Kryzys na polskim niebie. Co się stanie po 1 maja? [Aktualizacja 28.04]

Od kilku tygodni toczą się negocjacje kierownictwa Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP) z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego (ZZ KRL) dotyczące m.in. bezpieczeństwa, regulaminu pracy oraz regulaminu wynagradzania. Śledzimy wydarzenia związane z konfliktem.

Czwartek 28 kwietnia

Polska Agencja Żeglugi Powietrznej podpisała porozumienie z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego.

Związek Zawodowy Kontrolerów Ruchu Lotniczego: poszliśmy na daleko idące ustępstwa; udało nam się dojść do porozumienia; to nie jest koniec wojny, to rozejm.

Udało nam się dojść do porozumienia. Musimy sobie zdawać sprawę, że to nie jest koniec wojny, to jest rozejm. W imię dalszej dobrej współpracy, ponieważ Polska Agencja Żeglugi Powietrznej zobowiązała się do audytu i rozpoczęcia restrukturyzacji. Aby nie paraliżować ruchu lotniczego w Polsce, by Polacy mogli korzystać z podróży, by firmy mogły się rozwijać, poszliśmy na daleko idące ustępstwa i udało nam się porozumieć - powiedział Andrzej Fenrych, wiceprzewodniczący Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego.

Transport lotniczy w Polsce w najbliższych dniach, najbliższych tygodniach jest niezaburzony; jestem przekonany, że i w najbliższych miesiącach i latach. - poinformował minister infrastruktury Andrzej Adamczyk

Rozporządzenie, które ograniczałoby liczbę lotów od 1 maja br. zostanie zmienione; mamy nadzieję, że jutro jego skutki zostaną wycofane - dodał Adamczyk

Porozumienie z PAŻP ma obowiązywać do 10 lipca 2022 r. W tym czasie mają być negocjowane kolejne aspekty, dotyczące m.in. bezpieczeństwa, regulaminu pracy, kodeksu etyki.

Środa 27 kwietnia

PAŻP zaakceptowała postulaty kontrolerów lotów dotyczące procedur bezpieczeństwa

Polska Agencja Żeglugi Powietrznej poinformowała w środę, że postulaty zgłoszone przez Związek Zawodowy Kontrolerów Ruchu Lotniczego dotyczące procedur bezpieczeństwa zostały zaakceptowane i uzgodniono ich wdrożenie.

"Polska Agencja Żeglugi Powietrznej, dążąc do doskonalenia procedur bezpieczeństwa, zaakceptowała i uzgodniła wdrożenie wszystkich dotyczących ich postulatów, zgłoszonych przez Związek Zawodowy Kontrolerów Ruchu Lotniczego. Od dwóch tygodni są one stopniowo wdrażane, a równolegle obecny Zarząd PAŻP analizuje możliwość wprowadzania dalszych, pozytywnych zmian w tym zakresie" - napisano w komunikacie PAŻP.

Zaznaczono ponadto, że "zgodnie z obowiązującą w lotnictwie zasadą stałego dążenia do doskonalenia procedur bezpieczeństwa i praktyk operacyjnych, Polska Agencja Żeglugi Powietrznej wdraża 24 postulaty sformułowane przez Związek Zawodowy Kontrolerów Ruchu Lotniczego".

„W ostatnich tygodniach funkcjonujemy w sytuacji szczególnej, ale niezależnie od tego wszystkim nam w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej zależy przede wszystkim na bezpieczeństwie w ruchu lotniczym. Dlatego, gdy tylko pojawiły się konkretne postulaty działań, mogących udoskonalić naszą działalność w zakresie bezpieczeństwa, zaakceptowaliśmy je i wprowadziliśmy do realizacji” – powiedziała, cytowana w informacji, prezes PAŻP Anita Oleksiak.

W oświadczeniu przypomniano, że PAŻP zobowiązana jest przestrzegać standardów ustanowionych przez Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego i Komisję Europejską, a także jest nadzorowana przez Urząd Lotnictwa Cywilnego i Agencję Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego. "Postępowanie w zgodzie, a w określonych obszarach, przewyższanie norm ustanowionych przez te organizacje jest zadaniem, jakie przyjęła Polska Agencja Żeglugi Powietrznej" - napisano.

"Dlatego, działające w nowym składzie Kierownictwo PAŻP rozpoczęło niezwłoczne wdrażanie postulatów dotyczących między innymi, ograniczania jednoosobowych obsad, weryfikacji tzw. pojemności sektorowych, określających, ile samolotów jednocześnie mają do prowadzenia kontrolerzy w jednej chwili czy przywrócenia pełnej obsady Senior Kontrolerów także w nocy" - podsumowano.

Mazowiecki Urząd Marszałkowski: nad Mazowszem wisi realne widmo paraliżu lotniczego

Brak porozumienia Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej z kontrolerami ruchu lotniczego sprawił, że nad Mazowszem wisi realne widmo paraliżu lotniczego - ocenił w środę urząd marszałkowski województwa mazowieckiego. Strona rządowa dała pierwszeństwo połączeniom realizowanym przez Lotnisko Chopina i PLL LOT - zaznaczył UM.

Urząd marszałkowski województwa mazowieckiego w środę opublikował komunikat w sprawie likwidacji większości połączeń realizowanych przez lotnisko w Modlinie. "Władze województwa i jeden z właścicieli lotniska w Modlinie są oburzone decyzją strony rządowej, która niesie za sobą niebezpieczeństwo likwidacji ponad 90 proc. połączeń realizowanych z portu w Modlinie. Od maja liczba operacji z planowanych 62 dziennie ma spaść do zaledwie 4. Na lotnisku Chopina pozostanie ich 60, z czego dwie trzecie kosztem innych przewoźników realizował będzie LOT" - podano w komunikacie.

Jak podkreśla UM z opublikowanego wczoraj rozporządzenia organizacji lotów po 1 maja wynika, że strona rządowa dała pierwszeństwo połączeniom realizowanym przez Lotnisko Chopina i PLL LOT. 

