TransEuropa (1): Ukraina i Czerniowce

Szanowni Czytelnicy! Od opisu transportu publicznego w ukraińskim mieście Czerniewice rozpoczynamy nasz nowy cykl artykułów: TransEuropa –czyli opis najciekawszych systemów komunikacji miejskiej w europejskich miastach. Bardzo liczymy tutaj na wsparcie z Waszej strony. Jeżeli ktoś z Czytelników podczas swoich wojaży przebywał w mieście o interesującym systemie transportowym –może to teraz opisać na łamach TransInfo.pl. Wszystkie opublikowane teksty zostaną przez nas nagrodzone. Prace prosimy przesyłać na adres: [email protected]. Zapraszamy do Współpracy!

Zamieszkała przez blisko 250 tysięcy osób stolica ukraińskiej Bukowiny ma do zaoferowania miłośnikom miejskiego transportu naprawdę wiele. Czerniowiecka komunikacja uchodzi za jedną z lepiej funkcjonujących w całej Ukrainie, po za tym jest to bodaj jedyne miasto na świecie, gdzie działają dwa oddzielne zakłady trolejbusowe.

To co uderza zaraz po wyjściu z przepięknego Czerniowieckiego dworca kolejowego, a co nie jest wcale normalne zważywszy sytuację w innych ukraińskich miastach, to fakt, że na ulicach niemal nie widać prywatnych, kursujących nielegalnie busów. Co chwilę natomiast na przystanki podjeżdżają trolejbusy. Im bliżej do centrum, tym jest ich więcej. Na tym polega sukces Czerniowieckiej komunikacji –często jeżdżące, stosunkowo tanie „autobusy na szelkach”nie dają szans tzw. dzikiej komunikacji.

Oczywiście, w Czerniowcach funkcjonuje także komunikacja autobusowa, która w większości opiera się na minibusach takich marek jak Paz, Isuzu, czy Bogdan, a także wielu innych. Również autobusy posiadają ściśle określony rozkład jazdy, a barwą miejskich pojazdów jest kolor żółty, chociaż występują tu liczne odstępstwa. Co nietypowe za wschodnią granicą –kierowcy zobowiązani są do ubierania się w strój służbowy, co oznacza po prostu widok kierujących „pod krawatem”(całkowita dowolności w doborze ubioru panuje natomiast wśród prowadzących trolejbusy). Małe gabaryty autobusów determinują wąskie uliczki na starówce –na liniach, które przez centrum nie przejeżdżają zdarzają się jednak 12 metrowe pojazdy. Opłatę za przejazd uiszcza się u prowadzącego pojazd. Bilety są tu droższe niż w trolejbusach i kosztują 1 hrywnę i 25 kopiejek (obecny kurs hrywny: 1zł = 0,45 hr). Nie oznacza to jednak, że jazda „marszrutką”jest wygodna. Mimo sporej częstotliwości kursowania, są one bowiem zazwyczaj zapchane do granic możliwości i zdarzają się sytuacje, kiedy przepełnione pojazdy nie zabierają pasażerów już w połowie trasy. Nie da się ukryć, że autobusy pełnią w Czerniowcach rolę pomocniczą wobec bardzo rozwiniętej sieci trolejbusowej, poświęćmy więc nieco więcej uwagi „elektrotransportowi”.

Historia trolejbusów w mieście sięga roku 1939, kiedy to Rumuni (w latach 1918 –1940 Czerniowce jako Cernauti wchodziły w skład Rumunii) postanowili na próbę wdrożyć ten środek transportu. Jednym z powodów tej decyzji był fakt, że na stromych podjazdach (czasami wręcz niewiarygodnych) otaczających starówkę trolejbusy sprawdzają się znacznie lepiej niż tramwaje, które niejednokrotnie w wyniku oblodzenia szyn miały problemy z podjazdem pod liczne wzgórza. Ostatecznie tramwaje zniknęły z ulic miasta już za czasów Związku Radzieckiego – w roku 1967, oddając pole trolejbusom.

