Koleją na Euro 2012 – dworce i plany taborowe

W drugiej części artykułu poświęconego przygotowaniom do organizacji mistrzostw Euro 2012 poruszymy tematykę dworców kolejowych oraz chyba najbardziej interesującą strefę taborową.

Jak zwykle największym zainteresowaniem cieszy się Warszawa i jak zwykle jest to Dworzec Centralny. Przez jednych znienawidzony relikt przeszłości, przez innych pomnik architektury modernistycznej jest na tapecie już od dobrych 10 lat. Co rusz pojawiają się koncepcje jego zburzenia i zabudowania nowym kompleksem usługowym. I tyle co pomysłów, tyle PKP wynajduje powodów aby nic nie zmieniać. Podobnie ma być do Euro 2012, które dworzec Warszawa Centralna ma obsługiwać w niezmienionej formie. Jedynie remont przejdzie tunel średnicowy, a sam budynek ma zostać chemicznie oczyszczony z zaniedbań utrzymaniowych do jakich się dopuszczono w poprzednich latach.

 Warszawa Wschodnia i Zachodnia

W przeciwieństwie do dworca centralnego PKP postanowiły zmodernizować dwa skrajne dworce położone na średnicy, czyli wschodni i zachodni. W przypadku Dworca Wschodniego PKP rozpoczęły rozmowy z inwestorami chętnymi do przebudowy tego obiektu. Istniejący budynek zostanie zburzony i zastąpiony nowym. Do 30 kwietnia 2008 powinien się zakończyć pierwszy etap wyboru inwestora, który pomimo upływu terminu nie został jeszcze ogłoszony. Wykonawca przebudowy miałby zostać wyłoniony do końca roku, a budowa miała by ruszyć na przełomie lat 2009 / 2010. Natomiast już rok jest gotowy projekt planu zagospodarowania okolic Dworca Wschodniego. Drugim z ważnych dworców jest Warszawa Zachodnia. Również tutaj zaczynają pojawiać się opóźnienia. Inwestor miał być wybrany w I kwartale 2008 r., jednak nadal nie został on określony. Również tutaj stary budynek ma zostać zastąpiony nowym, a prace ruszyć na przełomie roku 2008 / 2009. Planowane zakończenie 2010 / 2011. Inwestycja ta jest o tyle potrzebna co nie na miejscu wobec planów zamknięcia na czas remontu tunelu średnicowego i skierowania pociągów dalekobieżnych na dworzec Warszawa Gdańska. Wobec tego spodziewane zamieszanie wywołane tym faktem nałoży się na zamieszanie związane z budową nowych dworców wschodniego i zachodniego.

Nieodzowną częścią mistrzostw w Piłce nożnej są stadiony i obsługujące je dworce. Po trwających rok przepychankach ustalono ostatecznie pozycję stadionu narodowego. Oczywiście będzie on w Warszawie w lokalizacji niedawnego targowiska nazwanego Stadion X lecia. W efekcie Polska będzie jedynym na świecie krajem mającym dwa stadiony narodowe, bowiem organizatorzy skrzętnie przemilczają, że miano stadionu narodowego nosi już od wielu lat Stadion Śląski zlokalizowany w Chorzowie. Jednak wracając do Warszawy po roku przepychanek udało się ustalić, że nowy stadion powstanie wewnątrz starego. Jest to efekt przespania roku, który był potrzebny na wywiezienie gruzu ze starego obiektu. Szczęśliwie ta lokalizacja jest korzystna dla systemu kolejowego, ponieważ stacja Warszawa Stadion funkcjonuje już od wielu lat. Konieczna jest tylko całkowita przebudowa obiektu. Konkurs architektoniczny ogłoszono na początku lutego 2008. Powstanie tam całkowicie nowy przystanek, który typowo dla PKP ma zostać wybudowany ze środków komercyjnych w zamian za użytkowanie powierzchni handlowej. Zgłosić udział w konkursie można było do 3 marca, natomiast finalne prace należy złożyć do 19 maja. Rozstrzygnięcie konkursu ma nastąpić w czerwcu 2008.

