50 transportowych faktów Europy

Nowa strategia UE („Biała Księga Transportu”) wytycza kierunek do 2050 r., prowadząc nas w stronę bardziej czystego, przyjaznego środowisku i efektywnego transportu. Przedstawiamy 50 faktów świadczących o znaczeniu transportu dla Europy i konieczności zmian. Generalnie transport ma ogromne znaczenie –utrzymuje gospodarkę w ruchu i zapewnia nam swobodę przemieszczania się. Jakość i koszt usług transportowych mają poważny wpływ na zdolność przedsiębiorstw do konkurowania, na wzrost gospodarczy oraz na jakość życia. A oto najważniejsze fakty:

– Branża transportowa zatrudnia obecnie ponad 10 milionów osób, co stanowi 4,5% pracowników ogółem, i wytwarza 4,6% produktu krajowego brutto (PKB). Produkcja sprzętu transportowego odpowiada za kolejne 1,7% PKB i 1,5% zatrudnienia.

– Towary i usługi związane z transportem pochłaniają przeciętnie 13,2% budżetu gospodarstw domowych.

– Logistyka, w tym transport i składowanie, stanowi 10–15% kosztów produktu końcowego.

– Zatory komunikacyjne kosztują Europę około 1% produktu krajowego brutto (PKB) rocznie.

– W Londynie 20% osób dojeżdżających do pracy spędza w środkach transportu powyżej dwóch godzin dziennie, co oznacza jeden pełny dzień roboczy na tydzień. W Niemczech 37% osób spędza godzinę dziennie w drodze do pracy i z powrotem.

– Europa (UE/EOG) dysponuje największą flotą handlową świata zatrudniającą bezpośrednio około 300 tysięcy marynarzy i około trzech milionów osób wykonujących powiązane zawody. Do portów europejskich zawija co roku ponad 80 tysięcy statków handlowych.

– Porty lotnicze i linie lotnicze w UE zatrudniają obecnie 670 tysięcy osób, natomiast około 3,2 miliona ludzi jest bezpośrednio lub pośrednio zależnych od sektora transportu lotniczego.

– W 2009 r. z portów lotniczych w UE skorzystało ponad 750 milionów osób, co stanowi jedną trzecią rynku światowego.

– Europejskie rozwiązania w dziedzinie zrównoważonego transportu trzeba będzie coraz częściej wdrażać na całym świecie: kierowcy z UE są teraz właścicielami jednej trzeciej spośród 750 milionów samochodów na świecie. MAE przewiduje, że do 2050 r. liczba samochodów przekroczy 2,2 miliarda, przy czym najszybszy wzrost odnotują gospodarki wschodzące.

 

Transport jest w znacznej mierze zależny od importowanej ropy naftowej. Ponadto, podczas gdy większość sektorów ogranicza emisję CO2, udział transportu systematycznie rośnie. Do 2050 r. musimy wyraźnie ograniczyć emisję oraz poczynić postępy w uporaniu się z zatorami i zanieczyszczeniem środowiska. Aby do 2050 r. osiągnąć założoną redukcję emisji CO2 w Europie o 80% w porównaniu z rokiem 1990, zużycie ropy naftowej w sektorze transportowym musi zmaleć o około 70% w porównaniu do dzisiaj, co wymagać będzie rewolucji w dziedzinie paliw transportowych i w sposobie podróżowania.

– W UE ropa naftowa i produkty ropopochodne zaspokajają ponad 96% zapotrzebowania energetycznego branży transportowej.

– Europa importuje około 84% ropy naftowej. W 2010 r. koszt importu ropy do UE wyniósł około 210 miliardów euro.

– Emisja gazów cieplarnianych w transporcie, wliczając w to międzynarodowy transport lotniczy i morski, wzrosła w okresie 1990–2008 o około 34%. W tym samym czasie sektor energetyczny ograniczył swoją emisję o około 9%.

– Transport odpowiada za mniej więcej jedną czwartą emisji gazów cieplarnianych w UE. 12,8% całkowitej emisji generuje transport lotniczy, 13,5% transport morski, 0,7% kolej, 1,8% żegluga śródlądowa, a 71,3% transport drogowy (2008).

– W Londynie, Kolonii, Amsterdamie i Brukseli kierowcy spędzają w korkach ponad 50 godzin rocznie. W Utrechcie, Manchesterze i Paryżu – ponad 70 godzin.

– Udział transportu drogowego w długodystansowym transporcie towarowym wewnątrz UE wynosi około 33%, natomiast kolei i żeglugi śródlądowej łącznie –poniżej 20%. Niekorzystny wpływ systemu transportowego na środowisko ma związek z faktem, że nie wykorzystuje się potencjału ogólnie czystszej kolei oraz żeglugi śródlądowej na średnich i długich dystansach.

