Plany ekspansji tramwajów w Rydze

Gorączka tramwajowa dotarła już nawet do miasta Ryga na Łowtie, gdzie obecną sieć postanowiono poddać modernizacji. W ramach programu zostanie zmodernizowana linia 6 oraz wybudowana zupełnie nowa trasa. Projekt na opracowanie koncepcji modernizacji sieci otrzymała francuska Systra, która zaprezentowała go podczas spotkania w ambasadzie francuskiej.

Tramwaje w Rydze to najstarszy środek transportu w mieście. Pierwsze tramwaje konne otwarto w 1882 roku, natomiast przejście na trakcję elektryczną zaczęło się w 1900 roku. Budowa nowych tramwajów elektrycznych w mieście trwała aż do wybuchu I Wojny Światowej. Tramwaje w swojej pierwotnej formie funkcjonowały do 1918 roku, kiedy to niezależna Łotwa pozwoliła przejąć zarządzanie nad tym systemem belgijskiemu inwestorowi. Jednak ten okres został później oceniony jako błąd i w 1931 roku władze miasta przejęły kontrolę nad spółką. Niestety działania II Wojny Światowej przyniosły znaczne zniszczenia systemu tramwajowego, który był powolnie odbudowywany do obecnego poziomu. Typowym dla byłych republik ZSRR jest fakt, że sieć ma rozstaw szyn 1524 mm oraz kursują po niej w większości tramwaje Tatra T3. Łącznie przedsiębiorstwo posiada 252 lekkie pojazdy szynowe.

Na chwilę obecną miasto Ryga ma około 750 000 mieszkańców i stanowi stolicę Łotwy. Miasto dzieli na dwie części rzeka Daugava, gdzie część prawobrzeżna odpowiada za większość aktywności gospodarczej i społeczno –kulturalnej. Obie części łączy zaledwie jeden most kolejowy oraz trzy drogowe. Miasto jest dosyć luźno zabudowane i występują liczne lasy, jeziora i rzeki. Z powodu rosnącego ruchu w centrum miasta przedsiębiorstwa zaczęły obierać peryferyjne lokalizacje co rozbija dotychczasową strukturę miejską. Dlatego władze postanowiły rozwiązać problem mobilności mieszkańców. Pod koniec lat 1990-tych 85% podróży odbywało się komunikacją miejską, jednak rosnąca ilość samochodów zmniejszyła ten wskaźnik. Podczas gdy pod koniec tego okresu na tysiąc mieszkańców przypadało 130 samochodów, to w 2002 roku było to już 263, natomiast w najbliższej przyszłości przewiduje się osiągnięcie standardu zachodniego wynoszącego 400 pojazdów na tysiąc mieszkańców.

Do 2003 roku w Rydze funkcjonowały 3 przedsiębiorstwa komunalne (TTP, Talava i Imanta) oraz 22 prywatne firmy mikrobusowe. Jednak w tymże roku Imanta połączyła się z Talava tworząc holding Rigas Satiksme. Rok później do holdingu dołączyła TTP zarządzająca trolejbusami i tramwajami. Podobne kroki łączeniowe nastały również wśród przewoźników prywatnych, gdzie ich ilość zmalała do dziewięciu. W efekcie Rigas Satiksme składa się z 10 linii tramwajowych oraz 22 trolejbusowych obsługiwanych przez TTP oraz 60 linii autobusowych obsługiwanych przez Imanta i Talava. Oprócz tego w mieście są 44 linie mikrobusowe. Według danych z 2001 roku 19% podróży odbywano tramwajami, 23% trolejbusami, 49% autobusami oraz 30% mikrobusami. Z czego biorąc pod uwagę same przewozy miejskie to 64% pasażerów skorzystało z tramwaju lub trolejbusu. Systra zdefiniowała następujące aspekty wymagające usprawnienia. Jako pierwsze wymieniono brak ustalenia hierarchii ważności środków transportu, następnie wskazano brak zintegrowania systemu opłat, zbyt promienistą strukturę sieci (większość linii jedzie z/do Centrum) oraz całkowity brak węzłów przesiadkowych.