"Zgodnie z ostatnimi decyzjami strony rządowej od 1 maja – jeśli nie dojdzie do porozumienia z kontrolerami – port w Modlinie nie będzie mógł operować całodobowo, a jedynie w godzinach 9.30-17. Rozporządzenie wskazuje jedynie 2 kierunki priorytetowe realizowane przez Ryanair w Modlinie. Są to London Stansted oraz Dublin. Oba mają być realizowane tylko raz dziennie i na te operacje PAŻP zobowiązuje się do zapewnienia kontroli zbliżania" - podkreśla UM.

Zaniepokojony zaistniałą sytuacją jest również przewodniczący rady nadzorczej spółki Mazowiecki Port Lotniczy Marek Misztalski, który zauważył, że decyzja o likwidacji połączeń z Modlina jest skrajnie niesprawiedliwa. "Trudno ją racjonalnie wytłumaczyć. Modlin przed strajkiem obsługiwał ok. 20 procent ruchu pasażerskiego całej aglomeracji, a wczorajszą decyzją przyznano mu zaledwie kilka procent operacji" - powiedział.

"Nawet, jeśli dorzucą nam kilka dodatkowych będzie to maksimum 10 proc. Dlaczego? Ponieważ ULC nie porównywał ruchu pasażerskiego na obu lotniskach, za to zsumował na Lotnisku Chopina operacje pasażerskie, wojskowe, cargo, rządowe i charterowe. Więc porównano gruszki z jabłkami. I w efekcie – po raz kolejny uderzono w Modlin, który od lat jest solą w oku rządzących – dodał Misztalski.

Zdaniem urzędu marszałkowskiego woj. mazowieckiego decyzja o wstrzymaniu lotów z Modlina oznacza brak dochodów i praktyczną zapaść dla lotniska. "Udało się tu odtworzyć niemal 90 proc. ruchu, tymczasem na innych portach jest to od 50-70 proc. Wskazuje to – po raz kolejny – na olbrzymi potencjał rozwojowy Modlina i potwierdza zaufanie, jakim cieszy się wśród podróżnych. Średnia liczba operacji w marcu wyniosła 49 dziennie (przylot + odlot). W tym miesiącu z usług portu skorzystało dziennie 6800 osób. Tymczasem w maju planowany był kolejny wzrost do 62 operacji. Pasażerowie mogli latać z Modlina do 48 destynacji. Zgodnie z wydanym rozporządzeniem – zostaną im tylko dwie – Dublin i Londyn" - zauważa UM.

Wśród udziałowców lotniska w Modlinie liderem jest województwo mazowieckie z 36,17 proc. udziałów. Niewiele mniej, bo 31,56 procent udziałów, ma Agencja Mienia Wojskowego. Przedsiębiorstwo Państwowe "Porty Lotnicze" może liczyć na 27, 86 wpływów zaś Nowy Dwór Mazowiecki na 4,41 procent udziałów w modlińskim lotnisku

Adamczyk: jeśli będzie porozumienie w PAŻP - ruch lotniczy po 1 maja bez zaburzeń

Od kilku tygodni toczą się negocjacje kierownictwa Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP) z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego (ZZ KRL) dotyczące m.in. bezpieczeństwa, regulaminu pracy oraz regulaminu wynagradzania. Kolejna tura rozmów ma się odbyć w środę w południe.

Jeżeli w PAŻP dojdzie do porozumienia, to jestem przekonany, że 1 maja i w każde kolejne dni ruch lotniczy nad Polska będzie niezaburzony i o to nam chodzi - powiedział w środę dziennikarzom w Sejmie Adamczyk.

Przekazał, że rozporządzenie Rady Ministrów ws. wprowadzenia ograniczeń w ruchu lotniczym zostało przygotowane zgodne z procedurami, by linie lotnicze mogły się przygotować na ewentualną sytuację, w której od 1 maja 2022 r. może nie być wystarczającej liczby kontrolerów ruchu lotniczego PAŻP.

Kolejna tura rozmów

W środę odbędzie się kolejna tura rozmów kierownictwa Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego - przekazała rzeczniczka PAŻP Agata Król. Dodała, że omawiane będą kwestie Regulaminu Pracy i Regulaminu Wynagradzania.

Jak przekazano we wtorkowym wspólnym komunikacie Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP) z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego (ZZ KRL), rozmowy będą kontynuowane w środę.

Dodano, że we wtorek pracodawca przedstawiał wyjaśnienia do przygotowanej przez siebie w oparciu o propozycje Strony Społecznej symulacji kosztowej. Strony prowadziły dyskusję w zakresie poszczególnych pozycji.

Strona Społeczna zawnioskowała w oparciu o art. 28 ustawy o związkach zawodowych o udostępnienie informacji finansowych i organizacyjnych dotyczących Osobowego Funduszu Płac umożliwiających ich porównanie posiadanych przez siebie informacji z danymi Pracodawcy. Pracodawca wskazał na brak możliwości udostępnienia danych z uwagi na niemożliwość anonimizacji danych osobowych w sposób użyteczny dla Strony Społecznej, gdyż wiązało by się to z naruszeniem RODO i przedstawiciele Stron skonsultowali problem z IODO Agencji - podano w komunikacie.

Wegług Agencji, w czasie rozmów przedstawiona została odpowiedź Performance Review Body (PRB), organu doradczego Komisji Europejskiej na pytania Pracodawcy i Strony Społecznej dotyczące interpretacji zasad rozliczenia kosztów działalności Pracodawcy oraz została ona w sposób szczegółowo omówiony. Zostały przez eksperta PAŻP przedstawione wyjaśnienia dotyczące odpowiedzi PRB.

Odpowiedzi PRB podlegają dalszej analizie przez ekspertów strony społecznej - wskazano.

Jak poinformowała Król, w środę kontynuowane będzie omawianie kwestii Regulaminu Pracy oraz Regulaminu Wynagradzania.

Dodała, że rozmowy prowadzone są w sposób merytoryczny w atmosferze wzajemnego szacunku.