– Samochody osobowe są najpopularniejszym środkiem transportu pasażerskiego w UE –odpowiadają za 72% ogółu pasażerokilometrów. Samochód prywatny rzadko bywa jednak najefektywniejszą energetycznie formą transportu. Według danych ze Zjednoczonego Królestwa w 60% samochodów jedzie tylko kierowca. Odsetek ten wzrasta do około 85% w przypadku dojazdów do pracy i delegacji.

– Jeden autobus może przewieźć tylu pasażerów co 30 samochodów osobowych, zajmując na drodze tylko tyle miejsca, co 3 samochody.

– Przejazd z Londynu do Brukseli pociągiem generuje około dziewięciu razy mniej emisji na pasażerokilometr niż przelot samolotem.

– Technologie przyjazne środowisku otwierają przed europejskimi przedsiębiorstwami wielkie możliwości komercyjne. Redukcja emisji oznacza inwestycje w technikę, ale Europa pozostaje w tyle za konkurentami. Jeżeli chodzi na przykład o samochody hybrydowe, prym wiodą producenci japońscy. Rynek technologii ekologicznych rośnie. Podczas gdy w 2007 r. był on wart 1 200 miliardów euro, do 2020 r. jego wartość sięgnie 3 100 miliardów euro. Produkty i usługi związane z mobilnością zgodną z zasadami zrównoważonego rozwoju będą w 2020 r. składać się na światowy rynek wart 300 miliardów euro (obecnie: 200 miliardów euro).

– Konsumenci mówią, że są gotowi na zmiany, by zredukować emisje. Większość użytkowników samochodów (66%) twierdzi, że poświęciłaby rozmiar pojazdu w celu zmniejszenia emisji, a 62% pogodziłoby się z mniejszym zasięgiem, czyli odległością pokonywaną między dwoma tankowaniami lub doładowaniami. Ponad połowa (60%) byłaby też skłonna zapłacić za samochód więcej, gdyby pozwoliło to ograniczyć emisje.

– Jeżeli chcemy zmienić zachowania konsumentów, musimy wyraźnie poprawić jakość transportu publicznego i siatkę połączeń. Zdecydowana większość (71%) użytkowników samochodów uważa, że transport publiczny jest mniej wygodny od samochodu. Podobny odsetek (72%) twierdzi, że nie korzysta z transportu publicznego ze względu na brak połączeń (49% odpowiedzi „bardzo ważne”). 64% narzeka na zbyt małą liczbę kursów, a 54% wspomina o zawodności.

Pociągi dużych prędkości zmieniły oblicze podróżowania, a nowe silniki lotnicze wkrótce znacznie ograniczą emisje samolotów. Badania oraz rozwój techniki mogą w przyszłości poprawić efektywność transportu i uczynić go bardziej zgodnym z zasadą zrównoważonego rozwoju. Inteligentne systemy transportowe, pojazdy nowej generacji oraz alternatywne systemy zasilania i napędu to tylko część rozwiązań, które mają sprawić, że podróżowanie stanie się bardziej przyjazne środowisku i efektywne.

– Nowa generacja silników odrzutowych, która ma pojawić się na rynku w 2020 r., ograniczy emisje samolotów o 10–15%. Po 2025–2030 r. spodziewane są redukcje nawet o 40%

– Jeśli zostaną osiągnięte krajowe i regionalne cele przewidujące wprowadzenie na rynek 5 milionów pojazdów elektrycznych do 2020 r, samochody elektryczne mogą przyczynić się do redukcji emisji o 5 milionów ton CO2 rocznie.

– Przeciętny silnik samochodowy emituje 28 razy mniej tlenku węgla niż 20 lat temu. Przeciętny nowy samochód osobowy spala dziś o 15% mniej paliwa na 100 km niż 10 lat temu.

– Wdrożony w dziewięciu miastach UE projekt Komisji Europejskiej dotyczący autobusów na wodór wykazał w ciągu trzech lat, że paliwo to jest realną bezemisyjną alternatywą dla oleju napędowego i benzyny przy założeniu, że energia do wytwarzania wodoru pochodzi ze źródeł innych niż kopalne. Autobusy te przewiozły 8,5 miliona pasażerów na dystansie 2,6 miliona km, spalając 555 ton wodoru zamiast miliona litrów oleju napędowego. 68% ankietowanych stwierdziło, że chciałoby widywać więcej takich autobusów, a 44% było gotowych płacić więcej za przejazd nimi.

