Tramwaje w Tallinie

Po zapoznaniu się z historią tramwajów w Łotewskiej Rydze czas przejść do Estonii i miasta Tallin, którego obecna sieć tramwajowa składająca się z dwóch tras ma zostać rozbudowana o kolejną. Również tutaj jest to dzieło Systry, której efekty mają się pojawić do 2010 roku.

Pierwsze tramwaje w mieście pojawiły się już w 1888 roku, oczywiście były to tramwaje konne, które bardzo długo były eksploatowane w mieście, bo aż do 28 października 1925 roku, kiedy to pierwszą linię przebudowano na elektryczną. Prace te wykonała firma Dvigatel, Ltd., jednak ten proces przerwał wybuch II Wojny Światowej. Z tego powodu pozostałe linie zelektryfikowano dopiero w 1954 roku. Jednak tramwaje konne nie mogły obsłużyć rosnącego ruchu, dlatego z powodu zaniechania elektryfikacji użytkowano tramwaje gazowe zbudowane w latach 1920-tych i 1930-tych. Ponieważ sieć tramwajowa w Tallinie ma nietypowy rozstaw szyn (1067 mm), więc w latach 1955 –1988 były użytkowane dwuosiowe tramwaje wyprodukowane we wschodnich Niemczech. Było to 20 tramwajów LOWA T54-B54, 11 Gotha T57-B57, 5 Gotha T59E-B59E, 14 Gotha T2-62 i B2-62 oraz 50 Gotha G4. Jednak te dwuosiowe tramwaje już od momentu produkcji prezentowały przestarzały poziom techniczny, a ich zakupy były podyktowane brakiem produkcji wąskotorowych tramwajów w ZSRR oraz odgórnym skazaniu tych sieci na upadek, zwłaszcza nietypową Tallińską.

Dopiero w 1973 roku rozpoczęły się dostawy nowoczesnych tramwajów Tatra typu T4SU, których łącznie dostarczono 60. Dzięki temu udało się zastąpić znaczną część tramwajów Lowa i Gotha. Ich liniowa eksploatacja została zakończona w 2005 roku. Po tych tramwajach nastąpiła dostawa bardzo udanych pojazdów przegubowych serii KT4SU, z których pierwszy dotarł do Tallina w 1981 roku. Następne lata oznaczały seryjne dostawy, co pozwoliło wycofać ostatnie tramwaje z DDR. Tramwajów tych dostarczono łącznie 73 z czego w 2007 roku w ruchu znajdowało się 56 tramwajów KT4SU. Od 2001 roku dokonywane były także przebudowy tych tramwajów na częściowo niskopodłogowe ze wstawieniem dodatkowego członu środkowego produkcji niemieckiej. W 2007 roku przewoźnik posiadał 12 tak przebudowanych tramwajów oznaczonych jako KTNF6 z czego 10 powstało z przebudowy pojazdów KT4SU, natomiast dwa pozostałe to dawne KT4D z czego jeden z Erfurtu, a drugi z Gery). Ponieważ przez lata nie dokonywano nowych zakupów, a w 2005 roku wycofano ostatnie T4SU, więc koniecznym stało się pozyskanie dodatkowych tramwajów. Przewoźnik dokonał więc zakupu 23 tramwajów z Niemiec typu KT4D. Z czego 12 pochodziło z Gery, 6 z Cottbus, 1 z Frankfurtu nad Odrą oraz 5 z Erfurtu.

