Gliwice mają już swoją komunikacyjną strategię
W listopadzie został przyjęty dokument 'Strategia rozwoju zbiorowego transportu miejskiego w Gliwicach’ , nad który m prace trwały od lipca, a ich celem było zbadanie kondycji komunikacji miejskiej i wskazanie działań, jakie można podjąć w celu jej usprawnienia. Zadaniem zajęli się eksperci z Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach – prof. dr hab. Robert Tomanek (prorektor uczelni) i dr Grzegorz Dydkowski z Katedry Transportu. Biorąc pod uwagę oczekiwania mieszkańców i zmieniające się potrzeby pasażerów, wytyczyli najważniejsze kierunki postępowania. Kolejnym krokiem będzie przejście od teorii do praktyki i wdrożenie konkretnych rozwiązań.
Teraz prezentujemy wprowadzenie do strategii oraz jej podsumowanie: –„Przygotowywana Strategia rozwoju zbiorowego transportu miejskiego w Gliwicach jako opracowanie badawcze mające na celu wyznaczenie przez samorząd Gliwic kierunków rozwoju transportu zbiorowego koncentruje się na priorytetach, celach strategicznych oraz obszarach działań dotyczących właśnie miejskiego transportu zbiorowego w Gliwicach. Jednak nie sposób dokonać zawężenia tematyki pracy wyłącznie do transportu zbiorowego, bez zubożenia wyników opracowania – transport zbiorowy jest częścią systemu transportowego miasta, przemieszczenia mieszkańców dokonywane są także transportem indywidualnym oraz pieszo, poza tym system transportowy Gliwic jest częścią systemu transportu aglomeracji, oraz transportu krajowego i międzynarodowego.
System transportowy powinien umożliwiać społeczeństwu (mieszkańcom jak i osobom spoza miasta) realizację prawa do mobilności. Wydaje się, że to jedna z podstawowych przesłanek wolności obywatelskich. Jednocześnie powinno się minimalizować negatywne skutki zewnętrzne transportu –konieczne jest nie tylko rozwijanie transportu ale też oddziaływanie na sposoby realizacji prawa mobilności. Tworząc warunki do realizacji prawa mobilności należy mieć na uwadze wykorzystanie różnych podsystemów transportowych. Celowe jest elastyczne podejście i odrzucenie schematycznego myślenia polegającego na stawianiu samochodów osobowych, czy szerzej trakcji spalinowej, w opozycji lub jednoznacznie negatywnym świetle względem transportu zbiorowego, czy też bezemisyjnych sposobów przemieszczeń (np. rowerami). Transport samochodowy stał się częścią życia ludzi, częścią przestrzeni miast i jest kluczowym narzędziem realizacji prawa mobilności –jednocześnie narastająca kongestia oraz inne efekty zewnętrzne nie dość, że ograniczają mobilność, to dodatkowo są źródłem spadku efektywności systemu transportowego, konkurencyjności miast oraz pogarszania się jakości życia. Dlatego też konieczny jest zrównoważony rozwój transportu. Transport miejski, zarówno indywidualny (infrastruktura), jak i zbiorowy finansowane są ze środków publicznych –dlatego konieczne jest prowadzenie polityki poprawy efektywności funkcjonowania poprzez m.in. wzrost stopnia wykorzystania infrastruktury, wspieranie przemieszczeń transportem zbiorowym lub para-zbiorowym, integrację, wykorzystanie właściwych w zależności od wielkości potoku środków przewozowych, ochronę środowiska i przestrzeni miejskiej. Transport zbiorowy w systemach transportowych dużych miast i metropolii musi odgrywać kluczową rolę –stąd konieczność podejmowania działań zwiększających jego konkurencyjność i efektywność wykorzystania w obsłudze potrzeb transportowych.
Kreując strategię rozwoju transportu zbiorowego w Gliwicach należy uwzględnić wiele czynników –w szczególności znaczenie rozwoju technologicznego dla przyszłości transportu, konieczność ograniczania emisji zanieczyszczeń oraz zmiany demograficzne. Gliwice jako miasto o rozwiniętej strukturze funkcjonalno-przestrzennej miasta, odgrywające kluczową rolę w Metropolii Górnośląskiej i posiadające duży potencjał rozwojowy (wynikający z charakterystyki społecznej, lokalizacji oraz szybko poprawiającej się dostępności transportowej) powinny stać się liderem w zakresie innowacyjnego, efektywnego i zrównoważonego rozwoju transportu miejskiego. Duże znaczenie dla funkcjonowania transportu mają decyzje z zakresu zagospodarowania przestrzennego, w tym dotyczące lokalizacji obiektów infrastruktury punktowej i liniowej, co powoduje że większość działań w zakresie transportu pasażerskiego powinno być wynikiem wieloletniej wizji mobilności mieszkańców, zaspokajania potrzeb transportowych, zrównoważonego i efektywnego rozwoju systemu transportowego. Wdrożenie polityki rozwoju transportu miejskiego wymaga wielu działań o charakterze strukturalnym, jest to proces długotrwały, stąd też powinien być właściwie ukierunkowany i zaplanowany. Złożoność realizacji strategii rozwoju transportu wynika również z faktu, że transport jest sektorem sieciowym, składającym się z wielu elementów (infrastruktury, pojazdów, podmiotów, regulacji prawnych, przyjętych rozwiązań ekonomicznych i organizacyjnych), które są w kompetencjach administracji różnych szczebli. Elementy systemu transportu są finansowane z różnych źródeł i wg różnych zasad, stosuje się do nich często różne regulacje prawne. Wiele regulacji stanowionych jest wg gałęzi transportu, czy zakresu świadczonych usług, np. zasady uprawnień do przejazdów ulgowych określone w ustawach, są inne dla miejskiego transportu zbiorowego, a inne dla przewozów kolejowych, mimo, że usługi świadczone są na tym samym obszarze. Powoduje to, że miasta mają wpływ jedynie na wybrane elementy systemu transportu pasażerskiego, co w rezultacie ogranicza możliwość skutecznego i efektywnego działania. Celem opracowania jest identyfikacja i ocena opcji strategicznych oraz przygotowanie strategii rozwoju transportu zbiorowego dla Gliwic.