– Urządzenia nawigacyjne mogą skracać podróże samochodem. W badaniu przeprowadzonym na zlecenie firmy TomTom badacze ustalili, że droga skraca się od 6 do 16%, a czas przejazdu od 11 do 18%. Biorąc pod uwagę, że w Europie jest prawie 40 milionów użytkowników nawigacji satelitarnej, oznacza to oszczędność 10 milionów godzin w trasie i ponad 100 milionów pojazdokilometrów.

– Szybkie pociągi skróciły czas podróży z Brukseli do Frankfurtu o 43%, a z Brukseli do Londynu o ponad 60% (z 4 godzin 52 minut do 1 godziny 51 minut). Aktualny rekord prędkości wynosi 574,8 km/h i ustanowił go w kwietniu 2007 r. pociąg TGV.

– Przejazd koleją może zajmować mniej czasu niż przelot na krótkim i średnim dystansie. Dotyczy to w szczególności linii wysokich prędkości na dystansie do 800 km. 400-kilometrowa podróż szybkim pociągiem może trwać nawet o godzinę krócej niż pokonanie tej samej odległości samolotem.

– Pasażerowie wolą szybkie pociągi. Gdy w 1992 r. otwarto linię wysokich prędkości Madryt-Sewilla, udział rynkowy kolei na tej trasie wzrósł z 19% do 53%. Udział rynkowy kolei na trasie Barcelona-Madryt wzrósł z 13,7% przed otwarciem linii wysokich prędkości do 45,6% w 2010 r.

– Dwadzieścia pięć nowoczesnych ciężarówek generuje mniej hałasu niż jedna wyprodukowana w 1980 r. W ostatnich trzydziestu latach ciężarówki stały się znacznie cichsze dzięki takim innowacjom technicznym jak specjalna izolacja, opony o niskich oporach toczenia i inne techniki redukcji hałasu. Dodatkową redukcję można by uzyskać, stosując na nowych drogach nawierzchnie o niskich oporach toczenia.

– Potrzebne są większe wysiłki na rzecz zwiększenia elektromobilności: dzisiejszy samochód elektryczny potrzebowałby akumulatora o masie 2 500 kg, by uzyskać tyle samo energii, co samochód z silnikiem Diesla z 50-litrowego baku.

– Transport stał się znacznie bezpieczniejszy. Oczekuje się, że liczba śmiertelnych ofiar wypadków drogowych w 2010 r. będzie o 40% niższa niż w roku 2000. Jazda samochodem pozostaje znacznie mniej bezpieczna od innych sposobów podróżowania, ale technologie związane z bezpieczeństwem ruchu drogowego takie jak zaawansowane systemy hamulcowe, elektroniczna kontrola stabilności czy wspomaganie utrzymania pasa ruchu pozwalają zmniejszyć liczbę ofiar.

Transport bez barier

Potrzeba jeszcze wiele pracy, by usunąć liczne techniczne i administracyjne bariery utrudniające życie użytkownikom transportu, firmom oraz obywatelom. Przemieszczanie się w obrębie UE stało się łatwiejsze –po części dzięki jednolitemu rynkowi –nadal nie jest jednak wystarczająco swobodne. Te bariery kosztują nas czas, pieniądze i energię;wciąż trzeba uczynić więcej, by ułatwić przemieszczanie się zarówno towarów, jak i ludzi.

– Każdy kraj UE ma własne certyfikaty bezpieczeństwa dla taboru kolejowego, które stanowią poważną barierę dla rozwoju międzynarodowych usług przewozu pasażerskiego i towarowego. Szacuje się, że koszt ponownej certyfikacji w każdym kraju wynosi od 1 do 4 milionów euro, a proces ten trwa do dwóch lat.

– Szybki pociąg Thalys, który przemierza Francję, Belgię, Niemcy i Holandię, musi być przystosowany do siedmiu różnych systemów sygnalizacji. W UE występuje obecnie siedem szerokości torów i siedem rodzajów zasilania (prądem stałym lub przemiennym, o różnym napięciu i częstotliwości itp.).

– Dzisiaj przewoźnicy międzynarodowi muszą posiadać w pojeździe eurowinietę, 5 winiet krajowych oraz 8 różnych znaczników i umów dotyczących opłat, jeżeli chcą korzystać ze wszystkich europejskich dróg płatnych bez zatrzymywania się na punktach poboru opłat.

– W 2008 r. w przestrzeni powietrznej UE odbyło się niemal 9 milionów lotów, czyli średnio 25 tysięcy dziennie. 27 systemów zarządzania ruchem lotniczym w UE wydłuża każdą podróż średnio o 49 km.

