Bombardier Omneo

Nowa generacja pociągów piętrowych SNCF została przez koncern Bombardier nazwana Omneo. Ponieważ światło dzienne ujrzały kolejne zaskakujące szczegóły tej konstrukcji, więc w niniejszym artykule powracamy do tematu tych pociągów.

Jak już wcześniej zostało wspomniane składom Regio2N był już poświęcony artykuł, do którego zainteresowanych odsyłamy, jednak aktualnie Bombardier przedstawił nieco szersze dane techniczne tych składów. Z racji wyjątkowego charakteru zastosowanych rozwiązań warto je ponownie prześledzić. W lutym 2010 roku Bombardier zawarł umowę ramową z kolejami francuskimi SNCF na dostawę do 860 piętrowych zespołów trakcyjnych nowej generacji. Z tego zamówienia w imieniu sześciu francuskich regionów (Aquitaine, Bretagne, Centre, Nord-Pas de Calais, Provence-Alpes-Côte d’Azur i Rhône-Alpes) zakontraktowano już 129 składów. Z kolei Bombardier postanowił nadać nazwę handlową nowym jednostkom, która w dużej mierze nawiązuje do innych nazw taboru z tego koncernu. Nazwa Omneo w zasadzie nie oznacza nic szczególnego, jest na tyle nijaka i na tyle uniwersalna, że bez problemów przyjmie się w innych różnych potencjalnych krajach odbiorców.

Już od początku Bombardier informował, że nowe składy jako pierwsze piętrowe EZT będą wyposażone w wózki wspólne. Jednak osoby, które oczekiwały czegoś w stylu wagonów Bhp/Bipa wyposażonych w kabinę sterowniczą pantograf i napęd mocno się rozczarują, ponieważ takie rozwiązanie okazało się technicznie nieosiągalne. Wpływ ma na to wiele czynników, wśród których można wymienić brak miejsca na zabudowę wyposażenia trakcyjnego, przekroczenie dopuszczalnych nacisków na tor, czy też wejście wyłącznie w strefie wysokiej podłogi. Dlatego Bombardier postanowił zastosować bardzo innowacyjne rozwiązanie polegające na naprzemiennym zastosowaniu wagonów dwupokładowych oraz jednopokładowych. Dzięki temu kompromisowi osiągnięto zwiększoną pojemność połączoną z szerokimi przejściami międzywagonowymi, wejściami w strefie niskiej podłogi oraz wygospodarowano odpowiednią przestrzeń dla aparatury technicznej. Wejścia do wnętrza znajdują się w obu członach skrajnych oraz w krótkich członach jednopokładowych znajdujących się między członami piętrowymi. Człony piętrowe są dłuższe i mają szerokość 2,99 metra, natomiast człony środkowe są krótsze, co pozwoliło na zwiększenie szerokości do 3,05 metra zmniejszając odstęp między peronem a krawędzią wagonu. Dla zapewnienia szybkiej wymiany pasażerów człony środkowe wyposażono w dwie pary podwójnych drzwi.

Zastosowane rozwiązania konstrukcyjne umożliwiają zbudowanie składów z obniżoną w wejściach podłogą do 550, 760 lub 920 mm nad główką szyny. Oczywiście w wariancie SNCF będzie to w głównej mierze 550 mm nad główką szyny, ponieważ jedynie w węźle paryskim zastosowano wysokie perony i tam jedynie mogą sie pojawić składy z podwyższonym wejściem. Jeden z wagonów skrajnych został wykonany w wariancie jednopokładowym z obniżoną podłogą i to właśnie tam zlokalizowano stanowiska do pasażerów niepełnosprawnych jak również stosowny przedział WC. Natomiast przestrzenie wielofunkcyjne umożliwiające także przewóz rowerów znajdują się między drzwiami wejściowymi członów środkowych, natomiast po przeciwnej stronie zostały zaplanowane przedziały WC. We wnętrzu zastosowano układ siedzeń 2+2, który według producenta daje średnio 5 miejsc siedzących na 1 metr długości, natomiast w dopuszczalnym układzie 2+3 ten współczynnik może wzrosnąć nawet do 5,8. Dla przykładu składy Flirt lub Elf mają ten wskaźnik w granicach 2,6, choć oba te składy tracą wiele z powodu zabudowy aparatury technicznej w przestrzeni pasażerskiej. Dla porównania EN57 osiąga wskaźnik w granicach 3. Pociągi Omneo są w pełni modułowe i umożliwiają budowę składów o długości 80 do 135 metrów, natomiast opcje układu napędowego pozwalają na zakres prędkości maksymalnych od 140 do 200 km/h. W zależności od wariantu pociąg będzie miał pojemność od 680 (360 na miejscach siedzących) do 1380 (780 na miejscach siedzących).

Główną wadą pociągów piętrowych jest występowanie w nich wielu zakamarków, które niekorzystnie wpływają na bezpieczeństwo podróży, prędkość wymiany pasażerów oraz utrzymanie czystości. W nowej koncepcji Omneo Bombardier zwrócił uwagę na te problemy. Już przez samo zwiększenie szerokości pudła wygospodarowano nieco więcej przestrzeni dla środkowego korytarza. Oprócz tego strefy schodów zostały zaprojektowane jako szerokie i z każdej strony umożliwiają wejście na oba pokłady. Dodatkowo zastosowanie szerokich przejść międzywagonowych likwiduje dotychczasowe „wąskie gardła”w tych miejscach. Zwłaszcza ta ostatnia zmiana jest ważna, ponieważ w Omneo wagony piętrowe nie mają własnych drzwi a pasażerowie muszą przechodzić do członów z drzwiami. Natomiast za wadę tej konstrukcji można uznać konieczność pokonywania schodów praktycznie do wszystkich miejsc siedzących, za wyjątkiem jednego członu skrajnego przystosowanego do osób niepełnosprawnych. Dodatkowo na odcinku między członem piętrowym a wyjściem należałoby zredukować układ siedzeń z 2+2 na 2+1 aby zwiększyć szerokość korytarza, którym będą opuszczać pociąg zarówno pasażerowie górnego jak i dolnego pokładu.

Choć ogólnie koncepcja Omneo wydaje się bardzo szalona, to jednak osiąga założony cel. Dzięki innowacyjnej koncepcji udało się osiągnąć bardzo dobry wskaźnik liczby miejsc siedzących do długości, który uzasadnia przyjęte rozwiązania konstrukcyjne. Warto również wspomnieć, że skład ten osiąga maksimum dla bardzo ciasnej minimalnej skrajni we Francji, natomiast w Polsce umożliwiałby znacznie więcej, zwłaszcza w zakresie szerokości i wysokości – cóż zawsze można pomarzyć.