Celowi pracy podporządkowany został układ pracy. Praca składa się z siedmiu rozdziałów, wstępu oraz zakończenia. W rozdziale pierwszym przedstawiono metodologię badań oraz podstawowe dokumenty wykorzystywane podczas przygotowania strategii rozwoju miejskiego transportu zbiorowego. Rozdział drugi zawiera diagnozę strategiczną systemu transportu zbiorowego Polski i Metropolii Górnośląskiej. W rozdziale trzecim przedstawiono podstawowe informacje o Komunikacyjnym Związku Komunalnym GOP, który jest organizatorem miejskiego transportu zbiorowego w centralnej części województwa śląskiego, w tym też w Gliwicach. Rozdział czwarty zawiera diagnozę strategiczną systemu transportu zbiorowego Gliwic. Zamierzenia strategiczne Gliwic i innych podmiotów wpływające na rozwój transportu zbiorowego w Gliwicach przedstawiono w rozdziale piątym. Rozdział szósty zawiera identyfikację strategii rozwoju systemu transportu miejskiego w Gliwicach. W rozdziale siódmym przedstawiono propozycję strategii rozwoju transportu zbiorowego w Gliwicach na lata 2010 –2022.
Podsumowanie
Korzyści z kreowania rozwoju transportu zbiorowego można doszukiwać się nie tylko we wzroście sprawności transportu, ale także w zmianie wizerunku miasta –nowoczesny system transportu zbiorowego jest wyraźnie postrzegany i odbierany jako oznaka dynamicznego, a jednocześnie zrównoważonego rozwoju. Inwestowanie w rozwój transportu zbiorowego może też oznaczać ożywienie gospodarcze w sektorach powiązanych. Proponowane działania strategiczne zostały umieszczone w ramach wyznaczonych priorytetów i celów strategicznych –wykreślonych z przyjętej wizji i misji. Siatka celów podlegała weryfikacji w trakcie warsztatów z udziałem przedstawicieli władz miasta i wskazanych przez władze miejskie kluczowych aktorów zmian (tzw. interesariuszy). Przyjęcie, że system zbiorowego transportu miejskiego ma oferować zintegrowane i wysokiej jakości usługi, opierać swój rozwój na nowoczesnych technologiach, być efektywny i elastyczny oznacza zgodę na aktywne kreowanie rozwoju przy wykorzystaniu dostępnych instrumentów. Poza instrumentami regulacyjnymi należy oczekiwać aktywności inwestycyjnej miasta –zarówno bezpośredniej jak i w systemach partnerstwa publiczno-prywatnego. Aktywność ta przyjmie konkretny kształt po zdefiniowaniu przedsięwzięć wpisanych w realizację strategii. Niektóre przedsięwzięcia zidentyfikowano w trakcie warsztatów, o których była mowa wcześniej. Konieczne jest jednak rozwinięcie tej listy oraz sprecyzowanie harmonogramu realizacji poszczególnych aktywności. Każde przedsięwzięcie musi być precyzyjnie zdefiniowane i osadzone w konkretnym czasie, z budżetem oraz wskazanymi źródłami finansowania. Doświadczenie metropolii europejskich pokazuje, że rozwój zbiorowego transportu miejskiego nie jest możliwy bez poważnych inwestycji publicznych oraz towarzyszących im regulacji prowadzących do zmiany zachowań komunikacyjnych zwiększających efektywność tych inwestycji. Także w tym przypadku należy zauważyć, że władze Gliwic chcąc realizować proponowaną strategię będą zmuszone podejmować trudne decyzje dotyczące kierowania środków na inwestycje w systemie transportowym. W szczególności trudno oczekiwać, że w warunkach rozwoju infrastruktury drogowej – tylko za pomocą regulacji oraz projektów partnerstwa publicznoprywatnego, uda się zmienić model obsługi potrzeb przewozowych i podnieść efektywność systemu transportowego.
Pena treść gliwickiej strategii dostępna jest tutaj.
Komentarze