Cała aglomeracja ze Wspólnym Biletem

Wspólny Bilet to jedno z największych osiągnięć Zarządu Transportu Miejskiego w Warszawie, które integruje komunikację miejską z transportem kolejowym w rejonie aglomeracji. To wyjątkowe rozwiązanie ma już 9 lat. Prezentujemy ciekawy materiał na ten temat, który ukazał się w najnowszym newsletterze ZTM Warszawa –„iZTM 4/2011 (39).

Komunikacja publiczna to przyszłość miast. Jest tańsza, szybsza i bardziej efektywna niż transport indywidualny. Dodatkową zachętą do korzystania z niej jest integracja różnych środków transportu oraz integracja taryfowa. Dzięki temu, w ramach jednego biletu, mieszkaniec podwarszawskiej gminy może wsiąść do obsługiwanego przez prywatnego przewoźnika autobusu, który dowiezie go do kolei, przesiąść się do pociągu, którym dotrze do Warszawy, a potem może poruszać się po całym obszarze miasta lub dojechać na drugi koniec aglomeracji. Stolica w tej dziedzinie ma się czym pochwalić. Podstawowym środkiem komunikacji w stolicy staje się transport szynowy, którego główną zaletą jest funkcjonowanie niezależnie od utrudnień w ruchu drogowym. Jest to zgodne ze „Strategią Zrównoważonego Rozwoju Systemu Transportowego Warszawy do 2015 roku i na lata kolejne’ (przyjętą w 2009 roku i zawierającą „Zrównoważony Plan Rozwoju Transportu Publicznego Warszawy’). Tramwaje, pociągi i metro zapewniają szybszy i sprawniejszy przejazd niż transport autobusowy, dysponują większą zdolnością przewozową i – co najważniejsze – są ekologiczne. Komunikacja autobusowa w tym układzie ma zapewniać dowóz do środków transportu szynowego oraz obsługiwać rejony i ciągi komunikacyjne, które nie posiadają dostępu do nich. Taka konstrukcja siatki połączeń w stolicy i gminach ościennych wymaga zapewnienia atrakcyjnej i czytelnej oferty dla pasażerów (dogodne połączenia, odpowiednia częstotliwość kursowania) oraz jak najszerszej integracji taryfowej i funkcjonalnej różnych rodzajów transportu (kolei, komunikacji miejskiej, lokalnego i regionalnego transportu autobusowego). Dlatego ZTM już od wielu lat rozwija Wspólny Bilet na terenie aglomeracji warszawskiej.

Wspólny Bilet ma już prawie 50 proc. pasażerów

Wspólny Bilet jest jedną z największych innowacji Zarządu Transportu Miejskiego w skali kraju. To rozwiązanie integrujące komunikację miejską z transportem kolejowym, które usprawniło podróżowanie na terenie aglomeracji warszawskiej, umożliwiając pasażerom ze stolicy i mieszkańcom gmin podwarszawskich przejazd pociągami przewoźników kolejowych. Wspólny Bilet ma już dziewięć lat i cieszy się ogromnym zainteresowaniem pasażerów. W ubiegłym roku odsetek osób podróżujących codziennie pociągami Kolei Mazowieckich na podstawie Wspólnego Biletu utrzymywał się stale na prawie 50 proc. poziomie. O tym, że jest to rozwiązanie „rewolucyjne’ świadczy fakt, że został on przez Unię Metropolii Polskich uznany za jedno z najlepszych rozwiązań w transporcie. Unia poświęciła mu jeden z rozdziałów książki „Dobre praktyki wielkich miast’.

A teraz trochę historii… Działania, których celem jest integracja komunikacji miejskiej z transportem szynowym są prowadzone przez ZTM od 2002 roku. Pierwsza umowa w sprawie realizacji usług przewozowych pociągami PKP opierała się na ryczałtowym zakupie usług, a z rozwiązania mogli korzystać pasażerowie z Warszawy oraz kilku gmin podwarszawskich. Przez trzy miesiące (od 26 stycznia do 31 grudnia) posiadacze Warszawskiej Karty Miejskiej (tylko biletów 30- i 90-dniowych, z wyjątkiem biletów na jedną linię) mogli podróżować pociągami spółki PKP Przewozy Regionalne na odcinku Warszawa Śródmieście – Ursus i Warszawa Śródmieście – Piastów. Po raz kolejny taką możliwość wprowadzono od 1 kwietnia do 30 kwietnia 2003 roku na wszystkich liniach kolejowych obsługiwanych przez Przewozy Regionalne na terenie Warszawy. W kolejnych latach ZTM wypracowywał rozwiązania satysfakcjonujące zarówno pasażerów ZTM i kolei, jak również organizatorów i przewoźników. Analizowano różne warianty – m.in. ryczałtowy zakup usług przewozowych, specjalny bilet uprawniający do korzystania z usług ZTM i jednej linii PKP w określonym obszarze, specjalny bilet uprawniający do korzystania z usług ZTM i wszystkich linii PKP w określonym obszarze i dopłatę ZTM do biletów kolejowych. Mieszkańcy stolicy posiadający Warszawską Kartę Miejską od 16 września do 31 grudnia 2005 roku korzystali z pociągów Kolei Mazowieckich jeżdżących na odcinku Warszawa Wschodnia – Warszawa Ursus. Warunkiem było jedynie uzyskanie nieodpłatnego biletu okresowego KM do karty miejskiej.

