Nowela goni nowelę. W ustawie o transporcie zbiorowym

Pisma otwierające konsultacje datowano na dzień 14 lipca 2017 r. Na zgłaszanie uwag wyznaczono dość krótki termin: 14 dni od daty otrzymania pisma wraz z projektem, co – biorąc pod uwagę okres urlopowy – mogłoby wydawać się nie lada wyzwaniem.

Kolejowy trop

Lektura treści prowadzi jednak do wniosku, że pomimo identycznej nazwy, obecnie procedowany projekt ustawy nie ma nic wspólnego z dokumentami stanowiącymi przedmiot prac zespołu ds. opracowania projektu o zmianie ustawy o publicznym transporcie zbiorowym oraz niektórych innych ustaw (ostatnią wersję projektu, która została przekazana członkom zespołu przez Pana Ministra Andrzeja Adamczyka, datowano na 1 czerwca 2017 r.)

Wniosek ten potwierdza sygnatura obydwu pism – ze skrótem DTK (co oznacza Departament Kolejnictwa), a także podpisy: Pana Kazimierza Smolińskiego – Sekretarza Stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa, który nie uczestniczył w pracach zespołu oraz Zastępców Dyrektorów Departamentu Prawnego i Departamentu Kolejnictwa.

Oznacza to, że w sytuacji, kiedy środowisko transportowe i samorządy z niecierpliwością oczekują nowej wersji ustawy regulującej funkcjonowanie drogowego publicznego transportu zbiorowego, dość nieoczekiwanie pojawił się projekt nowelizacji ustawy, który dotyczy zupełnie innych kwestii.

Jak można przeczytać w uzasadnieniu, przedmiotowy projekt ma na celu zapewnienie zgodności przepisów prawa krajowego z prawem Unii Europejskiej – poprzez dostosowanie do przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2338 z dnia 14 grudnia 2016 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1370/2007 w odniesieniu do otwarcia rynku krajowych usług kolejowego transportu pasażerskiego. Wejście w życie nowelizacji ustawy o publicznym transporcie zbiorowym skorelowano z wejściem w życie rozporządzenia (UE) 2016/2338, które nastąpi z dniem 24 grudnia 2017 r.

Dodatkowo wskazano, że niektóre z proponowanych regulacji zawartych w nowej ustawie o publicznym transporcie zbiorowym mają na celu wypełnienie zobowiązań nałożonych przez Komisję Europejską w związku z trwającym procesem notyfikacji pomocy publicznej udzielonej w 2015 r. spółce „Przewozy Regionalne” Sp. z o.o. na restrukturyzację.

Nie tylko kolej

Wydawać by się więc mogło, że projekt ten, liczący zaledwie 6 stron tekstu samej ustawy i kolejne 6 stron uzasadnienia, koncentruje się przede wszystkim na sprawach dotyczących transportu kolejowego. Tymczasem projekt z dnia 14 lipca 2017 r. zawiera jednak pewne postanowienia, które są dość istotne z punktu widzenia samorządów oraz operatorów i przewoźników drogowych.

Nowy ust. 4a w art. 12 rozszerza zakres planu transportowego opracowywanego przez ministra właściwego do spraw transportu o zalecenia dotyczące działań samorządu województwa w zakresie przewozów do najbliższej stacji w województwie sąsiednim, umożliwiających przesiadki w celu odbycia dalszej podróży, oraz przewóz powrotny, w tym:

1) odcinki linii kolejowych, na których samorządy województw powinny zapewnić transport kolejowy;

2) minimalną liczbę par pociągów w ciągu doby na poszczególnych odcinkach;

3) wymagania dotyczące skomunikowań, w tym zapewnienie ciągłości przewozów na liniach łączących stacje o istotnym potencjale pasażerskim położone po obu stronach granicy województw;

4) wymagania dotyczące stabilności oferty przewozowej;

5) parametry techniczne linii, do których mają zastosowanie zalecenia zawarte w pkt 1-4;

6) wymagania dotyczące stabilności oferty zarządcy infrastruktury kolejowej, do których mają zastosowanie zalecenia zawarte w pkt 1-4.

W art. 22 ust. 2, dotyczącym zamówień podprogowych, dokonano dwóch zmian. Po pierwsze, zwrot: „nie więcej niż 23 środki transportu” zastąpiono zwrotem: „nie więcej niż 23 pojazdy drogowe”. Po drugie, zwrot: „do średniej wartości rocznej przedmiotu umowy nie wyższej niż 2 000 000 euro” zastąpiono zwrotem: „do średniej wartości rocznej przedmiotu umowy mniejszej niż 2 000 000 euro”. Różnica dotyczy więc 1 euro.

W art. 23 w ust. 4, precyzującym treść ogłoszenia o zamiarze przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia lub bezpośredniego zawarcia umowy, publikowanym obligatoryjnie przez organizatora, dodano nowy pkt. 5 – zobowiązujący do podania w ogłoszeniu także przewidywanej daty rozpoczęcia oraz okresu obowiązywania umowy o świadczenie usług publicznych.