Wtorek 26 kwietnia

We wtorek rozpoczęła się kolejna tura rozmów kierownictwa Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP) z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego (ZZ KRL). 

Negocjacje między stronami m.in. w sprawie bezpieczeństwa, regulaminu pracy oraz regulaminu wynagradzania toczą się od kilku tygodni. W piątek prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego Piotr Samson informował, że jeśli nie dojdzie do porozumienia z kontrolerami ruchu lotniczego, ok. dwie trzecie lotów z Warszawy i Modlina może się nie odbyć od 1 maja.

Premier do kontrolerów lotów: proszę o kompromisowe podejście

Bardzo proszę wszystkich państwa o kompromisowe podejście i aby uzgodnić kompromis z ministrem infrastruktury Andrzejem Adamczykiem - zaapelował we wtorek podczas konferencji w KPRM premier Mateusz Morawiecki.

Podczas konferencji w KPRM szef rządu był pytany o podejmowane działania ws. rozmów z kontrolerami ruchu lotniczego. Jak podkreślał, kontrolerzy lotów są relatywnie niewielką grupą osób - w Warszawie jest to 200 osób, która zarabia średnio 45 tys. zł miesięcznie.

Morawiecki przekazał, że minister infrastruktury Andrzej Adamczyk w rozmowach zaproponował konstruktywne i dobre propozycje.

Liczymy na to, że one zostaną przyjęte. W przypadku, jeśli tak się nie stanie, to chciałbym zwrócić uwagę na dwa podstawowe aspekty: po pierwsze - najważniejsze jest bezpieczeństwo, więc będzie mogło odbywać się tyle lotów, ile - ze względów bezpieczeństwa - będzie dopuszczonych. A po drugie - jest aspekt bezpieczeństwa z wojną na Ukrainie . Odpowiedzialność kontrolerów lotów musi być szczególnie uwypuklona w związku z tym bardzo, bardzo trudnym czasem, w jakim funkcjonujemy - podkreślił premier.

Bardzo proszę wszystkich państwa o kompromisowe podejście i aby uzgodnić kompromis z panem ministrem Adamczykiem" - apelował premier.

Jeżeli dojdzie do takiej sytuacji, że jakieś loty zostaną anulowane, będziemy się starali również skompensować utratę środków, przynajmniej częściowo, tym osobom, które już wcześniej wpłaciły środki na takie loty - zapewnił szef rządu.

Sytuacja naszych kontrolerów lotów jest jedna z najlepszych w porównaniu do innych kontrolerów lotów w innych krajach Unii Europejskiej - zarówno z punktu widzenia wynagrodzeń, czasu odpoczynku, szkoleń dodatkowych i tak dalej - mówił Morawiecki.

Lotnisko Chopina: nie jesteśmy stroną w rozmowach między PAŻP a kontrolerami ruchu lotniczego

Lotnisko Chopina nie jest stroną rozmów pomiędzy zarządem PAŻP a ZZ KRL i nie ma wpływu na warunki zatrudniania kontrolerów - przekazała PAP rzeczniczka Lotniska Chopina Anna Dermont.

Dodała, że zarządzający portem nie podejmuje również decyzji w sprawie listy lotów, które będą mogły być realizowane z Warszawy. "Lotnisko Chopina jest w pełni gotowe do obsługi ruchu lotniczego" - zapewniła jednocześnie.

Urząd Lotnictwa Cywilnego opublikował we wtorek listę przewoźników i tras lotniczych, które będą obsługiwane po 1 maja tego roku, gdyby nie doszło do porozumienia PAŻP z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego.

Przedstawicielka portu dodała, że zgodnie z opublikowanym rozporządzeniem, w przypadku gdyby PAŻP i Związek Zawodowy Kontrolerów Ruchu Lotniczego nie osiągnęli porozumienia, to od 1 maja starty i lądowania na stołecznym lotnisku zostaną ograniczone. Rejsy będą mogły się odbywać w godz. 9.30-17.00, w pierwszej kolejności na kierunkach wymienionych w rozporządzeniu.

Decyzje w sprawie dodatkowych operacji będzie podejmować koordynator Lotniska Chopina, którym jest brytyjska firma ACL - dodała Dermont.

Rzeczniczka podkreśliła, że Lotnisko Chopina pozostaje w stałym kontakcie z liniami lotniczymi i firmami obsługującymi loty.  

ULC: na Lotnisku Chopina i w Modlinie będzie można wykonać do 180 operacji lotniczych dziennie

W poniedziałek opublikowano rozporządzenie Rady Ministrów ws. wprowadzenia ograniczeń w ruchu lotniczym. Ma ono związek z toczącymi się od kilku tygodni negocjacjami kierownictwa Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP) z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego (ZZ KRL) m.in. w sprawie bezpieczeństwa, regulaminu pracy i regulaminu wynagradzania. W piątek prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego Piotr Samson informował, że jeśli nie dojdzie do porozumienia z kontrolerami ruchu lotniczego, ok. dwie trzecie lotów z Warszawy i Modlina może się nie odbyć od 1 maja.

Jak wskazał we wtorkowym komunikacie ULC, "rozporządzenie, ze względu na przewidywany od 1 maja 2022 r. brak ciągłości zapewnienia służb żeglugi powietrznej w rejonie kontrolowanym TMA Warszawa, obejmującym Lotnisko Chopina w Warszawie oraz lotnisko Warszawa/Modlin, ma zapewnić bezpieczeństwo ruchu lotniczego przy jednoczesnym zagwarantowaniu jak największej dostępności regularnych połączeń lotniczych".

Urząd zaznaczył, że "od 1 maja operacje lotnicze w rejonie kontrolowanym TMA Warszawa, obejmującym Lotnisko Chopina w Warszawie oraz Modlinie mogą być wykonywane od godz. 9.30 do 17.00 czasu lokalnego. Przylot samolotu, który tego samego dnia planuje wylot musi nastąpić nie później niż do godziny 15.45 czasu lokalnego".