Jako pierwsze zaproponowano realizację dwóch linii. Pierwszą z nich jest trasa linii 6 mająca długość 9,9 km, na której znajduje się 20 przystanków. Ma ona zostać poddana kompleksowej modernizacji. Dla trasy tej przewidziano pojazdy długości 40-44 metry mające 280 miejsc siedzących oraz wyposażone w niską podłogę. Zapotrzebowanie na nowe składy jest szacowane na 20 pojazdów. Tramwaje na tej trasie mają kursować co 3 minuty i 30 sekund w godzinach szczytu, a zdolność przewozowa ma wynosić 62 300 pasażerów dziennie. Linia ta łączy dworzec kolejowy przez Śródmieście, Barna, Smerlis do Jugla. Wartość modernizacji tej linii jest szacowana na 120,5 miliona €, z czego na tabor pójdzie 30 milionów €. Drugą proponowaną trasą jest nowa linia długości 7,9 km łącząca dworzec kolejowy z Purvciems i Plavnieki. Na trasie tej ma się znaleźć 14 przystanków oraz ma zostać zastosowany taki sam tabor jak na linii 6. Ilość potrzebnych składów jest szacowana na 17. Częstotliwość kursów jest taka sama jak w przypadku poprzedniej linii jednak tutaj przepustowość dzienna ma wynosić 68 600 pasażerów. Inwestycja ta jest szacowana na 112 milionów €, natomiast tabor ma kosztować 25,4 miliona €. Wyższy koszt modernizowanej linii od całkowicie nowej jest podyktowany faktem, że w koszt tej modernizowanej wliczono również nową zajezdnię. Studium wykonalności zakończono w 2006 roku, natomiast pod koniec tego samego roku ogłoszono przetarg na roboty budowlane. Prace budowlane ruszyły w 2007 roku natomiast na 2009 rok przewidziano zakończenie całej inwestycji.

W ramach tego programu mają się pojawić nowe standardy dla linii tramwajowych. Elementem tej strategii będzie typ zastosowanego torowiska. W przypadku torów na ulicach miejskich ma zostać zastosowane torowisko z elementami wibroakustycznymi, mające zmniejszyć hałas przejeżdżającego pojazdu. Dodatkowo torowisko prawie w całości przebiega w centralnej części ulicy na wydzielonych torowiskach. Na przystankach mają zostać zabudowane perony o długości 41 m z odpowiednio wysoką krawędzią wejściową. Nowością mają być również węzły przesiadkowe pozwalające szybko i wygodnie zmienić środek transportu jak również parkingi Park and Ride. W ramach modernizacji i budowy nowej linii konieczne stało się zwiększenie pojemności zajezdni i ich unowocześnienie. Dla celów obsługi nowych linii zaproponowano modernizację zajezdni numer 5 lub budowę nowej zajezdni na końcu alei Deglava. Zajezdnia ta miałaby mieć powierzchnię około 3 ha i w pierwszej fazie pomieścić 25 tramwajów. Obiekt ten musi także posiadać odpowiednie stanowiska konieczne do obsługi nowoczesnych tramwajów niskopodłogowych. Dokonano również długofalowych prognoz zdolności przewozowej sieci transportowej miasta z uwzględnieniem zmian opłat za przejazdy oraz optymalizacji sieci. Prognozy te wykazały, że ilość pasażerów komunikacji miejskiej spadnie o 5% jeżeli nie wdroży się realizacji tych dwóch inwestycji. Wyniki były na tyle przekonujące, że władze miasta zdecydowały się na rozpoczęcie budowy.

Systra zasugerowała, że nowe pojazdy w ilości 37 sztuk muszą być kompatybilne z istniejącym taborem i torowiskiem. Ich zastosowanie jest przewidziane do linii 6 i 11 jednak w przyszłości ma być możliwość ich eksploatacji także na innych trasach. Kontrakt na dostawę 20 tramwajów z opcją na 32 kolejne został podpisany 23 maja 2008 pomiędzy Škoda Transportation, a Rigas Satiksme. Wartość tego kontraktu jest szacowana na 1,3 miliarda koron czeskich. Ryga jako pierwsze miasto odbierze tramwaje ForCity. Przewoźnik zamówił tramwaje w wersji szerokotorowej 1524 mm i wyposażone w klimatyzację. Będą one pomalowane na niebiesko i biało. Według producenta tramwaj będzie mógł przewieźć aż 300 pasażerów z czego 61 na miejscach siedzących. Pierwszy pojazd zostanie przekazany w czerwcu 2009 roku, natomiast wszystkie 20 tramwajów ma zostać wyprodukowanych do 34 miesięcy od podpisania umowy.

Jak więc widać moda na nowoczesne systemy tramwajowe dotarła również do dawnych nadbałtyckich republik ZSRR, które oprócz wstąpienia do UE obrały również taki sam kurs rozwoju. Warto tutaj podkreślić uczestnictwo znanej firmy doradczej, która w jasny sposób wykazała zasadność modernizacji obecnej sieci jak i budowy nowej linii. Nieco nietradycyjnie został wybrany dostawca nowych pojazdów, bowiem zazwyczaj za Systrą podąża Alstom. Jednak w przypadku Łotwy widać przywiązanie do doświadczeń czeskich konstruktorów pojazdów tramwajowych, choć akurat Škoda nie ma aż tak dużych tradycji i doświadczenia jak miała Tatra.