PKP PLK i PKM będą współpracować w ramach rozkładów jazdy

Pomorska Kolej Metropolitalnapodpisała z PKP PLK umowę na świadczenieusług udostępniania Zamawiającemu danych dotyczących planowanego rozkładu jazdypociągów oraz jego bieżącej realizacji poprzez system informatyczny.Zamówienie zostało udzielone z wolnej ręki. Wartość umowy to 444 300 PLNnetto.

W uzasadnieniu czytamy, że linia Pomorskiej Kolei Metropolitalnejrozpięta jest na 18 kilometrach pomiędzy dwiema liniami kolejowymi E65 i 201.Obie linie należą do PKP Polskich Linii Kolejowych S.A. Linia PKM stanowijedynie część trasy po jakiej poruszają się pociągi, wykorzystywane do obsługiruchu pasażerskiego. Pełna automatyzacja informacji pasażerskiej na linii PKM,a także sposób prowadzenia ruchu wyłącznie ?z? i ?na? ww. linie należące do PKPPLK, wymusza konieczność zintegrowania informacji o ruchu pociągów z liniamisąsiednimi E65 i 201, zarządzanymi przez PKP PLK. Wymiana informacji powinnaodbywać się automatycznie i w czasie rzeczywistym w obu kierunkach na linii PKM? PKP PLK. Łączne spełnienie tych warunków jest niezbędne do prowadzenia ruchukolejowego zarówno na linii PKM jak i na liniach PKP PLK.

PKP PLK jest wyłącznym dysponentem informacji na temat ruchupociągów na zarządzanych przez nią liniach, w tym liniach E65 i 201. M.in. wcelu pozyskiwania kompletnych informacji w tym zakresie PKP PLK zabudowałowłasnymi środkami System Ewidencji Pracy Eksploatacyjnej, który jest jejautorskim rozwiązaniem, chronionym prawami autorskimi.

Zamawiający może udzielić zamówienia z wolnej ręki wprzypadku usług, które mogą być świadczone tylko przez jednego wykonawcę zprzyczyn technicznych o obiektywnym charakterze, a także z przyczyn związanychz ochroną praw wyłącznych, wynikających z odrębnych przepisów.

Na rynku dostępny jest aktualnie tylko jeden systemzbierania informacji eksploatacyjnych o pociągach na liniach należących do PKPPLK. System SEPE pozwala na realizację rozkładu jazdy na liniach kolejowychzarządzanych przez PKP PLK S.A. wprowadzanych do systemu przez dyspozytorówliniowych na stanowiskach znajdujących się w ekspozyturach kierowania ruchemkolejowym. Sporządza on również wykres rzeczywisty biegu pociągów, które mają wsystemie założony szczegółowy rozkład jazdy (tj. kwalifikowanych jakopasażerskich lub towarowych). Zbieranie danych do systemu SEPE przezdyspozytorów, dokonywane jest przy pomocy dyżurnych ruchu (zapisy w dziennikuruchu) oraz automatyczne pozyskiwanie do systemu danych dotyczących realizacjirozkładu jazdy z urządzeń przytorowych oraz z funkcjonujących na niektórychliniach informatycznych systemów sterowania ruchem kolejowym oraz odbiornikówGPS. Dzięki bieżącemu zbieraniu i przez dyspozytorów informacji w zakresierealizacji rozkładu jazdy pociągów i wykonanej pracy eksploatacyjnej, a takżeprzyczyn opóźnień pociągów kwalifikowanych oraz wydarzeń zaistniałych na siecilinii kolejowych, można sporządzać statystyki i analizy z pracy eksploatacyjnej(liczba uruchomionych pociągów, punktualności kursowania pociągów, ilośćprzejechanych pociągo-kilometrów) i przyglądać się im pod różnym kątem: datykursowania, przewoźnika, stacji, itp. Z uwagi na tak ścisłe powiązanie ruchupociągów na linii PKM z ruchem na liniach PKP PLK, PKM S.A. musi mieć dostęp doww. informacji.

Aby uzyskać informacje z SEPE na potrzeby prowadzenia ruchuna linii PKM, Zamawiający musi uzyskać techniczne połączenie z tym systemem. Wprzypadku, w którym PKM S.A. zleciłaby wybudowanie własnego systemu zbliżonegofunkcjonalnościami do SEPE, i tak ostatecznie zaszłaby konieczność połączeniaobu systemów celem wymiany informacji. Przyjęcie takiego rozwiązaniapowodowałoby, że PKM S.A. poniosłaby nie tylko koszty budowy własnego systemu,ale również koszty integracji obu systemów ze strony PKP PLK. Ponadto PKM S.A.ponosiłaby koszty stałego dostępu do SEPE w celu bieżącej wymiany informacjipomiędzy elementami systemu. Warto podkreślić, iż takie połączenie wymagałobyzgody i współpracy po stronie PKP PLK, przy czym nie jest przesądzone, że zgodana system wybudowany przez wykonawców PKM S.A. zostałaby udzielona. Dodatkowo,jak uczy doświadczenie, połączenie obu systemów, nawet dokonane w sposóbpoprawny z informatycznego punktu widzenia, nie gwarantuje w pełni prawidłowegofunkcjonowania obu systemów względem siebie, a więc generuje istotny dlabezpieczeństwa w ruchu kolejowym element ryzyka, związany z potencjalnymiprzekłamaniami w przepływie danych o ruchu pociągów na stykach obu zarządcówinfrastruktury, czyli PKP PLK oraz PKM S.A.

Ponadto, w kontekście zasad szeroko rozumianegobezpieczeństwa, nie można również pominąć okoliczności, że każdy styk systemówteleinformatycznych, zwłaszcza w tak wrażliwej na ingerencję i strategicznej zpunktu widzenia bezpieczeństwa Państwa infrastrukturze, jaką bez zwątpieniajest infrastruktura kolejowa, rodzi realne ryzyko nie tylko utraty istotnychdanych, ale przede wszystkim multiplikuje ryzyko nieuprawnionej ingerencji w tedane, nawet jeśli zawierające je bazy są z założenia odseparowane od środowiskazewnętrznego. W tym kontekście należy przyjąć zasadę, że każdy systemzabezpieczeń jest tak silny, jak najsłabszy z jego elementów, a w tym przypadkunajsłabszym elementem bez wątpienia byłby właśnie styk obu systemów.

Biorąc pod uwagę powyższe należy uznać, że budowa własnegoodpowiednika systemu SEPE przez PKM S.A. jest nie tylko nieefektywna zekonomicznego punktu widzenia, ale również w znacznym stopniu podnosi prógryzyka wycieku danych w trakcie ich wymiany pomiędzy oboma systemami, zwielokrotniamożliwość zniekształcenia bądź błędnych odczytów tych danych przez oba systemy,a także w sposób niekontrolowany i nieakceptowalny podnosi poziom ichwrażliwości na wrogą, nieuprawnioną ingerencję, mogącą skutkowaćniebezpiecznymi zdarzeniami kolejowymi zarówno na linii PKM, jak i na będącychw zarządzie PKP PLK liniach E65 i E201.

„