Kolejowy głos nt. ustawy o publicznym transporcie

– Ustawa wpisuje się jako ważny element kształtowania systemu społeczno-gospodarczego –podkreślił prof. Chaberek, kierownik Katedry Logistyki Uniwersytetu Gdańskiego. Wśród głównych czynników kształtujących ten system należy wymienić składniki ekonomiczno-efektywnościowe (mechanizmy konkurencji), środowiskowe (zasady zrównoważonego rozwoju) oraz społeczne, które zapewniają jednakowe szanse rozwoju jednostki. We współczesnej gospodarce logistyka jest jednym z kryteriów i narzędzi kształtowania porządku współczesnych systemów społeczno-gospodarczych –zauważa prof. Chaberek i podkreśla, że dlatego ważne jest holistyczne podejście do zagadnienia rozwoju systemów logistycznych kraju, uwzględniające naukę, praktykę oraz działalność regulacyjną. Należy bowiem zauważyć, że przedmiotem działań logistycznych są nie tylko zasoby rzeczowe i informacyjne, ale również zasoby ludzkie. A logistyka odnosi się nie tylko do sfery gospodarczej, ale do całego obszaru aktywności człowieka. Wsparcia logistycznego wymaga zarówno praca jak i wypoczynek, a także nauka, ochrona zdrowia, spędzanie wolnego czasu itp. O skutkach zakłóceń w procesach logistycznych mogli przekonać się niedawno pasażerowie linii kolejowych i lotniczych, firmy kurierskie i ich klienci detaliczni i instytucjonalni, kierowcy samochodów osobowych, autobusów i pojazdów dostawczych, operatorzy centrów logistycznych i magazynów. Wszyscy ulegli w większym lub mniejszym stopniu siłom przyrody. Zakłócenia organizacyjne w sieciach logistycznych w swej masowej skali stały się problemem nie pojedynczych organizacji transportowych, zarządców lotnisk czy operatorów logistycznych, ale odbiły się na relacjach społecznych i gospodarczych. Stąd istotna jest uwaga prof. Chaberka, że logistyka spełnia ważne cele społeczne i wpisuje się we wszystkie programy społeczno-gospodarcze. Regulacyjna funkcja logistyki wyznacza nie tylko obszary prawne, ale również wywiera wpływ na procesy organizacyjne i kierunki rozwoju technologii realizacji procesów logistycznych. Sprawna logistyka musi prowadzić do koordynacji działań, synchronizacji procesów oraz integracji podmiotów w nich uczestniczących.

W kontekście globalizacji procesów logistycznych ważna jest regionalna polityka logistyczna, w którą wpisuje się przyjęta przez Sejm RP ustawa o publicznym transporcie zbiorowym –podkreśla poseł Bogusław Kowalski, bowiem część połączeń dotowana jest ze środków publicznych, a część działa według reguł rynkowych. Na tym przenikającym się obszarze bywa, że część rynku publicznego przejmują operatorzy prywatni, co zwiększa deficyt połączeń dotowanych.
Jej najważniejszą cechą jest to, że ustala organizację rynku i wyznacza komponenty systemu logistycznego regionu, definiuje organizatora publicznego transportu zbiorowego i operatora publicznego transportu zbiorowego. – Operatorzy będą wybierani przez samorządy w drodze przetargów, a umowy na przewozy dotowane będą wieloletnie. Będziemy mieli więc do czynienia nie z walką na rynku, lecz walką o rynek –przekonuje poseł Kowalski. Z punktu widzenia pasażera, jako podmiotu całego procesu logistyki miejskiej i regionalnej, bardzo ważnym elementem, który reguluje ustawa jest integracja systemu transportowego. Temu służy ustalenie zasad funkcjonowania zintegrowanych węzłów przesiadkowych oraz systemów taryfowo-biletowych. Ustawa umożliwia planowanie zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego, daje narzędzia do usprawnienia organizacji rynku zbiorowych usług transportowych oraz organizacji sprawnej sieci transportowej.
– To są istotne i nowe ustalenia pozwalające na rozwój polityki regionalnej w sferze publicznej obsługi logistycznej ludnośc –podkreśla prof. Chaberek. I dodaje, że ustawa daje możliwość rozwoju usług wykonywanych w ramach służby publicznej na zasadach komercyjnych, zapewniając otwarty dostęp do rynku transportu publicznego. Rozstrzygnięcie takie nastąpiło w końcowej fazie prac nad Ustawą o publicznym transporcie zbiorowym, poprzez wprowadzenie bardzo istotnej, niekorzystnej dla polskich przewoźników, zmiany w zasadach funkcjonowania naszego rynku kolejowego. Wykluczono mianowicie możliwość przyznania tzw. prawa wyłącznego, czyli prawa dającego przewoźnikowi monopol na świadczenie usług na danej trasie, w danej sieci lub na danym obszarze, na co zezwala rozporządzenie (WE) nr 1370/2007. Ideą tego rozporządzenia unijnego jest to, aby przewoźnik realizujący zadania przewozowe o charakterze publicznym mógł pokrywać deficyt w przewozach wieczornych i nocnych intratnymi przewozami w godzinach szczytu. W większości państw UE prawo wyłączne jest stosowane. Przyjęta ustawa otwiera w Polsce rynek przewozów pasażerskich dla konkurencji, dając tym samym możliwość uruchamiania pociągów w tej samej relacji w krótkich odstępach czasu i 'podbierania’ sobie pasażerów. Nie będzie to sprzyjało właściwej integracji procesów obsługi logistycznej ludności w ramach przewozów regionalnych.
Środki na tabor. Bardzo ważnym elementem jest zagadnienie pozyskiwania środków na rozwój taboru, a szczególnie infrastruktury, które w znacznym stopniu finansowane są ze środków publicznych. Ustawa otwiera możliwość wykorzystania na rozwój tego rodzaju transportu prywatnych środków finansowych i odwołuje się do 'zasady godziwego zysku dla operatora. – 'Godziwy zysk’ ma być co roku określany przez ministra finansów, co powinno sprawić, że inwestycje w infrastrukturę i transport publiczny staną się przedsięwzięciem dochodowym –uważa pos. Kowalski. Twórcom ustawy chodziło o pogodzenie postulatu racjonalizacji wydatków środków publicznych z możliwym ograniczeniem publicznej ingerencji w rynek usług transportowych. Ustawa pozwoli na racjonalizację systemów logistycznych w miastach i regionach. Powinna ograniczyć ujemne skutki kongestii w aglomeracjach miejskich, a co najważniejsze –prowadzić do racjonalizacji wydatków publicznych, poprzez wyraźne podziały rynków i kompetencji operatorów. Powinna także pomóc w eliminacji 'dzikiej”konkurencji oraz zapewnić dopływ i zaangażowanie kapitału prywatnego w rozwój logistyki miejskiej i regionalnej.