– Usuwanie barier w UE i otwieranie rynków na konkurencję ma doniosłe skutki. Liberalizacja transportu lotniczego zwiększyła liczbę pasażerów i obsługiwanych tras. W UE działa obecnie 20 tanich przewoźników stanowiących 40,2% rynku wewnętrznego UE, podczas gdy w 1990 r. nie było ich w ogóle. Liczba regularnych przewoźników lotniczych wzrosła ze 135 do 152, a przeciętna liczba tras w obrębie Unii Europejskiej zwiększyła się o 140% z 1 680 do 4 000.

– Zarejestrowany w UE statek płynący z Antwerpii do Rotterdamu potrzebuje niejednokrotnie tyle samo dokumentów, co jednostka udająca się do Rotterdamu z Panamy.

– Przepisy UE ograniczą liczbę świateł i tarcz na końcach składów towarowych z osiemnastu do dwóch, co ułatwi pociągom przekraczanie granic.

– Transeuropejskie sieci transportowe (TEN-T), które tworzą 25 800 km najważniejszych korytarzy europejskich, obejmują dziewięć połączeń kontynentalnych północ-południe, ale tylko cztery ze wschodu na zachód.

– W wielu miastach UE wprowadzono ograniczenia dostępu pojazdów do centrum miast. Władze poszczególnych miast stosują jednak różnorodne kryteria i sposoby egzekwowania przepisów: spośród 58 wdrożonych systemów 42,6% opiera się na opłatach dziennych, a 25,9% na opłatach za wjazd, podczas gdy pozostałe nie wiążą się z żadnymi opłatami.

Transport trzeba planować w perspektywie długookresowej. Decyzje podejmowane w najbliższych latach przesądzą o tym, jak sytuacja będzie wyglądać przez całe dziesięciolecia. Niezbędne są jednak pokaźne inwestycje, by poprawić infrastrukturę w całej UE. Europa pozostaje w tyle za światową czołówką, a pieniądze publiczne nie wystarczą. Aby świadczyć wysokiej jakości usługi, potrzebujemy nowych nakładów prywatnych i nowych sposobów przyciągnięcia inwestycji. Dlaczego musimy inwestować …

– TUE dysponuje siecią ponad 4,5 miliona km utwardzonych dróg, 212 500 km linii kolejowych oraz 41 000 km żeglownych śródlądowych dróg wodnych.

– Od ostatniego rozszerzenia w 2007 r. polityka transportowa UE objęła większą część kontynentu i 500 milionów obywateli. Nowe państwa członkowskie mają tylko 4 800 km autostrad i brak w nich linii zbudowanych na potrzeby szybkich pociągów;konwencjonalne linie kolejowe są często w złym stanie.

– Sprawna sieć transportowa wymaga znacznych zasobów. Szacuje się, że w latach 2010–2030 koszt rozwoju infrastruktury w UE pozwalającego dotrzymać kroku popytowi na transport wyniesie ponad 1,5 biliona euro. Ponadto, aby osiągnąć cele w zakresie redukcji emisji, niezbędne są dodatkowe inwestycje w pojazdy, sprzęt i infrastrukturę ładującą sięgające biliona euro. Ukończenie sieci TEN-T wymaga wydatków rzędu 550 miliardów euro do 2020 r., z czego mniej więcej 215 miliardów euro posłuży usunięciu najważniejszych wąskich gardeł.

– Przewiduje się, że przewozy towarowe wzrosną do 2050 r. o około 80% w porównaniu z 2005 r., natomiast ruch pasażerski zwiększy się o 51%.

– Niebo nad Europą i lotniska mogą się zatkać, jeżeli nie zostaną dokonane znaczne inwestycje zmierzające do wdrożenia europejskiego systemu zarządzania ruchem lotniczym (jednolitej przestrzeni powietrznej). Oczekuje się, że lotnicze przewozy pasażerskie wzrosną do 2020 r. o ponad 50%, a towarowe o 125%.

– W latach 2000–2006 UE zainwestowała w swoją infrastrukturę transportową 859 miliardów euro.

– Decyzje inwestycyjne mają charakter długoterminowy … Średni czas eksploatacji samolotu wynosi około 30 lat, statków około 28 lat, a tabor kolejowy jest wymieniany co mniej więcej 35 lat.

– Od zaplanowania autostrady do jej ukończenia może upłynąć do 20 lat. Średni koszt kilometra waha się w zależności od lokalizacji oraz złożoności przebiegu trasy i może wynieść zaledwie 7,1 miliona euro, ale też sięgnąć 26,8 miliona euro.

– Ocenia się, że wartość bieżąca inwestycji wymaganych, aby zbudować infrastrukturę elektrycznego transportu drogowego w UE, wyniosi od 80 do 140 miliardów euro.