środkami Funduszu czuwać ma minister właściwy do spraw transportu (art. 13). Powołanie do życia omówionego powyżej Funduszu ma być realizacją przyjętej w dniu 22 stycznia 2005 roku przez Radę Ministrów „Strategii restrukturyzacji i prywatyzacji Grupy PKP S.A.” , poprzez zapewnienie dodatkowych środków finansowych na inwestycje i utrzymanie infrastruktury kolejowej. Szczegółowe warunki finansowania projektów inwestycyjnych ze środków Funduszu Kolejowego mają być określane w umowach zawieranych przez ministra właściwego do spraw transportu z zarządcami infrastruktury kolejowej. 

Ostatnim aktem prawnym, który chcielibyśmy przybliżyć naszym Czytelnikom jest ustawa o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz inne ustawy. Wprowadza on korekty restrukturyzujące i  rewitalizujące system funkcjonowania kolejnictwa. Zmiany dotyczą takich zagadnień jak m.in.:
– wykup gruntu pod budowę i przebudowę linii kolejowych realizowanych w ramach Narodowego Planu Rozwoju,
– otwarcie rynku przewozu rzeczy dla przewoźników kolejowych z innych niż Polska krajów Wspólnoty, przede wszystkim dla przewozów międzynarodowych, a następnie również dla wszystkich przewozów od 1 stycznia 2007r.
– umożliwienie dofinansowania z budżetu państwa i Funduszu Kolejowego kosztów remontu i utrzymania infrastruktury kolejowej – to natomiast umożliwi łatwiejszy dostęp do niej,
– wprowadzenie obowiązku zawierania umów ramowych o świadczenie usług publicznych na okres nie krótszy niż 3 lata – spowoduje to zmniejszenie kosztów,
– umożliwienie dotowania w ramach usług publicznych kolejowych przewozów osób wykonywanych w połączeniach międzywojewódzkich i międzynarodowych na terenie Rzeczypospolitej,
– obniżenie opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej, a co za tym idzie przeznaczenie większych pieniędzy na modernizację taboru,
– nie dyskryminowanie przewoźników kolejowych przez zarządców infrastruktury kolejowej.
Powyższe zmiany mają na celu nie tylko poprawę sytuacji polskich kolei, ale również dostosowanie regulacji prawnych do wymogów Unii Europejskiej.

Duże nadzieje w związku z wejściem w życie przedstawionych wyżej aktów prawnych mają zarówno kolejarze, jak i przedstawiciele Ministerstwa Transportu i Budownictwa. Zwiększenie nakładów na polską infrastrukturę kolejową może przyczynić się do poprawy jej stanu technicznego, a także do dalszej modernizacji i rozbudowy. Wszyscy doskonale zdają sobie sprawę z tego, że nie jest ona, na dzień dzisiejszy, w dobrym stanie. Warunek jest tylko jeden – trzy ustawy „kolejowe” z 16 grudnia 2005 roku nie mogą pozostać martwymi przepisami. Ogromną rolę do odegrania mają tu zarówno krajowe władze różnych szczebli, zaczynając od Rządu RP, w tym Ministerstwa Transportu i Budownictwa, jak i  władze samorządowe. Ponadto zainteresowane jak najszybszym wprowadzeniem w życie postanowień nowych aktów prawnych powinni być również kolejowe spółki. Podczas noworocznego spotkania w siedzibie PKP PLK, zorganizowanego przez NSZZ „Solidarność” Kolejarzy Podsekretarz Stanu w Ministerstwie ds. kolejnictwa w Ministerstwie Transportu i Budownictwa powiedział, że „uchwalenie trzech ustaw kolejowych powinno znacznie przyczynić się do przywrócenia właściwej roli kolei w obsłudze przewozów pasażerskich oraz towarowych”. Wystarczy jednak popatrzeć na stan polskich „dróg żelaznych”, taboru czy dworców, aby przekonać się jak długa i żmudna praca czeka tych, którzy faktycznie chcą przywrócić świetność polskiego transportu kolejowego. Omówione wyżej akty prawne mogą jedynie w tym pomóc, nie załatwią jednak całości sprawy, wymagającej znacznie intensywniejszych wysiłków ze strony rządzących państwem, ale i kolejowymi spółkami. Czy cel ten uda się zrealizować? – czas pokaże.      

Zainteresowanych przebiegiem prac nad uchwaleniem nowych ustaw zapraszamy do zapoznania się z następującymi dokumentami:
http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/9690A21CE856B8FAC12570EC0036500B?OpenDocument – prace Sejmowej Komisji Infrastruktury;
http://www.sejm.gov.pl/prace/2005r/pos005r.htm – skrót informacji z posiedzenia Sejmu RP;