Zgodnie z rozporządzeniem w celu zapewnienia największej możliwej dostępności usług regularnego przewozu lotniczego w TMA Warszawa pierwszeństwo mają operacje lotnicze na kierunkach: Londyn Heathrow, Londyn - Luton, Londyn - Stansted, Frankfurt, Nowy Jorku, Chicago, Paryż, Bruksela, Stambuł, Rzym, Amsterdam, Toronto, Dubaj, Incheon, Monachium, Rzeszów, Wiedeń, Tel Awiw, Oslo, Zurich, Dublin, Kopenhaga, Budapeszt, Wilno, Praga, Bukareszt, Düsseldorf, Barcelona, Lizbona, Tbilisi, Berlin, Szczecin-Goleniów.

Prezes ULC we wtorek wydał listę tras lotniczych i przewoźników, którzy będą wykonywać połączenia lotnicze po 1 maja z Lotniska Chopina i lotniska w Modlinie, gdyby nie doszło do porozumienia z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego. Na liście znalazły się 32 trasy oraz 11 przewoźników. Wśród nich są: PLL LOT, który poleci do Londynu Heathrow, Nowego Jorku, Chicago, Brukseli, Toronto, Incheon, Rzeszowa, Tel Awiwu, Oslo, Kopenhagi, Budapesztu, Wilna, Pragi, Bukaresztu, Duesseldorfu, Barcelony, Berlina, Tbilisi, Szczecina-Goleniów; Wizz Air - będzie zaś obsługiwał trasy do Londynu - Luton, Rzymu; Ryanair poleci natomiast do Londynu - Stansted, Dublina; Lufthansa, która ma latać do Frankfurtu, Monachium; Air France - do Paryża; Turkish Airlines natomiast do Stambułu, a KLM do Amsterdam. Ponadto Emirates do Dubaju; Austrian Airlines do Wiednia, Swiss do Zurichu oraz TAP Air Portugal do Lizbony.

ULC w swoim komunikacie zaznaczył, że na wymienionych trasach dopuszcza się priorytetowe wykonanie operacji lotniczej startu lub lądowania wyłącznie raz dziennie, przez jednego przewoźnika lotniczego, który przewiózł największą liczbę pasażerów na danej trasie w latach 2019–2021. Dodatkowe loty na lotniska w Warszawie i Modlinie mogą być wykonywane na innych trasach pod warunkiem zapewnienia służb żeglugi powietrznej oraz nieprzekroczenia deklarowanej pojemności TMA Warszawa.

"W związku z tym, że w czasie przewidywanej pracy lotnisk (od 9.30 do 17.00) w ciągu godziny może się odbyć do 24 operacji lotniczych (start i lądowanie), to dziennie będzie można zrealizować do 180 operacji lotniczych" - podkreślił Urząd Lotnictwa Cywilnego.

Jak dodano, po wykorzystaniu liczby operacji na kierunkach wymienionych w rozporządzeniu, dostępnych do dalszego wykorzystania powinno zostać do 116 czasów na starty albo lądowania (slotów).

Mając na uwadze zachowanie zasady proporcjonalności i niedyskryminacji oraz dotychczasowy stosunek liczby operacji wykonanych na lotnisku w Modlinie do liczby operacji wykonanych w TMA Warszawa w latach 2019-2021, lotnisko otrzyma możliwość wykorzystania 10 proc. dostępnej puli wolnych operacji. Oznacza to możliwość wykonania z lotniska w Modlinie do 12 operacji lądowania albo startu, dziennie - wskazał ULC.

W przypadku Lotniska Chopina w Warszawie - jak podał ULC - po wykorzystaniu slotów na priorytetowe operacje określone w rozporządzeniu, powinna istnieć możliwość realizacji do 104 operacji lotniczych dziennie. Przydział slotów na te operacje będzie dokonywany przez niezależnego koordynatora Lotniska Chopina w Warszawie, który będzie działać w szczególności na podstawie przepisów rozporządzenia unijnego nr 95/93.

Urząd zaznaczył, że koordynator jest organem niezależnym od zarządzającego portem lotniczym, przewoźników lotniczych, władz państwa oraz służb żeglugi powietrznej. Aktualnie koordynatorem Lotniska Chopina w Warszawie jest Airport Coordination Limited.

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 maja 2022 r. i obowiązuje do 31 maja 2022 r.

Prezes ULC: wierzymy, że dojdzie do porozumienia z kontrolerami ruchu lotniczego

Wierzymy w to gorąco, że dojdzie do porozumienia i nie będzie potrzeby zastosowania tego całego systemu, który żeśmy wypracowali. Natomiast ten algorytm został przygotowany, przekazany liniom lotniczym. Myśmy go też przekazali portom lotniczym - powiedział Samson.

Jak mówił szef ULC, jeśli do porozumienia nie dojdzie, to liczba operacji lotniczych z Warszawy i Modlina będzie musiała być zmniejszona z 500 do 180. Skrócony będzie też czas pracy lotnisk.

Samson poinformował, że wypracowany został specjalny algorytm, na podstawie którego ustalane będzie, które linie lotnicze będą mogły wykonywać operacje startów i lądowań i w jakich godzinach.

Będzie musiało dojść do zmiany rozkładu lotów i to jest bardzo skomplikowane wyzwanie logistyczne - powiedział szef ULC.

Dodał, że linie lotnicze będą musiały ustalać zmiany rozkładu swoich lotów z innymi portami, do których latały z Warszawy.

Od kilku tygodni toczą się negocjacje kierownictwa Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP) z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego (ZZ KRL) dotyczące m.in. bezpieczeństwa, regulaminu pracy oraz regulaminu wynagradzania. Śledzimy wydarzenia związane z konfliktem.

Czwartek 28 kwietnia

Adamczyk: wszystko wskazuje na to, że nie będzie paraliżu ruchu lotniczego w Polsce

Wszystko wskazuje na to, że ruch lotniczy w Polsce nie będzie dotknięty częściowym, całkowitym lub niewielkim paraliżem; układające się strony dochodzą do porozumienia - mówił w czwartek w Sejmie minister infrastruktury Andrzej Adamczyk odnosząc się do rozmów w PAŻP.

