Zastosowanie pojazdu Unimog w przedsiębiorstwie tramwajowym
Historia pojazdu Unimog (Universal-Motor-Gerät –uniwersalna silnikowa maszyna) sięga 1945 roku. Od tego czasu powstało kilka generacji tej specjalistycznej, oryginalnej konstrukcji.
Unimog służy do realizacji specjalnych zadań, związanych z pracami terenowymi, rolniczymi oraz infrastrukturalnymi. Szeroki zakres realizowanych czynności umożliwia specjalna konstrukcja, umożliwiająca montaż różnorodnego wyposażenia oraz dostosowana do jazdy w trudnych warunkach terenowych. Unimog posiada duży kąt natarcia i zejścia, znaczny prześwit, zawieszenie ze sprężynami śrubowymi, oparte na mostach portalowych oraz stały napęd na 4 pojedyncze koła. Wszystkie te cechy zapewniają dużą mobilność w każdych warunkach terenowych. Wiele z tych rozwiązań nie sposób spotkać w typowych samochodach ciężarowych, a nawet ich uterenowionych wersjach.
Obecnie produkowane są 3 serie, różniące się wielkościowo. Najmniejsza seria to U20, seria średnia to U300/U400/U500, a największa –U4000/U5000. Pojazd ze średniej serii – Unimog U400 –znany jest z zastosowań szynowo-drogowych.
Silnik Unimoga U400 to 4-cylindrowy, wysokoprężny Mercedes OM904LA o mocy 177 KM, spełniający normę czystości spalin Euro 5. Skrzynia biegów, wykonana również przez Mercedesa, posiada 8 biegów do jazdy w przód i 8 do jazdy w tył. Celem łatwego wydostania się z ugrzęźnięcia w śniegu, zastosowano elektroniczny tryb szybkiego rewersowania. Pojazd posiada sprzęgło hydrauliczne. Możliwe jest wykorzystanie międzyosiowej blokady mechanizmu różnicowego. Hamulce są pneumatyczno-hydrauliczne, tarczowe. Układ hamulcowy jest wysokociśnieniowy (18 bar). Przełożenie portalowych osi to 6,38. Masa własna pojazdu to 6240 kg, a całkowita –11990 kg. Dla umożliwienia funkcjonalnej pracy zastosowano elektroniczną regulację obrotów z opcją regulacji ręcznej przy użytkowaniu urządzeń roboczych.
Unimog może być pojazdem drogowo-szynowym. Aby możliwe było poruszanie się po szynach, wykorzystano 2 specjalne wózki szynowe z kołami stalowymi umieszczonymi przed i za kołami gumowymi. Pojazd jednak porusza się zawsze za pomocą napędu poprzez 4 koła ogumione. Specyfiką Unimoga jest specjalna mieszanka gumowa opon, zapewniająca zwiększoną przyczepność do szyn. Dodatkowym wyposażeniem wózków jest oświetlenie.
Pojazd może być przystosowany do holowania do zajezdni uszkodzonych tramwajów. W tym celu zastosowano sprzęg Alberta. Dzięki odpowiedniej konstrukcji zawieszenia, pojazd może w dowolnym miejscu wjechać z jezdni lub z gruntu sąsiadującego z torowiskiem na szyny, po czym ustawić koła stalowe do pozycji roboczej i przemieszczać się po szynach. W polskich przedsiębiorstwach tramwajowych często praktykuje się holowanie (spychanie) uszkodzonych składów za pomocą innego, sprawnego składu, zatrzymanego za uszkodzonym. Unimog jest tymczasem dużo elastyczniejszym pojazdem. Możliwość holowania może być wykorzystywana przy zerwaniach sieci do przetoczenia wagonów.
Pojazd może znaleźć zastosowanie podczas prac związanych z budową i remontami torowisk. Dzięki temu możliwe jest przetaczanie wagonów gospodarczych i towarowych z szynami i podkładami, również wtedy gdy nie jest jeszcze rozwieszona sieć trakcyjna. Ze względu na nieutrudnianie ruchu tramwajów Unimog w tych celach najczęściej wykorzystywany jest w nocy.
Na ramie pojazdu, za kabiną kierowcy zamontowano skrzynię załadunkową z bocznymi roletami, przeznaczoną do przewozu narzędzi. Znajduje się tam sprzęg tramwajowy, sprzęgi samochodowe, liny holownicze i inne wyposażenie. Na uchwytach z przodu można zamocować lemiesz, dzięki czemu pojazd może pracować jako pług odśnieżny. Lemiesz może być skierowany na prawą lub lewą stronę, bądź w literę V. Umożliwia to odgarnianie śniegu na dogodną stronę.
Unimog może nie tylko holować tramwaje, ale i samochody, które w sytuacjach wypadkowych znajdą się na torowisku.
Poza funkcją jazdy po szynach, holowania tramwajów i samochodów, Unimog może posiadać też inne możliwości. W pojeździe można zamontować system wkolejania tramwaju firmy LUKAS Hydraulik GmbHz (http://www.firemax.pl/templates/default/strefa/wkolejanie_LUKAS_2011.pdf). Elementy systemu to specjalna rama i siłowniki hydrauliczne. Rama umieszczana jest na szynach, a siłowniki są zasilane z agregatu zewnętrznego, w czym udział bierze silnik Unimoga. Siłowniki umożliwiają precyzyjne podniesienie członu tramwaju, przesunięcie poprzeczne względem osi toru i ustawienie na szynach. Praca siłowników jest kontrolowana poprzez zawory sterownicze. Ciśnienie robocze w siłownikach sięga 530 bar.
Dla zwiększenia funkcjonalności pojazdu, możliwe jest również wyposażenie Unimoga w wykaszarkę, co pozwala na usuwanie zachwaszczenia z torowisk.
Unimogi w Polsce są wykorzystywane również przez Metro Warszawskie (gdzie pojazd wykorzystywany jest głównie jako ratunkowy) , PKP PLK, PKP Intercity, Hutę Zawiercie, Port Szczeciński, ZUE Kraków.