Przebudowa stacji Warszawa Gdańska jest związana z koniecznością dokonania remontu części dalekobieżnej tunelu średnicowego w Warszawie. Ponieważ prace będą wymagały zamknięcia dworca Centralnego, więc konieczne stało się znalezienie alternatywnego rozwiązania. Stała się nim stacja Warszawa Gdańska, która pełniła rolę przelotowej do czasu otwarcia tunelu średnicowego. Warszawa gdańska ma zostać rozbudowana do końca 2009 roku o nowe perony i zmodernizowany układ torowy. Obecne wejście na perony przez tory zastąpi przejście podziemne z wejściem do stacji metra. Przebudowa ma ruszyć w wakacje roku 2008. Szerzej o tym projekcie pisaliśmy w odrębnym artykule. Przewidywana jest również przebudowa skromnego budynku dworcowego.

Gdańsk Śródmieście to nowy przystanek SKM, który powstanie na przedłużonej linii SKM w kierunku południowym od dworca Głównego. Przystanek ten zbuduje Szybka Kolej Miejska, a projekt jest szacowany na  70 min złotych. Decyzja o budowie tego przystanku zapadła w sierpniu 2007, podczas spotkania w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego. Przystanek ten powstaje z myślą o przybliżeniu kolei do miasta, które po wyburzeniach przed dworcem i budowie drogi znacznie oddaliło się od dworca. Obecnie projekt jest na etapie wyboru wykonawcy studium wykonalności.

W dniu 20.06.2007 zostało podpisane porozumienie w sprawie dworca w Sopocie, który ma powstać zupełnie od podstaw. Nowy obiekt ma mieć dwa tunele, obiekty handlowo-usługowe z wydzieloną częścią do obsługi pasażerów i parking podziemny na ok. 240 samochodów. Przebudowie mają zostać poddane także drogi dojazdowe. Porozumienie zostało podpisane przez Władze Miasta oraz PKP, po trwających „zaledwie”8 lat negocjacjach. W efekcie porozumienie trafiło w sam raz na organizację Euro 2012. Projekt ma kosztować 140 milionów złotych i zostać sfinansowany przez prywatnego inwestora. Jednak na chwilę obecną brak widocznych działań w tej sprawie.

PKP planują również przebudowę dworca głównego w Gdyni. Obecnie trwają prace nad modernizacją układu torowego, jednak wokół dworca wyrósł spór o jego zabytkowy charakter i wpisanie do rejestru zabytków. Trudno się sprzeczać z tym argumentem, ponieważ dworzec ten stanowi bardzo duży wkład w polską architekturę okresu międzywojennego, a jego kubatura jest wystarczająca do prowadzonych obecnie i w najbliższej przyszłości przewozów. Jedyne co doskwiera pasażerom to brak zadaszenia nad peronami, co jest polską specjalnością z tego okresu. Dlatego do 2012 roku zostanie zmodernizowany jedynie układ torowy stacji, natomiast my sugerowalibyśmy wybudowanie hali peronowej przynajmniej na długości 150-200 metrów, co w połączeniu z odrestaurowaniem budynku dworca dałoby jeden z najpiękniejszych obiektów tego typu w Polsce.

W dniu 07.02.2008 zostało podpisane porozumienie pomiędzy miastem Wrocław a PKP S.A. w sprawie opracowania wspólnego projektu modernizacji kolejowego dworca głównego we Wrocławiu wraz z otaczającym terenem miejskim. Projekt tej modernizacji ma być efektem międzynarodowego konkursu, którego rozstrzygnięcie miało by mieć miejsce we wrześniu 2008 roku. Gotowy projekt budowlany opracowany na podstawie koncepcji wyłonionej w konkursie miałby być gotowy w pierwszej połowie 2009 roku. W tym samym roku miałyby ruszyć prace.