Negocjacje kierownictwa Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP) z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego (ZZ KRL) toczą się od kilku tygodni; dotyczą m.in. bezpieczeństwa, regulaminu pracy i regulaminu wynagradzania. Kolejna tura rozmów odbywa się w czwartek. Jeżeli nie dojdzie do porozumienia, to od 1 maja ruch lotniczy nad Polską może zostać ograniczony.

"Wszystko wskazuje na to - docierają takie sygnały, że ruch lotniczy w Polsce nie będzie dotknięty częściowym, całkowitym lub niewielkim paraliżem" - powiedział Adamczyk w Sejmie. "Wszystko wskazuje na to, że układające się strony dochodzą już do porozumienia i mam nadzieję, że w dniu dzisiejszym taki komunikat właśnie o tym porozumieniu będzie mógł zostać przekazany" - dodał.

W środę Agencja przedstawiła dwie propozycje porozumienia ze stroną społeczną. Jak poinformowano w wieczornym, wspólnym komunikacie po spotkaniu przedstawicieli PAŻP oraz Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego, pracodawca przedstawił dwie propozycje porozumienia ze stroną społeczną. Prace nad zgłoszonymi propozycjami - jak podano - miały trwać do późnych godzin wieczornych. "Strony dążą do ustalenia w dniu 28.04.2022 r. (czwartek) wspólnego stanowiska" - napisano.

Wcześniej PAŻP informowała, że wdraża 24 postulaty sformułowane przez Związek Zawodowy Kontrolerów Ruchu Lotniczego, "zgodnie z obowiązującą w lotnictwie zasadą stałego dążenia do doskonalenia procedur bezpieczeństwa i praktyk operacyjnych". "Polska Agencja Żeglugi Powietrznej, dążąc do doskonalenia procedur bezpieczeństwa, zaakceptowała i uzgodniła wdrożenie wszystkich dotyczących ich postulatów, zgłaszanych przez Związek Zawodowy Kontrolerów Ruchu Lotniczego. Od dwóch tygodni są one stopniowo wdrażane, a równolegle obecne Kierownictwo PAŻP analizuje możliwość wprowadzania dalszych, pozytywnych zmian w tym zakresie" - przekazano w komunikacie.

Jak dodano, kierownictwo rozpoczęło wdrażanie postulatów dotyczących między innymi ograniczania jednoosobowych obsad, weryfikacji tzw. pojemności sektorowych, określających ile samolotów jednocześnie mają do prowadzenia kontrolerzy w jednej chwili czy przywrócenia pełnej obsady Senior Kontrolerów także w nocy.

Środa 27 kwietnia

PAŻP zaakceptowała postulaty kontrolerów lotów dotyczące procedur bezpieczeństwa

Polska Agencja Żeglugi Powietrznej poinformowała w środę, że postulaty zgłoszone przez Związek Zawodowy Kontrolerów Ruchu Lotniczego dotyczące procedur bezpieczeństwa zostały zaakceptowane i uzgodniono ich wdrożenie.

"Polska Agencja Żeglugi Powietrznej, dążąc do doskonalenia procedur bezpieczeństwa, zaakceptowała i uzgodniła wdrożenie wszystkich dotyczących ich postulatów, zgłoszonych przez Związek Zawodowy Kontrolerów Ruchu Lotniczego. Od dwóch tygodni są one stopniowo wdrażane, a równolegle obecny Zarząd PAŻP analizuje możliwość wprowadzania dalszych, pozytywnych zmian w tym zakresie" - napisano w komunikacie PAŻP.

Zaznaczono ponadto, że "zgodnie z obowiązującą w lotnictwie zasadą stałego dążenia do doskonalenia procedur bezpieczeństwa i praktyk operacyjnych, Polska Agencja Żeglugi Powietrznej wdraża 24 postulaty sformułowane przez Związek Zawodowy Kontrolerów Ruchu Lotniczego".

„W ostatnich tygodniach funkcjonujemy w sytuacji szczególnej, ale niezależnie od tego wszystkim nam w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej zależy przede wszystkim na bezpieczeństwie w ruchu lotniczym. Dlatego, gdy tylko pojawiły się konkretne postulaty działań, mogących udoskonalić naszą działalność w zakresie bezpieczeństwa, zaakceptowaliśmy je i wprowadziliśmy do realizacji” – powiedziała, cytowana w informacji, prezes PAŻP Anita Oleksiak.

W oświadczeniu przypomniano, że PAŻP zobowiązana jest przestrzegać standardów ustanowionych przez Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego i Komisję Europejską, a także jest nadzorowana przez Urząd Lotnictwa Cywilnego i Agencję Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego. "Postępowanie w zgodzie, a w określonych obszarach, przewyższanie norm ustanowionych przez te organizacje jest zadaniem, jakie przyjęła Polska Agencja Żeglugi Powietrznej" - napisano.

"Dlatego, działające w nowym składzie Kierownictwo PAŻP rozpoczęło niezwłoczne wdrażanie postulatów dotyczących między innymi, ograniczania jednoosobowych obsad, weryfikacji tzw. pojemności sektorowych, określających, ile samolotów jednocześnie mają do prowadzenia kontrolerzy w jednej chwili czy przywrócenia pełnej obsady Senior Kontrolerów także w nocy" - podsumowano.

Mazowiecki Urząd Marszałkowski: nad Mazowszem wisi realne widmo paraliżu lotniczego

Brak porozumienia Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej z kontrolerami ruchu lotniczego sprawił, że nad Mazowszem wisi realne widmo paraliżu lotniczego - ocenił w środę urząd marszałkowski województwa mazowieckiego. Strona rządowa dała pierwszeństwo połączeniom realizowanym przez Lotnisko Chopina i PLL LOT - zaznaczył UM.

