EN81 – pierwsze polskie szynobusy elektryczne

EN81 – informacje ogólne

Autobusy szynowe EN81 – to swoista nowość na polskich szlakach kolejowych. Zapotrzebowanie na małe pociągi elektryczne, które mogłyby obsługiwać linie o niewielkich potokach pasażerskich wymusiło niejako zakup pojazdów EN81. Obecnie po polskich torach jeżdżą cztery takie autobusy szynowe. Dwa z nich eksploatują Przewozy Regionalne – Kraków (EN81 -001 i EN81 – 002), kolejne dwa (EN81 – 003 i EN81 – 004) są własnością województwa świętokrzyskiego. W związku z powyższym zastąpią one jedyne bardzo niewielką część ezt EN 57 czy EN 71, które przystosowane są do przewozu znacznie większej liczby podróżnych. W województwach, które zakupiły nowe pojazdy duża część sieci kolejowej jest zelektryfikowana, dlatego też pojawienie się tychże pojazdów wydaje się posunięciem niezwykle trafnym. Do chwili ich przybycia, Polskie Koleje Państwowe eksploatowały tylko spalinowe szynobusy, kursowały one chociażby po Małopolsce. Na większość tras, które obsługiwały z powodzeniem mogły, a nawet powinny pojawić się elektryczne wagony.    

 
Wszystkie cztery szynobusy wyprodukowała bydgoska PESA. Prace trwały niemal pół roku, jest to całkowicie nowy model – dzieło grupy bydgoskich projektantów.

EN 81 – w Krakowie

Dnia 30 września 2005 roku na krakowskim Dworcu Głównym zaprezentowano dwa pierwsze autobusy szynowe EN81 – 001 i EN 81 – 002. Pojazdy zakupione zostały przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego i przekazane do eksploatacji Małopolskiemu Zakładowi Przewozów Regionalnych. Malowanie ich jest zbliżone do spalinowych szynobusów kursujących po województwie małopolskim, a więc biało – żółto – czerwone. Trasy obsługiwane przez EN81 to chociażby Krzeszowice – Skawina czy Krzeszowice – Wieliczka Rynek.

EN81 – w Kielcach

Miesiąc po krakowskich na szlaki województwa świętokrzyskiego wyjechały dwa szyobusy EN81 – 003 i EN81 – 004. Ich eksploatacją zajmuje się Świętokrzyski Zakład Przewozów Regionalnych. Obsługują one trasy: Skarżysko Kamienna – Ostrowiec Świętokrzyski i Skarżysko Kamienna – Sędziszów. Od pojazdów krakowskich różnią się właściwie jedynie malowaniem, które jest niebiesko – biało – czerwone.

EN 81 – czyli komfort podróżowania

Czy pojawienie się na szlakach nowych pojazdów oznacza podniesienie standardów podróżowania? Pewnie tak. Niewątpliwie EN81 to pojazdy nowe, przystosowane dla potrzeb osób niepełnosprawnych, wyposażone w przestronne wnętrze oraz toaletę z zamkniętym obiegiem. We wnętrzu bezprzedziałowego wagonu zamontowane zostały pół-miękkie, wandaloodporne siedzenia, nad którymi umieszczono wieszaki na ubrania i półki na bagaż podręczny. EN81 to również pojazd klimatyzowany oraz ogrzewany przy pomocy ogrzewaczy elektrycznych, które zamontowano na ścianach bocznych.
Autobusy szynowe wyposażone są ponadto w wyświetlacze, zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne, dostarczone przez mielecką firmę R&G. W ścianach przednich znajdują się wyświetlacze dwuwierszowy (diody pomarańczowe), we wnętrzu natomiast jednowierszowe (diody czerwone). Wszystkie z nich są typu LED. Pociąg może zabrać jednorazowo 140 pasażerów, 60 z nich ma zapewnioną podróż na siedząco. Maksymalna prędkość EN81 wynosi 120 km/h. Bezpieczeństwo w pojeździe zapewniają zamontowane w jego wnętrzu kamery, z których obraz jest przekazywany do kabiny maszynisty i wyświetlany na ekranach LCD, umieszczonych na pulpicie. Ponadto w pojeździe zamontowano kamery zastępujące lusterka boczne.
Wejście do pojazdów odbywa się przez dwuskrzydłowe drzwi otwierane przez maszynistę lub indywidualnie przez podróżnych.  Każde z nich są wyposażone bowiem w przycisk indywidualnego otwierania oraz w fotokomórki, które zapobiegają przytrzaśnięciem pasażerów.

