Koleje piaskowe – recenzja.
Koleje piaskowe – recenzja.
Od niedawna w sprzedaży znajduje się długo oczekiwany I tom „Kolei piaskowych”. Nadzwyczaj długa zwłoka wyszła jednak na dobre publikacji, gdyż autorzy mieli czas skorzystać z wszystkich podstawowych źródeł informacji, a wydawnictwo mogło solidnie przygotować książkę pod względem technicznym.
Praca opisuje dzieje jedynego w swoim rodzaju systemu kolejowego transportu szynowego, który powstał w górnośląskim zagłębiu węglowym dla dostawy piasku do zakładów górniczych. Termin „kolej piaskowa”(Sandbahn) to umowne określenie stosowane dla określenia wyspecjalizowanego, normalnotorowego systemu transportu od chwili jego pojawienia się w 1905 roku, choć „kolejami piaskowymi”były też licznie występujące koleje wąskotorowe przewożące materiał podsadzkowy.
Całość materiału podzielono na dziesięć rozdziałów głównych, z których jeden poświęcono kolejom wąskotorowym, natomiast pozostałe dotyczą kolei normalnotorowych. Te drugie początkowo powstawały niezależnie od siebie w różnych częściach zagłębia węglowego. Najpierw w Przezchlebiu i Zabrzu, później Pyskowicach, Rudzie Śląskiej, Sosnowcu, Jaworznie, Szczakowej, Dąbrowie Górniczej i wielu innych miejscach. W 1951 roku scalono pod jednym zarządem i połączono nowymi odcinkami w integralną sieć pojedyncze linie kolejowe. Natomiast 40 lat później jednolity do tej pory system podzielono organizacyjnie i własnościowo tworząc kilka niezależnych przedsiębiorstw. Narracja historyczna którą przyjęli autorzy opracowania uwzględnia więc trzy okresy, a mianowicie: do 1951 roku, lata 1951-1990 i po 1990 roku.
Treść opracowania urozmaicona jest 198 ilustracjami. Wśród nich znajdują się rysunki i dokumenty archiwalne (w tym liczne rysunki taboru), rysunki sporządzone przez autorów oraz fotografie (w większości do tej pory niepublikowane). Podczas opracowania wykorzystano 156 pozycji bibliograficznych w tym 101 dokumentów archiwalnych pochodzących z zasobów archiwów państwowych w Katowicach, Opolu i Warszawie, archiwów niektórych urzędów miast i gmin. Korzystano również z archiwów przedsiębiorstw eksploatujących współcześnie koleje piaskowe, bibliotek (w tym Głównego Instytutu Górnictwa), zbiorów prywatnych, a także z relacji wielu emerytów i pracowników kolejowych przedsiębiorstw transportowych.
Prezentowany Czytelnikowi tom pierwszy opisuje historię kolei piaskowych słowem i dokumentem, natomiast wydany w 2002 roku tom drugi jest albumem fotograficznym ukazującym tę samą historię, lecz za pomocą obrazu. Opracowanie niniejsze stanowi pierwszą próbę kompleksowego ujęcia dziejów kolei piaskowych. Do tej pory informacje związane z tym tematem ukazywały się okazjonalnie i dotyczyły tylko wybranych zagadnień.
Bardzo mocną stroną książki jest jej niezwykle profesjonalne wydanie od strony poligraficznej. Format A4, twarda, kolorowa oprawa, papier kredowy, objętość 248 stron, 198 ilustracji (w tym 84 fotografie), 25 tablic oraz streszczenie w j. niemieckim, podpisy ilustracji i tytuły tablic również w tym języku. Mimo, że cena książki wynosi ok. 80 zł, to warto mieć tę lekturę we własnej bibliotece. Książkę można kupić u wydawcy [email protected] tel. 032-4249063
