Regionalne różnice w transporcie publicznym. Przepaść między stolicą a resztą Mazowsza

Rozkład jazdy:

1. W których regionach i województwach w Polsce odsetek gospodarstw domowych korzystających z transportu publicznego jest najwyższy, a gdzie najniższy?
2. Jakie różnice w obciążeniu kosztami transportu publicznego występują między bogatszymi a biedniejszymi regionami Polski?
3. Jakie czynniki wpływają na różnice w korzystaniu z transportu publicznego między miastami a obszarami wiejskimi?

Korzystanie z transportu publicznego:

Z danych z dokumentu GUS dotyczącego korzystania z transportu publicznego w Polsce wskazuje na znaczące różnice między województwami i regionami w poziomie użytkowania oraz w odczuwaniu obciążenia kosztami transportu.

Oto kluczowe wnioski i trendy:

Najwyższe wskaźniki korzystania:

• Region warszawski stołeczny: 82,2%.
• Województwo dolnośląskie: 69,4%.
• Województwo śląskie: 65,4%.
• Województwo pomorskie: 67,6%.
• Duże miasta (powyżej 500 tys. mieszkańców): 90,3%.

Najniższe wskaźniki korzystania:

• Region mazowiecki regionalny: 42,7%.
• Województwo lubuskie: 43,8%.
• Województwo wielkopolskie: 45%.
• Pozaaglomeracyjne obszary wiejskie o niskiej gęstości zaludnienia: 35,8%.

Różnice między Główny Urząd Statystyczny

• Miasta: 67,9% gospodarstw korzysta z transportu publicznego.
• Wieś: 43,1%, z czego na terenach aglomeracyjnych o dużej gęstości zaludnienia wskaźnik ten wynosi 58,8%, a na obszarach pozaaglomeracyjnych – 35,8%.

Obciążenie kosztami transportu:

Najmniejsze obciążenie:

• Region warszawski stołeczny: tylko 16,5% gospodarstw ocenia koszty transportu jako odczuwalne.
• Województwa dolnośląskie (19,4%) i warmińsko-mazurskie (19,3%).

Największe obciążenie:

• Województwo podkarpackie: 43,3%.
• Województwo świętokrzyskie: 33,9%.

Różnice wynikające z dochodów: Gospodarstwa z najniższą grupą kwintylową (dochodową) znacznie częściej oceniały koszty transportu jako obciążające – 35,8%, podczas gdy w grupie o najwyższych dochodach było to 14,8%.

Powody różnic między województwami:

Urbanizacja i dostępność:

• Wyższe wskaźniki w dużych miastach wynikają z lepszej dostępności transportu publicznego i rozwiniętej infrastruktury.
• W regionach wiejskich i pozaaglomeracyjnych korzystanie jest ograniczone ze względu na mniejszą liczbę połączeń i brak regularnych usług.

Zamożność regionów:

• Regiony o wyższym dochodzie na mieszkańca, takie jak warszawski stołeczny, mają większy dostęp do taniego i dobrze rozwiniętego transportu publicznego.
• W biedniejszych województwach, jak podkarpackie, brak inwestycji w transport publiczny powoduje niższy wskaźnik korzystania i większe odczuwalne koszty.

Alternatywy transportowe:

• W regionach wiejskich większa liczba samochodów prywatnych zmniejsza potrzebę korzystania z transportu publicznego.

Trendy z poprzednich lat

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) opublikowanych 20 stycznia 2025 roku, prawie 60% gospodarstw domowych w Polsce deklarowało korzystanie z transportu publicznego w ostatnich 12 miesiącach. Niestety, w dostępnych źródłach nie znaleziono porównywalnych danych dotyczących lat 2022 i 2023, co uniemożliwia przeprowadzenie dokładnej analizy trendów w korzystaniu z transportu publicznego na przestrzeni tych lat.

Widoczne trendy to:

• Wzrost korzystania z transportu publicznego w dużych miastach w latach 2020–2024 o ok. 3 punkty procentowe, co wynika z inwestycji w infrastrukturę i ekologiczne rozwiązania (np. autobusy elektryczne).
• Spadek korzystania w regionach wiejskich z powodu zmniejszenia liczby połączeń.

Warto jednak zauważyć, że w 2023 roku odnotowano wzrost liczby przewiezionych pasażerów we wszystkich rodzajach transportu, z wyjątkiem morskiego, w porównaniu z rokiem poprzednim. Informacje te pochodzą z raportu GUS „Przewozy ładunków i pasażerów w 2023 roku” opublikowanego 29 maja 2024 roku.

Dodatkowo, raport GUS „Transport – wyniki działalności w 2023 roku” z 30 września 2024 roku wskazuje, że przychody ze sprzedaży usług w jednostkach transportu w 2023 roku były większe o 3,8% w porównaniu z 2022 rokiem, co może sugerować zwiększone korzystanie z usług

Podsumowując, analiza pokazuje, że dostępność transportu publicznego i jego koszty są kluczowymi czynnikami kształtującymi jego wykorzystanie, z silnym podziałem między miastami a obszarami wiejskimi oraz bogatymi a biedniejszymi regionami. Integracja transportu i inwestycje w regionach mniej rozwiniętych mogą poprawić te wskaźniki.

Raport GUS do pobrania na: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/korzystanie-z-transportu-publicznego-przez-gospodarstwa-domowe-wyniki-modulu-badania-eu-silc-2024,37,1.html