Stadion we Wrocławiu miałby powstać w dzielnicy Maślice, położonej przy trasie Wrocław –Głogów. Na trasie tej między stacjami Kuźniki a Pracze miałby powstać nowy przystanek, natomiast wraz z przygotowaniami do Euro miałyby zostać wyremontowane wszystkie kolejowe wjazdy do miasta wraz z budową nowej łącznicy centrum miasta z Portem Lotniczym. Studium wykonalności modernizacji Wrocławskiego Węzła Kolejowego ma powstać do 2009 roku.

Obok trwających obecnie prac modernizacyjnych w Poznańskim Węźle Kolejowym Prezes PKP S.A. ogłosił w dniu 2 marca, że do Euro 2012 zostanie przebudowany także dworzec główny w Poznaniu.  W najbliższych dniach ma zostać wyłoniona firma, która opracuje koncepcję przestrzenną nowego dworca i jego zagospodarowanie. Koncepcja ta miałaby być gotowa na czerwiec 2008, natomiast inwestor zostanie wybrany na przełomie roku 2008 / 2009.

Dworzec w Katowicach wywołuje podobną ilość emocji co Centralny w Warszawie. Już wielokrotnie zabierano się za przetargi odnośnie jego przebudowy, jednak zawsze kończyły się one na niczym. W ostatnim wygrała wręcz firma mająca siedzibę w pustym prywatnym mieszkaniu w bloku! Jednak determinacja w ogłaszaniu przetargów ze strony PKP jest silna i w dniu 18.05.2007 r. przyjęto harmonogram wykonania tej inwestycji.  W maju 2007 zatwierdzono procedury przetargowe na wyłonienie inwestorów, w połowie września zamknięto listę inwestorów. Jednak i tutaj dochodzimy do kolejnych opóźnień, ponieważ inwestor miał zostać wybrany pod koniec 2007 roku, natomiast dochodzimy już do połowy roku 2008, a 04.04.2008 PKP ogłosiło jedynie rozpoczęcie rokować z pięcioma potencjalnymi inwestorami. Dopiero pod koniec 2008 roku ma zostać wybrany ostateczny inwestor. Wobec tego planowane na koniec 2008 roku pierwsze wbicie łopaty zostało odłożone na okres 2009 / 2010. W efekcie pierwotnie planowane zakończenie inwestycji na lata 2010 / 2011 przesuwa się niebezpiecznie do granicy roku 2012. Wobec tego wspominanie o budowie linii do Pyrzowic i trzech nowych przystanków (stacji w Pyrzowicach (Port Lotniczy), Piekarach Śląskich oraz Chorzowie) można już chyba traktować w charakterze pobożnych życzeń.

Raport wspomina również o dworcu Kraków Główny, co wobec jego wieku budzi wiele zdziwienia. Jednak większe zdziwienie budzi lakoniczny zapis „Brak zabezpieczenia finansowego inwestycji”. Wobec tych słów warto zajrzeć w przetargi ogłaszane przez PKP PLK. Otóż spółka ta ogłosiła przetarg na opracowanie koncepcji przebudowy dworca z założeniem poprawy obsługi osób niepełnosprawnych przez ten obiekt. Kluczową jest tutaj konieczność budowy wind i pochylni dla osób na wózkach, jak również rozwiązanie problemów ze wsiadaniem do niskopodłogowego taboru w postaci SZT (autobusy szynowe) i elektrycznych wagonów silnikowych. Wobec wysokości wejść w pojazdach szynowych 550 mm nad główką szyny i wysokością krawędzi peronowej około 1000 mm jest to znaczny problem. Wobec tego najprawdopodobniej krawędź peronowa zostanie obniżona do zalecanych przez techniczne specyfikacje interoperacyjności dla kolei dużej prędkości (które Kraków będzie obsługiwał) 550 lub 760 mm nad główką szyny. Ważnym elementem przebudowy dworca głównego w Krakowie będzie również oddanie do użytku tunelu tramwajowego zlokalizowanego bezpośrednio pod dworcem. Rozpoczęcie prac budowlanych nastąpi w III kwartale 2009 r., a zakończenie w IV kwartale 2010 r.