Od stycznia 2006 r., (na mocy porozumienia ZTM i KM) rozszerzono strefę obowiązywania tego rozwiązania na kolejne odcinki: Warszawa Wschodnia – Warszawa Gołąbki i Warszawa Wschodnia -Warszawa Jeziorki. Zmieniły się jednak zasady;z pociągów można było korzystać dopiero po wykupieniu specjalnych biletów KM obowiązujących do końca ważności biletów na WKM. 10 zł kosztował dodatkowy bilet ważny przez miesiąc, a 30 zł ważny powyżej jednego miesiąca. W lipcu (umowa obowiązywała do końca października) strefą (poza wymienionymi powyżej) objęto dodatkowo odcinek Warszawa Zachodnia – Warszawa Falenica. Po raz kolejny zasady korzystania z pociągów Kolei Mazowieckich przez posiadaczy biletów okresowych zmieniły się w listopadzie 2006 r. Wprowadzono zryczałtowaną opłatę w wysokości 5 zł za jazdę pociągami na wszystkich liniach kolejowych w granicach Warszawy (z wyjątkiem odcinka Warszawa Wileńska – Ząbki). Ostatecznie za najlepszą formę wzajemnych rozliczeń za przewóz osób uznano opłatę za wykonaną pracę eksploatacyjną, a bilety zaczęto honorować na podstawie umów cywilnoprawnych, zawieranych pomiędzy Zarządem Transportu Miejskiego a KM i WKD.

Od 2007 roku zrezygnowano z dodatkowych opłat i właściciele WKM-ek mogą jeździć pociągami Kolei Mazowieckich jedynie na podstawie biletów ZTM – 30- i 90-dniowych. Oprócz tego, od 15 stycznia 2007 r. zaczęła obowiązywać umowa z Warszawską Koleją Dojazdową, na podstawie której w pociągach zaczęto honorować bilety ZTM na odcinku od stacji Warszawa Śródmieście – Warszawa Salomea. Strefa obowiązywania Wspólnego Biletu zaczęła się wówczas szybko rozrastać. 16 czerwca z udogodnienia zaczęli korzystać również pasażerowie jeżdżący na trasie Warszawa Wileńska – Ząbki, a strefą objęto przystanek WKD Opacz. Od początku 2008 roku w pociągach KM i WKD oprócz biletów długookresowych zaczęto honorować bilety dobowe oraz 3- i 7-dniowe. Pod koniec 2008 roku (od 15 listopada) strefa Wspólnego Biletu została rozszerzona także o Pruszków i Sulejówek Miłosnę a od 1 stycznia 2009 roku objęto nim gminy: Jabłonna, Legionowo, Wieliszew, Nieporęt, Zielonka, Kobyłka, Wołomin, Józefów, Otwock, Piaseczno, Lesznowola oraz Ożarów (do przystanków Płochocin, Zalesie Górne, Śródborów, Zagościniec, Chotomów i Nieporęt. W tym kształcie Wspólny Bilet na kolei obowiązuje zresztą do dziś.

Co dalej?

Obszar, po którym użytkownicy biletów ZTM mogą podróżować pociągami Kolei Mazowieckich oraz Warszawskiej Kolei Dojazdowej, jest systematycznie poszerzany i docelowo ma objąć całą stołeczną aglomerację. Plany zakładają powstanie do roku 2015 roku systemu linii szybkiej kolei miejskiej (skm) na 7 liniach kolejowych, o założonej łącznej długości 223 km.. Oto plany rozwoju strefy Wspólnego Biletu.