Urząd marszałkowski województwa mazowieckiego w środę opublikował komunikat w sprawie likwidacji większości połączeń realizowanych przez lotnisko w Modlinie. "Władze województwa i jeden z właścicieli lotniska w Modlinie są oburzone decyzją strony rządowej, która niesie za sobą niebezpieczeństwo likwidacji ponad 90 proc. połączeń realizowanych z portu w Modlinie. Od maja liczba operacji z planowanych 62 dziennie ma spaść do zaledwie 4. Na lotnisku Chopina pozostanie ich 60, z czego dwie trzecie kosztem innych przewoźników realizował będzie LOT" - podano w komunikacie.

Jak podkreśla UM z opublikowanego wczoraj rozporządzenia organizacji lotów po 1 maja wynika, że strona rządowa dała pierwszeństwo połączeniom realizowanym przez Lotnisko Chopina i PLL LOT. 

"Zgodnie z ostatnimi decyzjami strony rządowej od 1 maja – jeśli nie dojdzie do porozumienia z kontrolerami – port w Modlinie nie będzie mógł operować całodobowo, a jedynie w godzinach 9.30-17. Rozporządzenie wskazuje jedynie 2 kierunki priorytetowe realizowane przez Ryanair w Modlinie. Są to London Stansted oraz Dublin. Oba mają być realizowane tylko raz dziennie i na te operacje PAŻP zobowiązuje się do zapewnienia kontroli zbliżania" - podkreśla UM.

Zaniepokojony zaistniałą sytuacją jest również przewodniczący rady nadzorczej spółki Mazowiecki Port Lotniczy Marek Misztalski, który zauważył, że decyzja o likwidacji połączeń z Modlina jest skrajnie niesprawiedliwa. "Trudno ją racjonalnie wytłumaczyć. Modlin przed strajkiem obsługiwał ok. 20 procent ruchu pasażerskiego całej aglomeracji, a wczorajszą decyzją przyznano mu zaledwie kilka procent operacji" - powiedział.

"Nawet, jeśli dorzucą nam kilka dodatkowych będzie to maksimum 10 proc. Dlaczego? Ponieważ ULC nie porównywał ruchu pasażerskiego na obu lotniskach, za to zsumował na Lotnisku Chopina operacje pasażerskie, wojskowe, cargo, rządowe i charterowe. Więc porównano gruszki z jabłkami. I w efekcie – po raz kolejny uderzono w Modlin, który od lat jest solą w oku rządzących – dodał Misztalski.

Zdaniem urzędu marszałkowskiego woj. mazowieckiego decyzja o wstrzymaniu lotów z Modlina oznacza brak dochodów i praktyczną zapaść dla lotniska. "Udało się tu odtworzyć niemal 90 proc. ruchu, tymczasem na innych portach jest to od 50-70 proc. Wskazuje to – po raz kolejny – na olbrzymi potencjał rozwojowy Modlina i potwierdza zaufanie, jakim cieszy się wśród podróżnych. Średnia liczba operacji w marcu wyniosła 49 dziennie (przylot + odlot). W tym miesiącu z usług portu skorzystało dziennie 6800 osób. Tymczasem w maju planowany był kolejny wzrost do 62 operacji. Pasażerowie mogli latać z Modlina do 48 destynacji. Zgodnie z wydanym rozporządzeniem – zostaną im tylko dwie – Dublin i Londyn" - zauważa UM.

Wśród udziałowców lotniska w Modlinie liderem jest województwo mazowieckie z 36,17 proc. udziałów. Niewiele mniej, bo 31,56 procent udziałów, ma Agencja Mienia Wojskowego. Przedsiębiorstwo Państwowe "Porty Lotnicze" może liczyć na 27, 86 wpływów zaś Nowy Dwór Mazowiecki na 4,41 procent udziałów w modlińskim lotnisku

Adamczyk: jeśli będzie porozumienie w PAŻP - ruch lotniczy po 1 maja bez zaburzeń

Od kilku tygodni toczą się negocjacje kierownictwa Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP) z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego (ZZ KRL) dotyczące m.in. bezpieczeństwa, regulaminu pracy oraz regulaminu wynagradzania. Kolejna tura rozmów ma się odbyć w środę w południe.

Jeżeli w PAŻP dojdzie do porozumienia, to jestem przekonany, że 1 maja i w każde kolejne dni ruch lotniczy nad Polska będzie niezaburzony i o to nam chodzi - powiedział w środę dziennikarzom w Sejmie Adamczyk.

Przekazał, że rozporządzenie Rady Ministrów ws. wprowadzenia ograniczeń w ruchu lotniczym zostało przygotowane zgodne z procedurami, by linie lotnicze mogły się przygotować na ewentualną sytuację, w której od 1 maja 2022 r. może nie być wystarczającej liczby kontrolerów ruchu lotniczego PAŻP.

Kolejna tura rozmów

W środę odbędzie się kolejna tura rozmów kierownictwa Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego - przekazała rzeczniczka PAŻP Agata Król. Dodała, że omawiane będą kwestie Regulaminu Pracy i Regulaminu Wynagradzania.

Jak przekazano we wtorkowym wspólnym komunikacie Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP) z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego (ZZ KRL), rozmowy będą kontynuowane w środę.

Dodano, że we wtorek pracodawca przedstawiał wyjaśnienia do przygotowanej przez siebie w oparciu o propozycje Strony Społecznej symulacji kosztowej. Strony prowadziły dyskusję w zakresie poszczególnych pozycji.

Strona Społeczna zawnioskowała w oparciu o art. 28 ustawy o związkach zawodowych o udostępnienie informacji finansowych i organizacyjnych dotyczących Osobowego Funduszu Płac umożliwiających ich porównanie posiadanych przez siebie informacji z danymi Pracodawcy. Pracodawca wskazał na brak możliwości udostępnienia danych z uwagi na niemożliwość anonimizacji danych osobowych w sposób użyteczny dla Strony Społecznej, gdyż wiązało by się to z naruszeniem RODO i przedstawiciele Stron skonsultowali problem z IODO Agencji - podano w komunikacie.

