Rozwój współczesnego transportu lotniczego

Początki współczesnego transportu lotniczego sięgają postępu technologicznego wywołanego Drugą Wojną Światową. Dzięki niemieckim inżynierom i nakładom finansowym Trzeciej Rzeszy w latach 1939-1945 nastąpił olbrzymi przeskok technologiczny w dziedzinie lotnictwa. Nowe niemieckie samoloty „Sztukas”o napędzie odrzutowym wymusiły na lądowiskach utwardzenia nawierzchni pasów startowych i ich przedłużenie, a także wiele innych zmian związanych z bezpieczeństwem lotów. Po drugiej wojnie światowej wojskowe samoloty zaczęto używać do celów cywilnych.

Okres 1955-1970 to czas, gdy ukształtowały się fundamenty pod nowoczesne porty lotnicze na świecie. Wynika to z rozwoju technologii w przemyśle lotniczym. Nowe samoloty wymagały utwardzonych pasów startowych, gdyż były cięższe a dodatkowo startowały z większą regularnością. Ponadto ówczesne maszyny były wrażliwe na podmuchy bocznych wiatrów, co utrudniało lądowanie. W związku z tym, na dużych międzynarodowych portach lotniczych w celu poprawy bezpieczeństwa i zwiększenia użyteczności przyjęte zostały skomplikowane systemy podejść od 3 do 6 pasów w różnych kierunkach, co przedstawiano na poniższym rys.

Duże przestrzenie pasów startowych często ograniczały powierzchnię do rozbudowy portów lotniczych. Z czasem jeden z pasów startowych, ten najczęściej używany do startów, zaczęto oznaczać światłami. W tym samym czasie zaczęto budować terminale do obsługi pasażerów i bagażu. Stworzono również warunki do świadczenia usług nielotniczych umożliwiając otwieranie restauracji i sklepów wolnocłowych na terenie terminalu.

Kolejne istotne zmiany dotyczące rozwoju portów lotniczych nastąpiły po wprowadzeniu samolotów z napędem odrzutowym. Nowe maszyny wymagały przedłużenia pasa startowego, zwiększenia jego szerokości i wytrzymałości. Operacje wykonywane przez samoloty odrzutowe miały wpływ na rozwój innych urządzeń i zaplecza technicznego m.in. systemu bazy paliwowej. Wymagało to nie tylko nowego, lepszego jakościowo paliwa, lecz także powodowało jego większe zużycie oraz konieczność wprowadzenia nowych technologii tankowania .
Wprowadzenie w 1970 r. szerokokadłubowego samolotu Boeing 747-100 wpłynęło
na projektowanie terminali. Wymiary Boeinga 747-100 oraz wymagane pasy startowe
i pola manewrowe stały się ograniczeniem. Niewiele było lotnisk, które mogły przyjmować Boeinga 747-100. Ówczesny Boeing mógł zastąpić dwa do trzech wcześniej eksploatowanych statków powietrznych. W konsekwencji liczba operacji powietrznych zmalała, a wzrósł ruch pasażerski. Boeing 747-100 potrzebował zwiększonego placu manewrowego i pomocy oświetleniowych przy lądowaniu, co wynikało z wymiarów maszyny. Konieczne było umożliwienie poprawy widoczności z kabiny maszyny. Samolot ten stał się symbolem nowej ery w lotnictwie powodując dodatkowo konieczność dostosowania się portów lotniczych do nowych standardów.

Jednakże wiele zmian w portach lotniczych nie była podyktowana technologią, lecz czynnikami politycznymi i ekonomicznymi. W Europie w latach 70-tych XX wieku porty lotnicze stały się oknem na świat dla wielu krajów i narzędziem egzekwowania polityki państwa. Po udanej prywatyzacji British Airport Authority i kilku lotnisk europejskich, wiele rządów radykalnie zmieniło swoją politykę w szczególności dotyczącą finansowania ich działalności. Do głównych czynników wpływających na rozwój portów lotniczych w latach 1975 –2001 należy zaliczyć:
•zagrożenie terroryzmem;
•prywatyzację lotnisk;
•postępującą deregulację cen usług transportu lotniczego;
•liberalizację rynku usług transportu lotniczego;
•zwiększające się oddziaływanie portów lotniczych na środowisko naturalne .

Po zamachach z 11 września 2001 r. porty lotnicze wprowadziły nowe procedury związane z bezpieczeństwem i odprawą pasażerską , m.in.: czułe skanery wykrywające metale, elektroniczne ewidencjonowanie pasażerów i zakaz przewozu cieczy powyżej 100 mln w bagażu podręcznym. Terminale pasażerskie zaczęto wyposażać w urządzenia nowoczesnego monitoringu, a porty lotnicze w podwójne płoty by zapobiec wtargnięciom terrorystów. Wprowadzono także możliwość zatrzymania podejrzanych osób bez konkretnego powodu .
XXI wiek otworzył przed transportem lotniczym nowe wyzwania wywołane globalizacją i terroryzmem. Zmiany_ powstały po stronie popytu i podaży na usługi lotnicze. Pierwsze z nich dotyczyły wzrostu przewozów pasażerskich transportem lotniczym. Zaś drugie odnosiły się do poprawy bezpieczeństwa portów lotniczych oraz ochrony środowiska .