Najwięcej pasażerów w I strefie

Poniżej przedstawiamy wyniki badań, przeprowadzonych przez ZTM w marcu bieżącego roku, z których wynika, że zdecydowana większość respondentów – 56,75 proc. korzysta ze Wspólnego Biletu w I strefie biletowej. W II strefie odsetek ten jest nieco niższy i wynosi 38,15 proc. We wrześniu 2010 r. udział osób podróżujących kolejami na podstawie biletów ZTM, z uwagi na remont torów w Ursusie i Włochach wynosił 43,96 proc., w listopadzie br. był już znacznie wyższy i wynosił 47,85 proc. Obecnie jest to już 48,79 proc. W listopadzie 2009 r., na trasie pomiędzy Warszawą a Pruszkowem osoby korzystające ze Wspólnego Biletu stanowiły 42,15 proc. pasażerów Kolei Mazowieckich, a w listopadzie ubiegłego roku było to już 45,40 proc. W bieżącym roku ten wskaźnik jest nieco niższy i wynosi – 44,40 proc. Warto przy tym podkreślić, że aż 54,54 proc. pasażerów na tej trasie podróżuje w granicach I strefy a 28,68 proc. w II, na odcinku pomiędzy Ursusem a Pruszkowem. Odsetek osób korzystających ze Wspólnego Biletu pomiędzy Warszawą a Sulejówkiem Miłosną w listopadzie 2009 roku wynosił 46,84 proc. W marcu ubiegłego roku było ich 43,94 proc., w czerwcu -40,75 proc., we wrześniu – 35,26 proc. a obecnie aż 50,58 proc. 60,00 proc. pasażerów korzystało z biletu w granicach I strefy a 18,52 proc. w II. Trasą w kierunku Sochaczewa i Łowicza (pomiędzy Warszawą a Płochocinem) na podstawie biletów ZTM podróżowało w styczniu 2008 r. – 26,02 proc. pasażerów. W listopadzie 2009 r. ich udział wynosił 36,96 proc. Na początku ubiegłego roku (marzec) odsetek pasażerów ze Wspólnym Biletem spadł do 35,77 proc. a w czerwcu do 34,17 proc. We wrześniu znów wzrósł do 39,68 proc. a obecnie wynosi 36,59 proc. Prawie połowa respondentów ze Wspólnym Biletem – 45,05 proc. podróżowało pociągami w I strefie. W II strefie na odcinku Gołąbki-Płochocin odsetek ten wynosił 27,49 proc.

Na trasie pomiędzy Warszawą a Zagościńcem (Wołomin) w styczniu 2008 r. na podstawie biletów ZTM podróżowało 23,19 proc. pasażerów. W listopadzie 2009 r. udział ten wynosił 51,84 proc. W ubiegłym roku nastąpił zdecydowany wzrost liczby pasażerów korzystających ze Wspólnego Biletu. Najwyższy odsetek odnotowano w marcu – 60,37 proc. Później nastąpił nieznaczny spadek, ale odsetek utrzymywał się na wysokim 59 proc. poziomie. Podczas czerwcowych badań wynosił on 59,36 proc., wrześniowych -59,37 proc., a w listopadzie – 59,06 proc. Obecnie wskaźnik ten „poszybował’ do 68,60 proc. Aż 72,42 proc. podróżowało w I strefie a 66,18 proc. w II strefie biletowej.

Ankieterzy pytali także pasażerów jeżdżących w kierunku Otwocka, na trasie pomiędzy Warszawą a Śródborowem. W styczniu 2008 posiadacze biletów ZTM stanowili 31,53 proc., w kwietniu tego samego roku – 43,69 proc. W maju 2009 roku współczynnik wynosił 44,18 proc. W marcu 2010 roku udział ten wzrósł do 52,61 proc., w czerwcu wynosił 49,54 proc. , wrześniu – 47,19 proc. Obecnie wynosi 46,76 proc. 51,51 proc. pasażerów podróżuje w granicach I strefy pomiędzy Warszawą Śródmieściem a Falenicą, a 39,21 proc. pomiędzy Falenicą a Śródborowem w II strefie biletowej.

Wśród osób badanych na trasie piaseczyńskiej, pomiędzy Warszawą a Zalesiem Górnym udział pasażerów Kolei Mazowieckich, podróżujących z biletami ZTM wynosił w styczniu 2008 r. 20,87 proc., w kwietniu -30,63 proc. W listopadzie wzrósł do 40,98 proc. W 2010 r. współczynnik wynosił w marcu 44,69 proc., w czerwcu i wrześniu wynosił 40,29 proc., by w listopadzie wzrosnąć do 49,94 proc. Obecnie na tej trasie, na podstawie biletów ZTM podróżuje 44,96 proc. pasażerów. W I strefie ze Wspólnym Biletem podróżowało 56,09 proc. pasażerów a w II – 31,10 proc.