Wegług Agencji, w czasie rozmów przedstawiona została odpowiedź Performance Review Body (PRB), organu doradczego Komisji Europejskiej na pytania Pracodawcy i Strony Społecznej dotyczące interpretacji zasad rozliczenia kosztów działalności Pracodawcy oraz została ona w sposób szczegółowo omówiony. Zostały przez eksperta PAŻP przedstawione wyjaśnienia dotyczące odpowiedzi PRB.

Odpowiedzi PRB podlegają dalszej analizie przez ekspertów strony społecznej - wskazano.

Jak poinformowała Król, w środę kontynuowane będzie omawianie kwestii Regulaminu Pracy oraz Regulaminu Wynagradzania.

Dodała, że rozmowy prowadzone są w sposób merytoryczny w atmosferze wzajemnego szacunku.

Wtorek 26 kwietnia

We wtorek rozpoczęła się kolejna tura rozmów kierownictwa Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP) z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego (ZZ KRL). 

Negocjacje między stronami m.in. w sprawie bezpieczeństwa, regulaminu pracy oraz regulaminu wynagradzania toczą się od kilku tygodni. W piątek prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego Piotr Samson informował, że jeśli nie dojdzie do porozumienia z kontrolerami ruchu lotniczego, ok. dwie trzecie lotów z Warszawy i Modlina może się nie odbyć od 1 maja.

Premier do kontrolerów lotów: proszę o kompromisowe podejście

Bardzo proszę wszystkich państwa o kompromisowe podejście i aby uzgodnić kompromis z ministrem infrastruktury Andrzejem Adamczykiem - zaapelował we wtorek podczas konferencji w KPRM premier Mateusz Morawiecki.

Podczas konferencji w KPRM szef rządu był pytany o podejmowane działania ws. rozmów z kontrolerami ruchu lotniczego. Jak podkreślał, kontrolerzy lotów są relatywnie niewielką grupą osób - w Warszawie jest to 200 osób, która zarabia średnio 45 tys. zł miesięcznie.

Morawiecki przekazał, że minister infrastruktury Andrzej Adamczyk w rozmowach zaproponował konstruktywne i dobre propozycje.

Liczymy na to, że one zostaną przyjęte. W przypadku, jeśli tak się nie stanie, to chciałbym zwrócić uwagę na dwa podstawowe aspekty: po pierwsze - najważniejsze jest bezpieczeństwo, więc będzie mogło odbywać się tyle lotów, ile - ze względów bezpieczeństwa - będzie dopuszczonych. A po drugie - jest aspekt bezpieczeństwa z wojną na Ukrainie . Odpowiedzialność kontrolerów lotów musi być szczególnie uwypuklona w związku z tym bardzo, bardzo trudnym czasem, w jakim funkcjonujemy - podkreślił premier.

Bardzo proszę wszystkich państwa o kompromisowe podejście i aby uzgodnić kompromis z panem ministrem Adamczykiem" - apelował premier.

Jeżeli dojdzie do takiej sytuacji, że jakieś loty zostaną anulowane, będziemy się starali również skompensować utratę środków, przynajmniej częściowo, tym osobom, które już wcześniej wpłaciły środki na takie loty - zapewnił szef rządu.

Sytuacja naszych kontrolerów lotów jest jedna z najlepszych w porównaniu do innych kontrolerów lotów w innych krajach Unii Europejskiej - zarówno z punktu widzenia wynagrodzeń, czasu odpoczynku, szkoleń dodatkowych i tak dalej - mówił Morawiecki.

Lotnisko Chopina: nie jesteśmy stroną w rozmowach między PAŻP a kontrolerami ruchu lotniczego

Lotnisko Chopina nie jest stroną rozmów pomiędzy zarządem PAŻP a ZZ KRL i nie ma wpływu na warunki zatrudniania kontrolerów - przekazała PAP rzeczniczka Lotniska Chopina Anna Dermont.

Dodała, że zarządzający portem nie podejmuje również decyzji w sprawie listy lotów, które będą mogły być realizowane z Warszawy. "Lotnisko Chopina jest w pełni gotowe do obsługi ruchu lotniczego" - zapewniła jednocześnie.

Urząd Lotnictwa Cywilnego opublikował we wtorek listę przewoźników i tras lotniczych, które będą obsługiwane po 1 maja tego roku, gdyby nie doszło do porozumienia PAŻP z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego.

Przedstawicielka portu dodała, że zgodnie z opublikowanym rozporządzeniem, w przypadku gdyby PAŻP i Związek Zawodowy Kontrolerów Ruchu Lotniczego nie osiągnęli porozumienia, to od 1 maja starty i lądowania na stołecznym lotnisku zostaną ograniczone. Rejsy będą mogły się odbywać w godz. 9.30-17.00, w pierwszej kolejności na kierunkach wymienionych w rozporządzeniu.

Decyzje w sprawie dodatkowych operacji będzie podejmować koordynator Lotniska Chopina, którym jest brytyjska firma ACL - dodała Dermont.

Rzeczniczka podkreśliła, że Lotnisko Chopina pozostaje w stałym kontakcie z liniami lotniczymi i firmami obsługującymi loty.  

ULC: na Lotnisku Chopina i w Modlinie będzie można wykonać do 180 operacji lotniczych dziennie

W poniedziałek opublikowano rozporządzenie Rady Ministrów ws. wprowadzenia ograniczeń w ruchu lotniczym. Ma ono związek z toczącymi się od kilku tygodni negocjacjami kierownictwa Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP) z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego (ZZ KRL) m.in. w sprawie bezpieczeństwa, regulaminu pracy i regulaminu wynagradzania. W piątek prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego Piotr Samson informował, że jeśli nie dojdzie do porozumienia z kontrolerami ruchu lotniczego, ok. dwie trzecie lotów z Warszawy i Modlina może się nie odbyć od 1 maja.

Jak wskazał we wtorkowym komunikacie ULC, "rozporządzenie, ze względu na przewidywany od 1 maja 2022 r. brak ciągłości zapewnienia służb żeglugi powietrznej w rejonie kontrolowanym TMA Warszawa, obejmującym Lotnisko Chopina w Warszawie oraz lotnisko Warszawa/Modlin, ma zapewnić bezpieczeństwo ruchu lotniczego przy jednoczesnym zagwarantowaniu jak największej dostępności regularnych połączeń lotniczych".