Garść informacji technicznych

Opis pojazdu nie byłby kompletny, gdybyśmy nie zaprezentowali jego parametrów technicznych. Oto one niektóre z nich:

Wymiary pojazdu w milimetrach:
Długość – 26530
Szerokość – 2830
Wysokość – 4010
Średnica kół – 840

Podzespoły:
EN81 wyposażony jest w 3-fazowy, asynchroniczny silnik trakcyjny typu DKLBZ 0910-4A. Ma on moc 280kW i został wyprodukowany przez VEM. Voith dostarczył natomiast przekładnie główne – typ SZH 495. We własnym zakresie PESA wyprodukowała wózki – typ 22MNa napędny i 22MNb toczny.

Sterowanie jazdą EN81:
Wagon jest wyposażony  w system INTELO.

Odbierak prądu:
Jest to połówkowy odbierak typu DSA200. Został umieszczony nad wózkiem tocznym.

Hamulce:
Wagon został wyposażony w pneumatyczny hamulec tarczowy oraz hamulec postojowy sprężynowy.

Oświetlenie:
Szynobus jest wyposażony w dwa obwody oświetleniowe – podstawowy i awaryjny.

Kabina maszynisty:
W kabinie centralne miejsce zajmuje pulpit sterowniczy. Ponadto znajdują się tam dwa fotele – dla maszynisty, oraz składany dla pomocnika. Zamontowano również lampę (w suficie) oraz nawiewy klimatyzacyjne. Całość oddzielona jest od przedziału pasażerskiego szklanymi drzwiami, za którymi znajduje się korytarzyk. Tutaj zainstalowano szafy z urządzeniami pneumatycznymi i elektrycznymi.

Podsumowanie

Pojazdy EN81 znajdują się w ruchu dopiero od kilku miesięcy. Trudno zatem pokusić się już o jakiekolwiek ich oceny. Wypada jedynie stwierdzić, iż wprowadzenie ich na trasy z mniejszymi potokami pasażerskimi wydaje się słusznym posunięciem. Warto również podkreślić rolę, jaką przy ich zakupie odegrały samorządy dwóch województw – małopolskiego i świętokrzyskiego. Nowe prawo właśnie na te podmioty zrzuciło odpowiedzialność za organizowanie przejazdów regionalnych. Bez wsparcia Urzędów Marszałkowskich być może nigdy żaden szynobus EN81 nie pojawiłby się na trasie. W odróżnieniu od większości spółek z Grupy PKP S.A. władze wojewódzkie podjęły kroki zmierzające do zmiany wizerunku kolei, mimo, iż nie jest to ich zasadnicze zadanie. A mimo to, porównując dokonania samorządów, jeżeli chodzi o zakupy taboru kolejowego, ze wspomnianymi PKP, wyglądają one co najmniej przyzwoicie. Nie wolno przecież zapominać o szynobusach spalinowych, których po polskich szlakach kursuje już całkiem sporo, w samym 2005 roku pojawiło się kilka nowych pojazdów. I właśnie temat spalinowych autobusów szynowych będziemy chcieli poruszyć w jednym z kolejnych wydań „Szynobusa”.
Jak wspomniano już wcześniej wprowadzenie do ruchu EN81 stwarza możliwość prowadzenia bardziej efektywnych, a przy okazji efektownych, przewozów regionalnych. Poprawiło to zarazem komfort podróżowania. Bo czyż nie przyjemniej jedzie się nowym klimatyzowanym szynobusem, niż dość już starawym ezt EN57?