W art. 25 ust. 3, dotyczącym treści obowiązkowych w umowie o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, dodano pkt. 4: „warunki dotyczące norm jakości i standardów socjalnych oraz podnoszenia jakości usług świadczonych w zakresie publicznego transportu zbiorowego”. Oznacza to, że w umowie należy obligatoryjnie przewidzieć wzrastające wymogi dla operatora, przekładające się na wzrost jakości usług dla klientów.

Zgodnie z nowym art. 29a. ust. 1, każdy organizator przekazuje sprawozdanie zbiorcze dotyczące zobowiązań z tytułu świadczenia usług publicznych, o którym mowa w art. 7 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1370/2007, do ministra właściwego do spraw transportu w terminie 30 dni od dnia jego publikacji. W tym miejscu przywołam treść odnośnego ustępu rozporządzenia: „Każdy właściwy organ podaje raz w roku do publicznej wiadomości sprawozdanie zbiorcze na temat zobowiązań z tytułu świadczenia usług publicznych, za które jest odpowiedzialny, wybranych podmiotów świadczących usługi publiczne, jak również rekompensat i wyłącznych praw, które wspomniane podmioty świadczące usługi publiczne otrzymują w zamian. Sprawozdanie to wprowadza rozróżnienie między transportem autobusowym i transportem szynowym, pozwala na monitorowanie i ocenę wyników funkcjonowania, jakości i finansowania sieci transportu publicznego oraz, w stosownych przypadkach, informuje o rodzaju i zakresie wszelkich udzielonych praw wyłącznych”.

Problemy mniejszych

Objęcie obowiązkiem wszystkich organizatorów stanowić będzie poważny kłopot dla najmniejszych samorządów – gmin wiejskich i małych miast oraz dla tych samorządów, które do tej pory nie organizowały jeszcze publicznego transportu zbiorowego, czyli dla większości samorządów powiatowych. Wydaje się, że racjonalnym byłoby zwolnienie z tego obowiązku np. samorządów kontraktujących usługi transportu drogowego w wymiarze poniżej określonego progu, np. do 23 pojazdów w ruchu lub do kwoty 2 mln euro rocznie.

Zgodnie z nową treścią art. 49 ust. 1, organizator przekazuje w terminie do dnia 31 stycznia każdego roku, właściwemu marszałkowi województwa, informacje dotyczące publicznego transportu zbiorowego poszerzone o daty rozpoczęcia i okres obowiązywania umów o świadczenie usług publicznych i rekompensaty, które otrzymują podmioty świadczące usługi publiczne.

Z kolei marszałek województwa, na podstawie otrzymanych informacji, przygotowuje zbiorczą informację dotyczącą publicznego transportu zbiorowego na całym obszarze objętym swoją właściwością, z podziałem na transport autobusowy i kolejowy.

Na mocy zmian wprowadzanych w ustawie z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym, dodatkowe uprawnienia uzyskuje Prezes Urzędu Transportu Kolejowego, który:

– opiniuje projekt planu transportowego opracowanego przez marszałka województwa pod względem zgodności z ogłoszonym planem transportowym opracowanym przez ministra właściwego do spraw transportu;

– w przypadku projektu umowy zawieranej przez marszałka województwa, opiniuje ten projekt pod względem zgodności z planem transportowym ministra właściwego do spraw transportu, w zakresie realizacji zaleceń, o których mowa w art. 12 ust. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym, z uwzględnieniem hierarchii dokumentów oraz stanowisk województw sąsiednich oraz opiniuje umowę o świadczenie usług publicznych w zakresie kolejowych przewozów pasażerskich zawieraną przez marszałka województwa.

Czekamy dalej

Bardzo wnikliwa analiza tekstu obydwu projektów zmiany ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, tj. projektów z dnia 1 czerwca i 14 lipca 2017 r., dowodzi, że są to zupełnie rozłączne projekty – żaden z nich nie zmienia tych samych ustępów lub punktów w tych samych artykułach.

Zgodnie z założeniami projektu, ustawa wchodzi w życie z dniem 24 grudnia 2017 roku, z wyjątkiem art. 1 pkt 5 i 6, dotyczących trybów zamówień, które wchodzą w życie z dniem 3 grudnia 2019 r.

Na procedowanie najważniejszej dla transportu drogowego zmiany ustawy o publicznym transporcie zbiorowym nadal więc czekamy. Wprowadzona w obecnej noweli ustawy data 3 grudnia 2019 r. (dokładnie 10 lat od wejścia w życie Rozporządzenia 1370/2007) może więc stanowić – w kontekście przedłużających się prac nad nowelizacją przepisów dotyczących transportu drogowego – także nową datę wejścia w życie wszystkich planowanych zmian w ustawie o publicznym transporcie zbiorowym.

„