Ministerstwo Finansów: dlaczego nie chcemy prawa wyłącznego

–„W związku z posiedzeniem Podkomisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia rządowego projektu ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, które odbyło się w dniu 7 lipca br. oraz w odpowiedzi na prośbę przedstawienia, szacunkowych danych na temat skutków finansowych zamieszczonego w przedmiotowym projekcie zakazu ustanawiania praw wyłącznych na rzecz operatorów publicznego transportu zbiorowego, uprzejmie informuję, co następuje.
Należy podkreślić precedensowy charakter instytucji praw wyłącznych w lądowym transporcie pasażerskim na terenie Polski. Także projektowany system organizowania i finansowania publicznego transportu -zbiorowego nie może być dowolnie porównywany z obecnie obowiązującymi’ regulacjami: Zaznaczenia wymaga ponadto brak precyzyjnych danych na temat wydatków jednostek, samorządu terytorialnego z tytułu dotacji dla przewoźników w ramach umów o świadczenie usług publicznych oraz tytułem finansowania działalności podmiotów wewnętrznych, świadczących usługi komunikacji masowej.
Mając na uwadze powyższe przedstawione szacunki należy traktować w sposób generalny i poglądowy, z zastrzeżeniem, że odzwierciedlają one jedynie przybliżony rząd wielkości. Według danych,- którymi dysponuje Ministerstwo. Finansów, wykonanie wydatków powiatów i gmin z tytułu finansowania lokalnego transportu zbiorowego w dziale 600, rozdział 60004, wyniosło w 2009 r. kwotę 5.424.390 tys. zł. Wykonanie dochodów powiatów i gmin w ramach lokalnego transportu zbiorowego osiągnęło kwotę 1.981.646 tys. zł. Jako kwotę finansowanie lokalnego transportu zbiorowego per saldo w 2009 r. przyjęto zatem różnicę kwot z pkt 1 i pkt 2t. która wyniosła 3.442.744 tys. zł. Na podstawie projektu ustawy o publicznym transporcie zbiorowym w wersji przedłożonej na posiedzeniu Komitetu Rady Ministrów w dniu 1 stycznia 2010 r. oraz zgodnie z Rozporządzeniem 1370/07, prawo wyłączne na określonej linii komunikacyjnej;, liniach komunikacyjnych lub sieci komunikacyjnej, nie jest przyznawane w przypadku bezpośredniego zawarcia umowy o świadczenie usług publicznych, Jak stanowi art. 20 ust. 1 projektu ustawy, organizator może bezpośrednio zawrzeć umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego w przypadku, gdy;
1) średnia wartość roczna zamówienia prowadzącego do zawarcia umowy jest mniejsza niż 1 000 000 euro lub świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego dotyczy świadczenia tych usług w wymiarze mniejszym niż 300 000 kilometrów rocznie;
2) małe lub średnie przedsiębiorstwo eksploatuje nie więcej niż 23 środki transportu, a średnia wartość roczna zamówienia prowadzącego do zawarcia umowy nie przekracza 2 000 000 euro lub świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego dotyczy świadczenia tych usług w wymiarze mniejszym niż 600 000 kilometrów rocznie;
3) świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego ma być wykonywane przez wyodrębniony i podległy organizatorowi podmiot wewnętrzny, powołany do świadczenia usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego;
4) świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego ma być wykonywane w transporcie kolejowym, albo
5) wystąpi zakłócenie w świadczeniu usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego lub bezpośrednie ryzyko, powstania takiej sytuacji, zarówno z przyczyn zależnych, jak i niezależnych od operatora.
Mając na uwadze przytoczony przepis, Ministerstwo Finansów próbowało określić szacunkowy udział przewozów, które mogłyby być wykonywane na podstawie bezpośredniego zawarcia umowy, w ogólnych wydatkach samorządów na lokalny transport zbiorowy. Jednak dostępne dane, w tym pochodzącej Głównego Urzędu Statystycznego zasobów Eurostatu i organizacji przewoźników drogowych, nie pozwalają na ustalenie przedmiotowej wielkości. Należy zaznaczyć, że organizowanie lokalnego transportu zbiorowego jest zadaniem własnym gmin i powiatów. Jednak spośród 379 powiatów i 2479 gmin, tylko 587 jednostek samorządu (77 powiatów i 510 gmin) wydatkuje, środki na wskazany cel. Z tego kwota wydatków per saldo powiatów na lokalny transport zbiorowy wynosi 2.966.889 tys, zł., wydatki gmin stanowią natomiast kwotę 475,855 tys. zł, Wiąże się to z faktem, iż obsługa połączeń komunikacyjne w zakresie transportu zbiorowego na terenie większości jednostek samorządu jest na tyle dochodowa, że nie wymaga dotowania ze środków publicznych.
Według art 18 ust.. 1 projektu ustawy w wersji przedłożonej na posiedzeniu Komitetu Rady Ministrów w dniu 7 stycznia 2010 r., zakres prawa wyłącznego powinien być proporcjonalny do potrzeby zapewnienia rentowności przewozów lub zapobieżenia zwiększenia straty w związku z realizacją przewozów. Jednak w opinii Ministerstwa Finansów, wprowadzenie instytucji prawa wyłącznego nie przyczyni się do powstania oszczędności po stronie organizatorów publicznego transportu zbiorowego. Niedopuszczenie konkurencyjnych przewoźników do świadczenia usług na linii, liniach lub. sieci komunikacyjnej objętej wyłącznością może doprowadzić do nadmiernego i nieuzasadnionego wzrostu kosztów przewozów, podejmowanych przez uprzywilejowanego operatora transportu publicznego. Tym samym wzrosnąć mogą także wydatki organizatorów transportu tytułem rekompensat za świadczenie usług transportu publicznego.
Ponadto, przejściowe, lub trwałe wyłączenie konkurencji może w przyszłości ograniczyć możliwość oszacowania rynkowych kosztów świadczenia usług objętych umową publicznego transportu zbiorowego – nie tylko na poziomie lokalnym, ale także regionalnym. Biorąc pod uwagę powyższe, Ministerstwo Finansów stoi na stanowisku, że bilans ewentualnych strat i korzyści, związanych z funkcjonowaniem instytucji prawa wyłącznego, przemawia za utrzymaniem w projekcie ustawy zakazu jego stosowania.