Aeneas-project w Krakowie

Europa się starzeje. W 2005 roku udział osób w wieku powyżej 55 lat w populacji wynosił 28% a prognozy mówią, że w 2035 roku osiągnie 40%. Starzeje się pokolenie wyżu demograficznego i jednocześnie maleje odsetek osób młodych (po wyżu następuje niż demograficzny). Spowoduje to poważne konsekwencje społeczne i ekonomiczne, między innymi konieczność dostosowania transportu publicznego, chodników i ścieżek dla rowerów do specyficznych potrzeb starszych pasażerów. Warto sobie uzmysłowić, że mowa jest o osobach, które mają dziś około 20 lat.

O mobilności osób starszych w miastach dyskutowali uczestnicy projektu AENEAS (Attaining Energy-Efficient Mobility in an Ageing Society) prowadzonego w ramach programu IEE (Inteligent Energy Europe). Warsztaty odbyły się 17 i 18 czerwca 2009 w Krakowie. Eneasz, którego imieniem nazwano projekt, był jedynym z niewielu obrońców Troi, którym udało się przeżyć oblężenie. Uciekając z miasta wyniósł na plecach swojego starego ojca.

W spotkaniu uczestniczyło kilkadziesiąt osób z Austrii, Hiszpanii, Niemiec, Polski i Portugalii. Współorganizatorem i gospodarzem był Urząd Miasta Krakowa, który udostępnił sale, zapewnił poczęstunek, materiały informacyjne oraz pomoc tłumaczy.

Zaskakująca była nieobecność przedstawicieli krakowskich przewoźników: Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego i Mobilis mimo, że jak twierdzą organizatorzy, zaproszenia zostały wysłane na czas. Szkoda, tym bardziej, że w warsztaty były częściowo poświęcone realiom krakowskim a uczestniczyło wielu specjalistów, posiadających ogromne doświadczenie, otwartych na dyskusję i propozycje współpracy.

Pierwszego dnia Matthias Fielder (Rupprecht Consult) przedstawił założenia projektu AENEAS, Lis Puggard (COWI) omówiła zmiany fizjologiczne oraz potrzeby i zagrożenia wynikające z procesu starzenia się, Lidia Żakowska (Politechnika Krakowska) przedstawiła zależności pomiędzy mobilnością a jakością życia osób starszych a Kusuto Naito (AGE platform) dokonał przeglądu istniejących opracowań opisujących problemy mobilności osób w podeszłym wieku.

Po przerwie Angelika Gasteiner (Salzburg AG) przedstawiła swoje doświadczenia w kontaktach ze starszymi klientami Salzburskiego przewoźnika, opowiedziała również o szkoleniach osób starszych i niepełnosprawnych, które są organizowane na terenie zajezdni. Angelika Schlansky (Gekaplan) przedstawiła powody dla których osoby w zaawansowanym wieku poruszają się (albo nie) pieszo lub rowerem. Siegfried Schlansky (Rupprecht Consult) poprowadził sesję, podczas której dyskutowano na temat doświadczeń i potrzeb członków sieci ANEAS.

Na zakończenie uczestnicy odbyli krótką wycieczkę, podczas której mogli zobaczyć nową nawierzchnię ulicy Szpitalnej (jakość wykonania zrobiła bardzo dobre wrażenie), przystanek Dworzec Główny, przystanek przy ul. Lubicz, przebudowane Rondo Mogilskie oraz tunel szybkiego tramwaju.

Drugi dzień rozpoczęła gra symulacyjna, następnie przedstawiono studium przypadku – przeniesienie koncepcji szkoleń pasażerów realizowanych w Salzburgu do innych miast. Po przerwie odbyła się burza mózgów – planowanie metod oceny mobilności osób starszych w Krakowie. Dzień zakończyło podsumowanie warsztatów.

Uczestnicy warsztatów przekonali się, jak ważna dla osób starszych jest możliwość swobodnego poruszania się. Zapewnia ona możliwość czynnego udziału w życiu społecznym i rodzinnym. Przynosi także efekt terapeutyczny: osoby pozostające w ruchu dłużej utrzymują sprawność, są zdrowsze. Kompleksowe podejście do problemu powinno uwzględniać uwarunkowania fizjologiczne i psychologiczne. Jak wynika z badań, osoby starsze unikają odwiedzania miejsc odległych od ich domów o więcej niż 400 metrów. Dotyczy to sklepów, urzędów, przychodni lekarskich ale także przystanków komunikacji miejskiej. Decyzję o spacerze podejmują rzadziej, jeśli wiedzą, że na planowanej trasie nie będą mogli odpocząć (brak ławek) lub skorzystać z utrzymanej w czystości publicznej toalety. Podróży środkami transportu publicznego towarzyszy lęk przed popchnięciem przez współpasażerów, przed upadkiem, niemożnością zajęcia dogodnego miejsca siedzącego w pobliżu drzwi.

Usunięcie niektórych przeszkód wymaga znaczących nakładów finansowych (budowa lub przebudowa chodników, toalet, ławek), jednak część problemów da się rozwiązać relatywnie małym kosztem. Na przykład lęk przed korzystaniem ze środków transportu publicznego można zredukować organizując warsztaty dla zaawansowanych wiekiem pasażerów. Takie rozwiązanie, zastosowane w Salzburgu, przedstawiła Angelika Gasteiner.

Kolejne warsztaty będą poświęcone następującym zagadnieniom:

Ruch pieszy a bezpieczeństwo ruchu – San Sebastian (Hiszpania) – 29-29 października 2009

Zarządzanie mobilnością – München w marcu 2010

Jazda na rowerze a zdrowie – Odense (Dania) w maju 2010

Marketing transportu publicznego – Salzburg w październiku 2010

Wszelkie informacje o projekcie AENEAS są dostępne na stronie: www.aeneas-project.eu .