Na chwilę obecną miasto Tallin liczące około 400 000 mieszkańców jest obsługiwane przez cztery linie kursujące w zasadzie po dwóch trasach o łącznej długości około 20 km. Linia 1 łączy Kopli z Kadriorg, linia 2 Kopli z Ülemiste, linia 3 Tondi z Kadriorg oraz linia czwarta Tondi z Ülemiste. Oprócz tego miasto posiada 8 linii trolejbusowych oraz 62 autobusowe. Podróże w 1985 roku odbywano w 80% za pomocą komunikacji zbiorowej, jednak zmiany systemowe spowodowały, że ilość samochodów osobowych wzrosła 1,6 raza i w efekcie udział transportu zbiorowego zmalał do 54%. W tym samym czasie zabytkowe centrum miasta zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa Unesco, a następnie został dokonany proces rewitalizacji centrum. Obecnie miasto zaczęło przyciągać turystów, natomiast widok samochodu w ścisłym centrum stał się niepożądany. Dodatkowo do łask wróciły mieszkania w dawnych osiedlach na wschodnich i zachodnich obrzeżach miasta, które powstawały w latach 1960-tych, 1970-tych. W osiedlach tych mieszka 65% ludności miasta, jednak żadna z linii tramwajowych nie obsługuje tych dzielnic. To stanowi poważne ograniczenie w wydolności systemu transportowego, który jest zbyt wolny i zbyt mało komfortowy. Dlatego władze miasta podjęły śmiałą decyzję o rewitalizacji systemu zlecając w 2003 roku Systrze wykonania studium rozwoju systemu komunikacji w mieście. Studium zostało opracowane w 2004 roku, natomiast w 2006 roku ruszyły konkretne prace projektowe oraz określenie metod finansowania inwestycji.

Systra zaproponowała dla Tallina plan według którego całkowitemu przeistoczeniu ma zostać poddany system transportowy, gdzie jako kręgosłup całego systemu postawiono tramwaj. Obecne cztery linie kursujące po dwóch trasach zostaną zastąpione przez dwie linie, z których linia pierwsza ma zostać całkowicie zmodernizowana i dostosowana do współczesnych standardów w tym do obsługi przez tramwaje niskopodłogowe. Linia druga ma zostać także przebudowana oraz przedłużona. Natomiast duże osiedla mają być obsługiwane przez całkowicie nową linię trzecią. Linie te mają być na większości długości wydzielone z jezdni i w efekcie zapewniać wysoką prędkość handlową. Wzdłuż tych linii mają powstać przystanki przesiadkowe, co pozwoli przeorganizować linie autobusowe oraz trolejbusowe tak aby uniknąć dublowania się tras. Przystanki tramwajowe mają być zlokalizowane po obu bokach trasy (tak aby dalej stosować tramwaje jenokierunkowe), mają mieć wysokość 28 cm nad główką szyny, długość 43 metry i minimalną szerokość 2,5 metra. Jako najważniejszy etap zmian określono budowę nowej, trzeciej linii tramwajowej, która ma mieć długość 17,3 km, 23 przystanki z czego 4 to węzły przesiadkowe oraz 3 parkingi Park and Ride. Linia ma kursować co 3 minuty i 30 sekund, a na trasie miałyby zostać zastosowane niskopodłogowe tramwaje o pojemności 340 miejsc siedzących. Dla całej linii przewidziano zapotrzebowanie na 30 nowych tramwajów.

W następnej kolejności mają zostać zmodernizowane istniejące torowiska przyszłych linii 1 oraz 2. Po zakończeniu tych wszystkich prac 48% mieszkańców, 56% miejsc pracy oraz 61% szkół będzie w zasięgu działania tramwajów. Następnie ma zostać wdrożony program ograniczenia wjazdu do centrum miasta, co ma poprzedzić budowa brakujących lub niedokończonych obwodnic drogowych oraz parkingów. Uzupełnieniem całości działań ma być modernizacja warsztatów naprawczych w Pamu oraz zajezdni tramwajowej w Koplo tak aby mogły pomieścić tramwaje długości 33 oraz 43 metry. Całość projektu ma zostać zakończona do 2010 roku, jednak z racji problemów finansowych termin ten może zostać opóźniony. Już obecnie władze postanowiły podzielić budowę nowej linii trzeciej na dwa etapy, gdzie jako pierwszy zostanie wybudowany odcinek z centrum do Ussimae, a po zakończeniu jego budowy mają ruszyć prace na odcinku do Kadaka. Ogółem projekt ma kosztować 111 milionów €z czego na tabor ma zostać przeznaczone 41,3 miliona €.

Jak więc widać również Estonia zaczyna kłaść nacisk na nowoczesny tramwaj i jak dobrze pójdzie to w 2010 roku miasto będzie miało system komunikacyjny skrojony na miarę możliwości i potrzeb. Jak się bowiem okazuje nowoczesny tramwaj w średnich miastach idealnie nadaje się jako zastępstwo kosztownego metra. Dlatego też warto inwestować w budowę i modernizację sieci tramwajowych.