Kolejarze uczczą 85. rocznicę oddania magistrali węglowej
Przejazdem pociąguhistorycznego, prowadzonego parowozem z 1946 r. i upamiętnieniem zasłużonegoprzedwojennego inżyniera, kolejarze uczczą w poniedziałek 85. rocznicę oddaniatzw. Magistrali Węglowej Śląsk-Porty. Uroczystości odbędą się w TarnowskichGórach i Herbach Nowych.
Jak poinformował w imieniu organizatorów Stanisław Kokot zkrajowej sekcji kolejarzy Solidarności, choć 85. rocznica oddania doeksploatacji tzw. magistrali węglowej przypadła w ub. roku, kolejarzepostanowili, aby – wobec natłoku wydarzeń związanych z 100. rocznicą odzyskanianiepodległości – obchodzić ją teraz.
„Należy pamiętać, że do dzisiaj magistrala węglowa jestuważana za największą inwestycję komunikacyjną dwudziestolecia międzywojennego”- przypomniał Kokot wskazując, że rozpoczęcie uroczystości nastąpi wponiedziałek rano w Tarnowskich Górach, przy odsłoniętym w 2015 r. pomnikubudowniczego magistrali inż. Józefa Nowkuńskiego.
Następnie na trasie Tarnowskie Góry – Herby Nowe odbędziesię przejazd pociągu historycznego, prowadzonego parowozem Ty42-107. Topozostająca w zasobie Skansenu Taboru Kolejowego w Chabówce maszyna serii,która po drugiej wojnie była najliczniejszą spośród trakcji parowej w Polsce iktórej wiele egzemplarzy kursowało przez lata także po „węglówce”.
Następnie w Herbach Nowych zaplanowano m.in. pokazsprawnościowy formacji Straży Ochrony Kolei, występy i wystąpienia orazzwiedzanie otwartej 20 lat temu sali tradycji magistrali węglowej. Było todzieło nieżyjącego już kontrolera z Zakładu Linii Kolejowych w TarnowskichGórach Henryka Dąbrowskiego, który zbierał eksponaty związane z budową ieksploatacją magistrali; był też współautorem biografii inż. Nowkuńskiego(razem z Markiem Moczulskim).
Jak zaznaczył Kokot, na 85. rocznicę oddania magistraliwybito też medal okolicznościowy, wydano okolicznościowy folder przedstawiającyhistorię „węglówki” (autorstwa Marka Moczulskiego), a Fundacja PKP zadbała owydanie kartki pocztowej i znaczka pocztowego z wizerunkiem inż. Nowkuńskiego.
Magistrala węglowa z Górnego Śląska do Gdyni byłanajwiększym przedsięwzięciem infrastrukturalnym II Rzeczypospolitej. Istniejenadal, w ostatnich latach przy wsparciu środków unijnych jest rewitalizowana.Dzięki remontom przywracającym trasie właściwe parametry, na znacznych odcinkachmagistrali pociągi osobowe jadą znów 120 km/h, a towarowe – 100 km/h.
Magistrala węglowa to największe dzieło inż. JózefaNowkuńskiego. Urodził się on w 1868 r. w Kownie, w szlacheckiej rodzinieinżyniera Józefa i Teofilii ze Słońskich. Ukończył Instytut InżynieriiKolejowej w Petersburgu. Był budowniczym linii kolejowych w Rosji i w Polsce. W1905 r. kierował projektowaniem i budową kilku linii kolejowych na tereniecarskiej Rosji. W Polsce kierował budową kolei Kalety-Podzamcze.
Dokonania Nowkuńskiego na budowie tej linii sprawiły, żeminister przemysłu, a później wicepremier inż. Eugeniusz Kwiatkowski, jemupowierzył realizację magistrali węglowej. W 1928 r. stały personel ZarząduBudowy Magistrali Węglowej liczył 154 osoby, wśród nich 46 inżynierów – wwiększości wcześniejszych współpracowników Nowkuńskiego.
Budowa magistrali stała się konieczna, aby wobecistniejącego układu torów i granic Polska mogła przewozić węgiel na eksport,omijając w okolicach Lublińca tereny Niemiec, które wprowadziły wysokie cła zaprzejazd pociągów. Rozporządzenie ws. budowy linii kolejowej Tarnowskie Góry –Porty (Gdynia), wydał 7 lutego 1928 r. prezydent Ignacy Mościcki.
Prace przy budowie ruszyły wiosną 1928 r. Magistralębudowało polsko-francuskie towarzystwo kolejnictwa za środki z wydanychobligacji. Wskutek słabej mechanizacji (opierano się głównie na sile koni iludzkich rąk), przy budowie pracowało 9 tys. osób. Ale to tam teżwykorzystywano najprawdopodobniej po raz pierwszy w Polsce wielkie koparkiparowe.
Magistralę pierwotnie zbudowano jako linię jednotorową.Miała 457 kilometrów długości. Prace trwały pięć lat, otwarcie nastąpiło 1marca 1933 r. Z uroczystości, która odbywała się w Karsznicach koło ZduńskiejWoli, po raz pierwszy polskie radio przeprowadziło bezpośrednią transmisję zterenu.
Pomnik Nowkuńskiego odsłonięto w październiku 2015 r. przedbudynkiem dworca kolejowego w Tarnowskich Górach. Stacja ta ma ponad 150 lat,ale szybko zaczęła rozwijać się w dwudziestoleciu międzywojennym – dzięki magistralizbudowanej w nowym przebiegu od Herbów Nowych do Gdyni.
Od międzywojnia stacja Tarnowskie Góry była rozbudowywana -także po drugiej wojnie światowej, gdy zestawiano w niej większość pociągów zwęglem ze śląskich kopalń. W latach 80. ub. wieku stała się największą towarowąstacją rozrządową w Polsce – jej tory rozpościerają się na przestrzeni ok. 4 kmmiędzy Tarnowskimi Górami, a sąsiednim Miasteczkiem Śląskim.
„