Urząd zaznaczył, że "od 1 maja operacje lotnicze w rejonie kontrolowanym TMA Warszawa, obejmującym Lotnisko Chopina w Warszawie oraz Modlinie mogą być wykonywane od godz. 9.30 do 17.00 czasu lokalnego. Przylot samolotu, który tego samego dnia planuje wylot musi nastąpić nie później niż do godziny 15.45 czasu lokalnego".

Zgodnie z rozporządzeniem w celu zapewnienia największej możliwej dostępności usług regularnego przewozu lotniczego w TMA Warszawa pierwszeństwo mają operacje lotnicze na kierunkach: Londyn Heathrow, Londyn - Luton, Londyn - Stansted, Frankfurt, Nowy Jorku, Chicago, Paryż, Bruksela, Stambuł, Rzym, Amsterdam, Toronto, Dubaj, Incheon, Monachium, Rzeszów, Wiedeń, Tel Awiw, Oslo, Zurich, Dublin, Kopenhaga, Budapeszt, Wilno, Praga, Bukareszt, Düsseldorf, Barcelona, Lizbona, Tbilisi, Berlin, Szczecin-Goleniów.

Prezes ULC we wtorek wydał listę tras lotniczych i przewoźników, którzy będą wykonywać połączenia lotnicze po 1 maja z Lotniska Chopina i lotniska w Modlinie, gdyby nie doszło do porozumienia z przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu Lotniczego. Na liście znalazły się 32 trasy oraz 11 przewoźników. Wśród nich są: PLL LOT, który poleci do Londynu Heathrow, Nowego Jorku, Chicago, Brukseli, Toronto, Incheon, Rzeszowa, Tel Awiwu, Oslo, Kopenhagi, Budapesztu, Wilna, Pragi, Bukaresztu, Duesseldorfu, Barcelony, Berlina, Tbilisi, Szczecina-Goleniów; Wizz Air - będzie zaś obsługiwał trasy do Londynu - Luton, Rzymu; Ryanair poleci natomiast do Londynu - Stansted, Dublina; Lufthansa, która ma latać do Frankfurtu, Monachium; Air France - do Paryża; Turkish Airlines natomiast do Stambułu, a KLM do Amsterdam. Ponadto Emirates do Dubaju; Austrian Airlines do Wiednia, Swiss do Zurichu oraz TAP Air Portugal do Lizbony.

ULC w swoim komunikacie zaznaczył, że na wymienionych trasach dopuszcza się priorytetowe wykonanie operacji lotniczej startu lub lądowania wyłącznie raz dziennie, przez jednego przewoźnika lotniczego, który przewiózł największą liczbę pasażerów na danej trasie w latach 2019–2021. Dodatkowe loty na lotniska w Warszawie i Modlinie mogą być wykonywane na innych trasach pod warunkiem zapewnienia służb żeglugi powietrznej oraz nieprzekroczenia deklarowanej pojemności TMA Warszawa.

"W związku z tym, że w czasie przewidywanej pracy lotnisk (od 9.30 do 17.00) w ciągu godziny może się odbyć do 24 operacji lotniczych (start i lądowanie), to dziennie będzie można zrealizować do 180 operacji lotniczych" - podkreślił Urząd Lotnictwa Cywilnego.

Jak dodano, po wykorzystaniu liczby operacji na kierunkach wymienionych w rozporządzeniu, dostępnych do dalszego wykorzystania powinno zostać do 116 czasów na starty albo lądowania (slotów).

Mając na uwadze zachowanie zasady proporcjonalności i niedyskryminacji oraz dotychczasowy stosunek liczby operacji wykonanych na lotnisku w Modlinie do liczby operacji wykonanych w TMA Warszawa w latach 2019-2021, lotnisko otrzyma możliwość wykorzystania 10 proc. dostępnej puli wolnych operacji. Oznacza to możliwość wykonania z lotniska w Modlinie do 12 operacji lądowania albo startu, dziennie - wskazał ULC.

W przypadku Lotniska Chopina w Warszawie - jak podał ULC - po wykorzystaniu slotów na priorytetowe operacje określone w rozporządzeniu, powinna istnieć możliwość realizacji do 104 operacji lotniczych dziennie. Przydział slotów na te operacje będzie dokonywany przez niezależnego koordynatora Lotniska Chopina w Warszawie, który będzie działać w szczególności na podstawie przepisów rozporządzenia unijnego nr 95/93.

Urząd zaznaczył, że koordynator jest organem niezależnym od zarządzającego portem lotniczym, przewoźników lotniczych, władz państwa oraz służb żeglugi powietrznej. Aktualnie koordynatorem Lotniska Chopina w Warszawie jest Airport Coordination Limited.

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 maja 2022 r. i obowiązuje do 31 maja 2022 r.

Prezes ULC: wierzymy, że dojdzie do porozumienia z kontrolerami ruchu lotniczego

Wierzymy w to gorąco, że dojdzie do porozumienia i nie będzie potrzeby zastosowania tego całego systemu, który żeśmy wypracowali. Natomiast ten algorytm został przygotowany, przekazany liniom lotniczym. Myśmy go też przekazali portom lotniczym - powiedział Samson.

Jak mówił szef ULC, jeśli do porozumienia nie dojdzie, to liczba operacji lotniczych z Warszawy i Modlina będzie musiała być zmniejszona z 500 do 180. Skrócony będzie też czas pracy lotnisk.

Samson poinformował, że wypracowany został specjalny algorytm, na podstawie którego ustalane będzie, które linie lotnicze będą mogły wykonywać operacje startów i lądowań i w jakich godzinach.

Będzie musiało dojść do zmiany rozkładu lotów i to jest bardzo skomplikowane wyzwanie logistyczne - powiedział szef ULC.

Dodał, że linie lotnicze będą musiały ustalać zmiany rozkładu swoich lotów z innymi portami, do których latały z Warszawy.