Oprócz wspomnianych wyżej dworców wymienionych w sprawozdaniu do 2012 roku mają zostać przebudowane również dwa inne obiekty. Pierwszym jest Łódź Fabryczna, która zostanie przebudowana na podziemny dworzec Łódź Centralna, o czym pisaliśmy szerzej w odrębnym artykule. Rozpoczęcie tej inwestycji nastąpi w IV kwartale 2009 roku. Przebudowany ma również zostać dworzec główny w Szczecinie. Rozpoczęcie tej inwestycji nastąpi w IV kwartale 2009 roku.

 

Powtarzane od lat słowa o przestarzałości taboru kolejowego w Polsce, zwłaszcza wobec organizacji Euro 2012 nie mogą pozostać bez echa. Wobec konieczności zapewnienia mobilności znacznej liczbie pasażerów grupa PKP w skład której wchodzą PKP Intercity, PKP PR oraz PKP SKM planują (w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko POIŚ 2007-2013) zrealizować program zakładający:

– Zakup 20 szt. pociągów zespolonych 200/250 km/h,

– Zakup 36 szt. elektrycznych zespołów dalekobieżnych 160 km/h

– Modernizacja 247 szt. elektrycznych zespołów trakcyjnych (EN 57)

– Modernizacja 380 szt. wagonów osobowych.

Realizacja tych postulatów oznaczałaby odnowę około 1/3 taboru pasażerskiego, co będzie odczuwalne również po zakończeniu Euro 2012. Dodatkowo ze środków własnych i kredytów spółka PKP Intercity planuje sfinansować zakup i modernizację taboru dla obsługi segmentu przewozów międzywojewódzkich i międzynarodowych w zakresie zakładającym:
•zakup 10 lokomotyw wielosystemowych dostosowanych do prędkości 200 km/h,
•zakup 30 wagonów dostosowanych do prędkości 200 km/h,
Obok tego znajdują się plany poszczególnych województw dotyczące zakupów nowego taboru, głównie elektrycznych zespołów trakcyjnych, których łączną ilość można szacować na około 100 jednostek. Jeżeli te zapowiedzi zostałyby zrealizowane wówczas w bardzo krótkim czasie podróż koleją odmieni się nie do poznania.

 

Skoro zaczęliśmy od kubła zimnej wody można zakończyć cały problem optymistycznie. Oczywiście nadal widać, że większość projektów jest realizowana poprostu pójściem na żywioł. Na bieżąco łata się problemową sytuację i ciągle ogłasza się nowe plany, a jak będą one wyglądać określi się na przeddzień Euro. Wówczas powie się co miało być zrobione i podkreśli się, że zrealizowano 99% wszystkiego. Mimo tego w najbliższych latach będziemy się mogli spodziewać znacznego ożywienia w obszarze inwestycji w dworce kolejowe oraz nowy tabor. Oczywiście prawie pewnym jest, że nie zrealizuje się wszystkich zakładanych inwestycji, jednak zakres poczynionych zmian będzie znaczny. Nowe dworce w Warszawie Katowicach czy Poznaniu, zmodernizowane dworce w Gdyni, Szczecinie, Wrocławiu, czy odnowiony tunel średnicowy. Do tego ambitne plany taborowe. Nawet gdy nie zostaną zrealizowane w całości, to mimo wszystko przyniosą znaczną poprawę jakości podróżowania, co miejmy nadzieje będzie następstwem prowadzonych z myślą o euro 2012 inwestycjach.