Europejski Dzień Bez Samochodu 2009 – podsumowanie

W dniach od 16 do 22 września 2009 r. setki europejskich miast wzięły udział w ósmej edycji Europejskiego Tygodnia Mobilności zapraszając swoich mieszkańców do uczestnictwa w szerokiej gamie działań promujących mobilność zgodną z zasadami zrównoważonego rozwoju. Motywem przewodnim kampanii na rok 2009 było hasło –Poprawa warunków życia w miastach –podkreśla wagę wysiłków podejmowanych na szczeblu lokalnym na rzecz walki ze zmianami klimatu i walki o poprawę jakości życia poprzez promocję środków transportu stanowiących alternatywę dla samochodów, takich jak jazda na rowerze, spacery i transport publiczny oraz programów, takich jak „car-sharing”czy „car-pooling”.

Odpowiedzialny za transport wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Antonio Tajani powiedział: „Europejski Tydzień Mobilności to wyraźny przykład pokazujący w jaki sposób inicjatywy na szczeblu europejskim mogą propagować i wspierać działania na szczeblu lokalnym. Nowy plan działania dotyczący mobilności w miastach, który zamierzam wkrótce przedstawić, jest wierny właśnie takiej filozofii. Plan ten wyposaży władze miejskie w szereg praktycznych narzędzi, które pomogą im walczyć ze zmianami klimatu i przybliżyć mobilność w miastach do zasad zrównoważonego rozwoju”.

Stavros Dimas, unijny komisarz ds. środowiska, stwierdził: „Samochody prywatne emitują duże ilości gazów cieplarnianych odpowiedzialnych za zmiany klimatu, mając jednocześnie duży wpływ na jakość życia w miastach. Dlatego ważne jest, aby władze miejskie i mieszkańcy miast w całej Unii Europejskiej nauczyli się korzystać ze środków transportu bliższych zasadom zrównoważonego rozwoju. W ten sposób przyczynią się oni do osłabienia skutków zmian klimatu i poprawy warunków życia w naszych miastach”.

Maciej Nowicki, Minister Środowiska inaugurując Europejski Tydzień Zrównoważonego Transportu mówił: – To inicjatywa, która od jedenastu lat jest promowana przez Unię Europejską. W tym roku w akcji tygodnia ekologicznego transportu uczestniczy około 1500 miast z Europy, z tego 126 miast polskich –powiedział minister środowiska prof. –Chcemy zwrócić uwagę na kwestie transportu miejskiego, tego który jest jak najbardziej przyjazny środowisku. Szanujmy nasz klimat, poprawiajmy go. Od nas wszystkich zależy, czy będziemy czuć się w naszych miastach komfortowo –dodał minister.

 

 

Od czasu powstania inicjatywy w 2002 r. liczba miast uczestniczących w Tygodniu mobilności zwiększyła się sześciokrotnie. W zeszłym roku, pod wspólnym hasłem „Czyste powietrze dla wszystkich”rekordowa ilość 2102 organów władz lokalnych złożyła podpis pod kartą Europejskiego Tygodnia Mobilności i/lub zarejestrowała swoje działania na stronie kampanii www.mobilityweek.eu . W przeliczeniu na ludność, przekłada się to na 220 milionów mieszkańców w 39 państwach potencjalnie zaangażowanych w ETM 2008. Oznacza to ok. 4% wzrost w porównaniu z 2007 r., przy równym udziale starych i nowych państw członkowskich Unii Europejskiej, krajów przystępujących i państw członkowskich EWG/EFTA. Sprawdzony model kampanii ETM coraz częściej jest także wykorzystywany przez kraje spoza Europy, w tym Brazylię, Wenezuelę, Kolumbię, Kanadę, Japonię, Koreę Południową czy Tajwan, których główne miasta, takie jak Seul, Rio de Janeiro, Taipei, Montreal, Jokohama czy Quito wzięły udział w ETM 2008. Europejski Tydzień Mobilności koordynują trzy organizacje pozarządowe specjalizujące się w kwestiach środowiskowych na obszarach miejskich: Eurocities, Energie-Cités i Climate Alliance. Dyrekcja Generalna ds. Środowiska Komisji Europejskiej zapewnia wsparcie finansowe oraz organizuje coroczny konkurs Europejskiego Tygodnia Mobilności nagradzający najlepszy program działań i środków.