Obecnie trolejbusy w Czerniowcach obsługują 8 linii. Linie 1, 3, 5, 6, 7 i 8 (linia 3 oraz 6 występują w wariancie „A”- kursy wydłużone do zakładów „Kwarc”) obsługuje większy zakład –Czerniowiecki Zakład Trolejbusów CZTU , natomiast Czerniowieckie Przedsiębiorstwo Autobusowo-Trolejbusowe CzATP, od roku 1996 obsługuje realizuje przewozy na liniach 2 i 4. Takie rozwiązanie jest unikalne w skali Europy –nigdzie indziej pod jedną siecią nie działają trolejbusy dwóch przedsiębiorstw. Linie obsługiwane przez CZTU orientują się w linii północ – południe, natomiast obie linie CzATP prowadzą spod położonego w centrum Uniwersytetu w kierunku wschodnich dzielnic miasta. Do niedawna sieć po której poruszały się trolejbusy CzATP była niedostępna dla trolejbusów CZTU i na odwrót. Obie sieci krzyżowały się tuż pod ratuszem u zbiegu ulic Ruskiej i Głównej. Sytuacja ta zmieniła się niedawno, wraz z udostępnieniem części sieci pod Uniwersytetem dla trolejbusów linii 1 obsługiwanych przez CZTU. Dzięki temu manewrowi, studenci uczelni mogą dostać się trolejbusem także do południowej części miasta.

W pojazdach obu firm bilet kosztuje zaledwie 75 kopiejek (stan na V.2008 –odpowiednik 35 groszy) i jest sprzedawany przez konduktorów (zazwyczaj płci pięknej). Bilet miesięczny kosztuje 40 hrywien. Trolejbusy są wśród mieszkańców bardzo popularne, toteż wsiadając do pojazdu w dzień powszedni należy liczyć się z olbrzymim tłokiem. Niewyobrażalny ścisk panuje zwłaszcza na linii 5, wydłużonej w 2003 roku do jednego z największych targów Ukrainy –Kalinowskiego Rynku. Mimo, że częstotliwość kursowania wynosi tu nawet od 3 do 5 minut, pojazdy są niewyobrażalnie przepełnione.

Oba przedsiębiorstwa znacznie różnią się eksploatowanym przez siebie taborem. Obsługujący większość tras zakład CZTU ma na stanie około 90 wyprodukowanych w latach 80-tych pojazdów marki Skoda 14Tr. Są tu trolejbusy zarówno użytkowane od początku w Czerniowcach, jak i wozy, które Czerniowce skupiły po upadku ZSRR z czeskiego Zlina, Pilzna i stołecznego Kijowa. Nowością są niedawno zakupione niskopodłogowe Lazy E183 w liczbie 8 sztuk. Użytkowane jeszcze kilka lat temu liniowo, pochodzące z końca lat 70 i początku 80-tych Skody 9Tr wykorzystywane są obecnie wyłącznie jako pomoc techniczna. Poziom utrzymania pojazdów jest różny, większość pojazdów sprawia jednak wrażenie dość mocno wyeksploatowanych (z wyjątkiem nowych Lazów oczywiście).

Zupełnie inny tabor eksploatuje CzATP. W skład floty tego przewoźnika wchodzi jeszcze około 10 pojazdów Skoda 9Tr z końca lat 70-tych. Jazda tymi pojazdami dostarcza pasażerom nie dających się porównać z niczym emocji –niestety jedną z nich jest obawa o własne życie. Poruszający się rytmicznie na wybojach dach trolejbusu wraz ze ścianami bocznymi, dziury w podłodze oraz brak części tablicy rozdzielczej –to codzienność pasażerów linii 2 i 4 (wrażenia nie dające się opisać). Oprócz tego przewoźnik posiada jeszcze 13 sztuk Lazów 52522, z których 7 to pojazdy zaledwie kilkuletnie, z wklejanymi oknami i „uwspółcześnionym”wnętrzem. Oprócz tego na stanie firmy znajduje się kilka przegubowych trolejbusów JUMZ oraz solowy Kiev 11U, jednakże trudno spotkać je na liniach (w internecie można znaleźć informacje iż pojazdy obsługują przyspieszone kursy linii 2 i 4 jedynie kilka razy dziennie). Ciekawostką jest to, że na niektórych przystankach obu linii można znaleźć tabliczki przystankowe na modłę zachodnią –czyli z każdym odjazdem oznaczonym oddzielnie. W innych miastach Ukrainy rozkład jazdy podaje się informując jedynie o częstotliwości kursowania pojazdów.

Mimo, że większość trolejbusowego taboru w Czerniowcach jest mocno nadgryziona zębem czasu, działania takie jak wydłużanie linii (budowa odgałęzień do zakładów Kwarc, czy wydłużenie linii 5 do Kalinowskiego Rynku), tanie bilety, oraz niezłe prędkości komunikacyjne sprawiają, że trolejbusy w tym mieście są bardzo popularne. Jako, że łączna ich liczba grubo przekracza setkę, ich obecność ma także niepoślednie znaczenie dla czystości powietrza tego pagórkowatego miasta (łatwość z jaką leciwe Skody pokonują stromizny jest wręcz niesamowita).