W styczniu 2008 r. 27,67 proc. pasażerów podróżujących z Legionowa (Warszawa – Chotomów) posiadało bilety ZTM. W maju 2009 roku odsetek ten wynosił 44,10 proc. a w listopadzie – 35,58 proc. W 2010 r. udział ten wzrósł – w marcu wynosił 42,69 proc., we wrześniu – 36,26 proc. a w listopadzie – 53,02 proc. Obecnie jest to 43,51 proc. pasażerów. 57,68 proc. pasażerów korzystało ze Wspólnego Biletu w granicach I strefy (pomiędzy Dworcem Gdańskim a Choszczówką), natomiast w II strefie (pomiędzy Choszczówką a Chotomowem) – 24,98 proc.

W kwietniu 2010 roku zadano pytania także ponad 22 tys. osób korzystających z Warszawskiej Kolei Dojazdowej, na odcinku pomiędzy Dworcem Śródmieście a przystankiem Opacz. W tym przypadku udział pasażerów podróżujących na podstawie biletów ZTM stanowił 49,52 proc. W marcu 2011 roku odsetek ten wynosił już 51,61 proc.

Rośnie liczna połączeń i linii lokalnych

ZTM rozwija współpracę z gminami lokalnymi w zakresie uruchamiania dodatkowych podmiejskich linii autobusowych. Zarówno dziennych – m.in. w gminach Jabłonna, Legionowo, Lesznowola, Marki, Nadarzyn, Nieporęt, Piaseczno, Radzymin, Stare Babice, Wiązowa), jak i nocnych – w gminach Izabelin, Jabłonna, Józefów, Karczew, Kobyłka, Konstancin-Jeziorna, Legionowo, Lesznowola, Marki, Otwock, Piaseczno, Stare Babice, Pruszków, Wołomin, Ząbki, Zielonka. W ubiegłym roku autobusy linii ZTM (poza granicami administracyjnymi Warszawy) wykonały 9,57 mln tzw. wozokilometrów. Jeszcze 5 lat temu było to 6,42 mln wozokilometrów, co oznacza prawie 50-procentowy wzrost. W transporcie autobusowym stosowane są trzy rozwiązania organizacyjno-taryfowe. Pierwsze – ZTM uruchamia zwykłą linię podmiejską (numer zaczynający się od cyfry 7 lub 8). Gmina dofinansowuje kursowanie linii, a w autobusach obowiązują wyłącznie bilety ZTM. Drugim rozwiązaniem jest wzajemne honorowanie biletów – lokalnego przewoźnika w pojazdach ZTM w I strefie biletowej oraz wybranych biletów ZTM w pojazdach komunikacji gminnej. Takie rozwiązanie funkcjonuje w połączeniach Warszawy z Łomiankami. Trzecim rozwiązaniem jest uruchomienie przez ZTM, na zlecenie gminy podwarszawskiej, lokalnej linii autobusowej dowozowej (numer zaczynający się od litery „L’). Przewoźnik obsługujący linię emituje własne bilety jednorazowe i miesięczne. Dodatkowo honorowane są wybrane bilety ZTM. Takie linie kursują już m.in. w Piasecznie i Wieliszewie.

Od ubiegłego roku najbardziej dynamicznie rozbudowywana jest siatka linii typu „L’. Dowożą one mieszkańców podwarszawskich miejscowości do linii kolejowych lub większych węzłów komunikacyjnych. Połączenia uruchamiane są w oparciu o procedury przetargowe, a dofinansowanie przewozów odbywa się według następującego parytetu: ZTM – 20-25 proc., a gmina podmiejska – 75-80 proc. Godziny odjazdów autobusów, których standard dostosowano do potrzeb mieszkańców danej gminy i parametrów lokalnych dróg, zostały skoordynowane z rozkładem jazdy pociągów lub autobusów linii strefowych ZTM. Pierwsze takie połączenia powstały w gminie Lesznowola.

Rozwój sieci lokalnych linii dowozowych, w połączeniu z rozszerzeniem oferty kolejowej w ramach taryfy ZTM, umożliwia reorganizację istniejących podmiejskich linii autobusowych, co pozwala na: wycofanie połączeń dublujących kolej i skierowanie „odzyskanego’ taboru autobusowego na inne trasy, stabilizację finansową i rozwój mniejszych przewoźników, zmniejszenie liczby aut wjeżdżających do stolicy (poprzez podniesienie atrakcyjności komunikacji podmiejskiej – poprawę punktualności i skrócenie czasu podróży). W rejonach, gdzie nie ma kolei, główną rolę komunikacyjną nadal pełnią autobusy. W kolejnym wydaniu ciekawy przedstawimy kolejny ciekawy artykuł z „iZTM”Warszawa –tym razem dotyczący dopłat okołowarszawskich gmin do komunikacji i o problemach z tymi związanych.