W Europie obchody ETZT przyjmuje rozmaite, ciekawe formy. Oto kilka tegorocznych przykładów:

– 18 września w portugalskim mieście Almada mieszkańcy otrzymali „trips for thrash”(przejażdżka za śmieci) –darmowe bilety komunikacji miejskiej w zamian za surowce wtórne, takie jak puszki, butelki plastikowe i baterie. Kino na otwartym powietrzu wyświetlać będzie darmowe seanse kilku znanych filmów o zmianach klimatu.

– w węgierskim Budapeszcie 19., 20. i 22. września były „Dniami bez samochodu”. Znajdująca się na liście światowego dziedzictwa UNESCO aleja Andrássy Avenue została zamknięta dla ruchu samochodowego i zamieniona w „żyjącą ulicę”, której chodniki pokryje zielona trawa, gdzie odbywały się zawody sportowe, teatry uliczne, wystawy ekologicznych pojazdów, wyścigi rowerowe i malowanie ulicy dla dzieci.

– w austriackim Salzburgu odbyła się akcja pod nazwą „Salzburg-Anders Mobil”służąca zwiększeniu świadomości na temat mobilności zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz alternatywnych środków transportu, w ramach której przedstawione zostaną pojazdy z napędem elektrycznym, będzie można odbyć przejażdżkę rikszą po mieście i poznać miejscowe organizacje pozarządowe zajmujące się kwestiami środowiska i transportu.

Dzięki zachęcaniu uczestniczących w akcji miast do wprowadzenia w życie przynajmniej jednego rozwiązania praktycznego o charakterze stałym można zapewnić trwałe rezultaty omawianej inicjatywy. Wśród ostatnich rozwiązań można wymienić Frankfurt, gdzie podróżnym gwarantuje się zwrot pieniędzy, w przypadku gdy środek transportu publicznego ma ponad dziesięciominutowe opóźnienie, l ub stronę internetową Edynburga ( www.educatedtravel.info/ ) zachęcającą podróżnych do wzięcia pod uwagę różnych środków transportu, w szczególności gdy rozpoczynają edukację w szkole, gimnazjum lub na uniwersytecie. W Polsce za taki przykład może służyć oddanie bus-pasów w Poznaniu i Warszawie oraz ścieżki rowerowej w Krakowie.

W Polce tegoroczny Europejski Tydzień Zrównoważonego Transportu (ETZT) oficjalnie rozpoczął minister środowiska prof. Maciej Nowicki, podczas konferencji prasowej na stacji metra Młociny. To właśnie Ministerstwo Środowiska jest polskim koordynatorem obchodów Dnia bez Samochodu i całego Tygodniu Zrównoważonego Transportu. Przypomnijmy, że ETZT jest organizowany w Europie od 1998 r., w Polsce od 2004 r. Natomiast EDBS –w Europie od 1998 r., w Polsce od roku 2002. W tym roku Ministerstwo przygotowano następujące akcje:

– 16 września na ulice kilkudziesięciu miast Polski wyjechały autobusy ozdobione kolorowymi naklejkami zachęcającymi do korzystania z komunikacji miejskiej. W akcji wzięły następujące miasta: Biała Podlaska, Białystok, Bielawa, Brzesko, Bydgoszcz, Chludowo, Chojnice, Ciechanów, Częstochowa, Dębica, Dzierżoniów, Gdańsk, Gdynia, Gorzów Wlkp., Grudziądz, Iława, Inowrocław, Jarocin, Jaworzno, Kalisz, Katowice, Kęty, Kołobrzeg, Komorniki, Konin, Koszalin, Kraków, Lębork, Legnica, Leszno, Lublin, Luboń, Łask, Łomża, Łódź, Malbork, Mielec, Nysa, Olkusz, Olsztyn, Ostrów Mazowiecka, Płock, Piła, Poznań, Radom, Rzeszów, Sanok, Siedlce, Skarżysko-Kamienna, Słupsk, Sosnowiec, Stargard Szczeciński, Szczecin, Szczecinek, Szczytno, Świdnica, Tarnobrzeg, Tarnowo Podgórne, Tarnów, Tczew, Tomaszów Mazowiecki, Toruń, Tychy, Wałcz, Warszawa, Włocławek, Wrocław, Zamość, Zielona Góra, Żagań, Żywiec

– W 11 miastach, w centrach i na drogach wylotowych, zobaczyliśmy zielone bilbordy z hasłem „Nie jeżdżę samochodem do kiosku”.

– W wybranych salonach Empiku osoby kupujące książki dostały specjalne zakładki „ZACZYTANI…w autobusie i w tramwaju”. Droga do pracy komunikacją publiczną to doskonała okazja do zanurzenia się w ulubionej lekturze.

– promocja na Naszej Klasie – wszyscy zwolennicy transportu przyjaznego środowisku będą mogli wyrazić swoje poparcie dla akcji dołączając jej profil do grona swoich znajomych w największym portalu społecznościowym.

– W dniach 21 -25 września br. warszawiacy mieli jedyną okazję wymienienia starej karty miejskiej na nową z unikalnym wzorem promujących ideę kampanii.

Kulminacją Tygodnia Zrównoważonego Transportu był Europejski Dzień bez Samochodu (22 wrzesień). W wielu miejscowościach wtedy właśnie organizowano specjalne atrakcje. I tutaj w Polsce dominowała jedna forma –bezpłatne korzystanie z komunikacji miejskiej, co miało zachęcić kierowców do rezygnowania z jazdy samochodem, zwłaszcza na krótkich dystansach i korzystania ze środków komunikacji miejskiej – autobusu, tramwaju, metra. W Warszawie z tej okazji odbył się happening. Jego głównymi atrakcjami były przejazd „Parlamentarnej Grupy Rowerowej”, Miasteczko Ministerstwa Środowiska, liczne gry i zabawy, m.in. „slalom gigant”i puzzle –układanki obrazkowe z motywami nt. transportu przyjaznemu środowisku  i przykładami dobrych praktyk, rebusy. Na miejscu happeningu była także możliwość wypożyczenia roweru. Ponadto, jedno z miejsc parkingowych w okolicach Pałacu Kultury i Nauki zostało zamienione w park.

Czy ta akcja odniosła skutek? Wymowna jest relacja „Gazety Wyborczej Warszawa”na temat stołecznego „Dnia Bez Samochodu”, którego głównym elementem było oddanie bus-pasa na Trasie Łazienkowskiej. Polecamy: http://miasta.gazeta.pl/warszawa/1,95190,7068033,Dzien_bez_Samochodu___spektakularna_klapa__.html

Z okazji Dnia bez Samochodu (22 września) zarówno największe miasta Polski, jak i te małe zaoferowały swoim mieszkańcom coś specjalnego. W wielu miejscowościach odbyły się pikniki rodzinne i festyny (część została odwoła z powodu narodowej żałoby). Łącznie w akcji wzięło udział 127 miast. Do wszystkich wysłaliśmy na początku września prośbę o przesłanie planu wydarzeń. Niestety, mniej niż połowa odpowiedziała na nasz apel. I ten właśnie element –brak centralnej informacji o szczegółach obchodów w poszczególnych miastach jest naszym zdaniem największą bolączką polskich organizacji. Miejsmy nadzieje, że w przyszłym roku to się zmieni. Poniżej miasta, które wzięły udział w obchodach oraz dodatkowo linki do tych, które opisaliśmy na łamach TransInfo pod kątem organizacji ETZT oraz EDBS: