Bez biletu do pociągu…

Niektórzy przewoźnicy –na przykład Przewozy Regionalne, Koleje Mazowieckie, PKP SKM w Trójmieście –poszli o krok dalej i dla pasażerów chcących kupić bilet ustalili obowiązek wejścia do pociągu pierwszymi drzwiami (pierwszego wagonu lub jednostki trakcyjnej) licząc od czoła pociągu (kierunku jazdy). Niestety, nawet i tę zasadę podróżni interpretują w sposób różnorodny i wywołujący wątpliwości. Jeśli u ww. przewoźników regionalnych wsiądziemy do pociągu pierwszymi drzwiami, a w pierwszym wagonie nie znajdziemy konduktora, nie oznacza to, że możemy wmieszać się między innych pasażerów i zająć dowolne miejsce. Konduktor prawdopodobnie prowadzi wtedy kontrolę biletów w głębi pociągu i musimy na niego poczekać. W sposób bezpośredni zapisała to w swoim regulaminie spółka SKM w Trójmieście (§7 ust. 16): „W przypadku, gdy w pierwszym wagonie nie ma kierownika pociągu/konduktora, podróżny ma obowiązek na niego poczekać”. Z kolei spółka Koleje Mazowieckie, w piśmie do UTK, sprecyzowała obowiązującą u niej podobną regulację: „W przypadku, gdy w chwili wejścia do pociągu pasażer nie zastanie w pierwszym przedziale kierownika pociągu lub konduktora, ma obowiązek oczekiwania na ich powrót oraz ma pełne prawo do zajęcia miejsca siedzącego w tym przedziale w oczekiwaniu na zakup biletu na przejazd. Podróżny oczekujący w pierwszym przedziale za czynną kabiną maszynisty nie może zostać uznany za osobę próbującą wyłudzić przejazd bez ważnego biletu”. Powyższe oznacza, że w pociągach KM podróżny bez biletu może bezpiecznie oczekiwać na konduktora w pierwszym przedziale i tylko tam nie naraża się na otrzymanie kary. W takim przypadku nie należy na własną rękę poszukiwać konduktora. Podejmowanie takich prób może oznaczać spotkanie w głębi pociągu kontrolera, który –stwierdzając niezastosowanie się do regulaminu i nieposiadanie biletu –ma prawo wystawić nam wezwanie do zapłaty. Spółka Przewozy Regionalne wyjaśniła zaś, że ze względu na różnorodność eksploatowanego taboru, miejscem przeznaczonym dla podróżnych bez ważnego dokumentu jest:

1) w elektrycznych zespołach trakcyjnych: pierwszy przedział pasażerski pomiędzy pomostami, na których znajdują się drzwi wejściowe do pociągu,

2) w wagonach z przedziałami –korytarz prowadzący do nich;

3) w szynobusach lub wagonach bezprzedziałowych –przestrzeń z miejscami do siedzenia. Przewoźnik przypomina jednak, że „osoby, które wsiadły do pociągu pierwszymi drzwiami i w bliższej lub dalszej odległości od nich oczekują na obsługę pociągu, w chwili jej pojawienia się mają obowiązek niezwłocznie zgłosić się po zakup biletu lub legalizację dokumentu przewozu.

U przewoźników, którzy nie wymagają wsiadania do pociągu pierwszymi drzwiami, pasażer sam musi znaleźć konduktora i powinien to uczynić w pierwszej kolejności przed lub po wejściu do wagonu. We wszystkich spółkach kolejowych (z wyjątkiem pociągów kategorii Express InterCity – EIC) niedopuszczalna jest sytuacja, w której pasażer zajmuje dowolne miejsce siedzące i czeka na ujawnienie go podczas kontroli. W takim przypadku konduktor stwierdza brak biletu i ma obowiązek wystawić wezwanie do zapłaty (karę). Spotykane niekiedy przypadki odstąpienia od naliczenia kary pieniężnej oznaczają naruszenie przez konduktora regulaminu swojego pracodawcy i nie należy spodziewać się, że podczas kolejnej podróży natrafimy na równie łaskawego kontrolera. Nasze zaniechanie zakończy się –w zależności od przewoźnika – nawet kilkusetzłotową karą. Więcej o wezwaniach do zapłaty w artykule o kontrolach biletów. Od powyższych zasad istnieją wyjątki. Zgodnie z unijnym Rozporządzeniem (WE) 1371/2007 dotyczącym praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym, obowiązek wejścia do pociągu pierwszymi drzwiami lub samodzielnego znalezienia konduktora nie dotyczy jedynie osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej. Powyższe określenia oznaczają każdą osobę, której możliwość poruszania się jest ograniczona podczas korzystania z transportu na skutek jakiejkolwiek niesprawności (zmysłowej lub ruchowej, trwałej lub przejściowej) oraz będącej w podeszłym wieku. Uszczegółowienia ww. przypadków (np. kogo dana spółka uznaje za podróżnego w podeszłym wieku) należy szukać w regulaminach poszczególnych przewoźników. Niestety, brak w tym zakresie jednolitych przepisów. Pamiętajmy, że jeśli zgłosimy się do konduktora w celu zakupu biletu, a ten w danym momencie nie może dokonać odprawy, ma obowiązek wystawić nam „poświadczenie / potwierdzenie zgłoszenia braku ważnego biletu na przejazd”(nie dotyczy pociągów SKM Warszawa, KM i WKD). Warto wymagać tego dokumentu nawet wtedy, gdy konduktor zaniecha jego wydania. Z takim poświadczeniem możemy zająć dowolne miejsce w składzie pociągu i bilet zakupić podczas kontroli, bez narażania się na konsekwencje jego nieposiadania. Poniżej zabrane przez UKT zasady postpowania w przypadku braku biletu.